www.nemokennislink.nl Open in urlscan Pro
2606:4700:3033::ac43:cd64  Public Scan

Form analysis
2 forms found in the DOM

GET /zoeken/publicaties/

<form autocomplete="off" class="search-form" action="/zoeken/publicaties/" accept-charset="UTF-8" method="get"><input name="utf8" type="hidden" value="✓">
  <input type="hidden" name="type" id="type" value="publication">
  <input type="text" name="query" id="query" value="" class="search-text-field">
  <button class="search-icon fa fa-search" type="submit"></button>
</form>

POST https://www.createsend.com/t/subscribeerror?description=

<form action="https://www.createsend.com/t/subscribeerror?description=" class="js-cm-form news-letter-form" data-id="191722FC90141D02184CB1B62AB3DC26C624C025BC9EA02CEBC08FD02B2651834FB0C82306608AD823B225A034B8ABA661878A3C850D533D611C6F61D143912F"
  id="subForm" method="post">
  <p>
    <label>E-mailadres:</label>
    <input aria-label="E-mailadres" autocomplete="Email" class="js-cm-email-input input-email" id="fieldEmail" maxlength="200" name="cm-tdjiky-tdjiky" placeholder="Vul je e-mailadres in" required="" type="email">
  </p>
  <button type="submit">AANMELDEN</button>
</form>

Text Content

MENU MENU

 * 
   Thema's
   
   
   ACTUELE THEMA’S:
   
   
   GA NAAR ALLE THEMA’S
 * 
   Vakgebieden
   
   
   UITGELICHTE VAKGEBIEDEN:
   
   
   GA NAAR ALLE VAKGEBIEDEN
 * 
   Artikelen
   
   
   NIEUWSTE ARTIKELEN:
   
   
   GA NAAR ALLE ARTIKELEN
 * 
   Activiteiten
   
   
   HELAAS, VOORLOPIG EVEN GEEN WETENSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN IN VERBAND MET HET
   CORONA-VIRUS.

 * 
   Blogs
   
   
   NIEUWSTE BLOGS:
   
   
   BEKIJK ALLE BLOGS
    * Over Faces of Science
    * Bekijk alle Faces of Science

 * 
   Over ons
   
   
   OVER ONS:
   
    * Over NEMO Kennislink
    * Onze redactie
    * Onze partners
    * Onze producties
    * Over NEMO
    * Contact

 * 
   Ontvang onze nieuwsbrief
 * 
   Volg ons op Twitter
 * 
   Like ons op facebook

Je leest:

Zelfmoordsysteem van tuberculose in beeld



ZELFMOORDSYSTEEM VAN TUBERCULOSE IN BEELD

Auteur: Elles Lalieu | 21 februari 2019
Wikimedia Commons, Ricardo J. Reyes (US Navy), publiek domein
gifstof (7)

Een team van Europese wetenschappers heeft een gif-antigif-systeem van de
tuberculosebacterie gedetailleerd in beeld gebracht. Verstoring van dit systeem
zorgt ervoor dat de bacterie doodgaat. Dat biedt aanknopingspunten voor de
zoektocht naar nieuwe medicijnen tegen tuberculose.

Mycobacterium tuberculosis, de veroorzaker van tuberculose.
Wikimedia Commons, NIAID via CC BY 2.0

Wikimedia Commons, NIAID via CC BY 2.0



Tuberculose is wereldwijd nog steeds een groot probleem. In 2017 werden er tien
miljoen mensen ziek door een infectie met Mycobacterium tuberculosis. Daarvan
stierven er bijna anderhalf miljoen. De tuberculosebacterie veroorzaakt
ontstekingen, vooral in de longen maar soms ook in andere delen van het lichaam.
De belangrijkste symptomen zijn langdurig hoesten, vermoeidheid en koorts.


BIJZONDER SYSTEEM

“Mycobacterium tuberculosis is lastig te bestrijden”, vertelt Annabel Parret,
onderzoeker aan het European Molecular Biology Laboratory in Hamburg. “De
bacterie heeft een heel stevige celwand. Hij bouwt als het ware een enorme muur
om zichzelf heen. Antibiotica komen daar heel moeilijk doorheen.” De bacterie
beschikt, net als sommige andere bacteriën, wel over verschillende
gif-antigif-systemen. Dit zijn verzamelingen van genen die coderen voor zowel
een giftig eiwit als een eiwit dat de gifstof kan afbreken.

Onder normale omstandigheden blokkeert het antigif de werking van het giftige
eiwit en kan de bacterie goed groeien. In tijden van stress, bijvoorbeeld als er
weinig voedingsstoffen beschikbaar zijn, breken speciale enzymen het antigif af.
Daardoor krijgt het giftige eiwit de vrije hand en wordt de groei van de
bacterie geremd. Mycobacterium tuberculosis heeft één heel bijzonder
gif-antigif-systeem (zie kader). Het gif dat uit dit systeem vrijkomt, zorgt
ervoor dat de bacterie doodgaat.


UITGELICHT DOOR DE REDACTIE

Geneeskunde
‘Ieder geschikt orgaan krijgt een bestemming’



Neurowetenschappen
Sommige ‘coronawoorden’ zullen we weer schrappen uit ons geheugen



Geowetenschappen
Het klimaat in de beklaagdenbank




ZELFVERDEDIGING

Waarom heeft Mycobacterium tuberculosis een systeem waarmee het zichzelf ten
gronde richt? Naar die vraag heeft Parret geen concreet onderzoek gedaan, maar
zij en haar team hebben er wel een idee over. De tuberculosebacterie wordt nogal
eens aangevallen door bacteriofagen, virussen die alleen bacteriën kunnen
infecteren. Elk virus heeft een gastheer nodig om zich te vermenigvuldigen. Door
zichzelf te doden, voorkomt de bacterie dat de fagen zich verder kunnen
verspreiden. Het bijzondere gif-antigif-systeem is dus een opoffering uit
zelfverdediging.

De dubbele donutvorm van het zelfmoordsysteem van Mycobacterium tuberculosis.
Het systeem bestaat uit zes eiwitten (drie gele en drie blauwe) die hier aan
elkaar geplakt zijn. De blauwe eiwitten zijn de gifstof, de gele eiwitten het
antigif.

EMBL Hamburg

EMBL Hamburg



Werking van het gif-antigif-systeem in Mycobacterium tuberculosis. Pacman is de
gifstof, de witte bolletjes zijn NAD+. In de voorste bacterie wordt de gifstof
niet geremd. Pacman is dus in staat om alle NAD+ ‘op te eten’. In de achterste
bacterie wordt de gifstof geremd door het antigif (groen) en blijft NAD+
aanwezig in de cel. De voorste bacterie gaat dood, de achterste bacterie kan
normaal blijven groeien.
Beata Edyta Mierzwa

Beata Edyta Mierzwa




HEEL WAT EISEN

Parret en haar team hebben dit zelfmoordsysteem nu gedetailleerd in beeld
gebracht. Door te kijken naar de 3D-structuur van de verschillende eiwitten en
deze te vergelijken met andere structuren, ontdekten de wetenschappers dat het
gif NAD+ onschadelijk maakt. “NAD+ is een essentieel molecuul in alle levende
organismen”, legt Parret uit. “In bacteriën, maar ook in bijvoorbeeld dierlijke
cellen, worden veel reacties geregeld door NAD+-achtige stoffen. Dit is een
algemeen principe. Als we het gifeiwit van de tuberculosebacterie inspuiten in
zebraviseitjes gaan die ook dood.”

De uitdaging is nu om dit bijzondere zelfmoordsysteem in te zetten om
tuberculose te bestrijden. De wetenschappers gaan de komende jaren op zoek naar
stofjes die de werking van het gif-antigif-systeem kunnen blokkeren. Dat klinkt
eenvoudiger dan het is, want zo’n stofje moet aan heel wat eisen voldoen. Ten
eerste moet het stofje in staat zijn om de bacterie binnen te dringen. Daarnaast
moet het stofje stabiel zijn. Het moet niet direct uit elkaar vallen en het moet
het gifeiwit voor langere tijd actief houden zonder dat de bacterie zich
daartegen kan beschermen.

Als laatste moet het stofje geen bijwerkingen geven. Activeren van een gif dat
het essentiële molecuul NAD+ onschadelijk maakt, is niet zonder risico’s. Parret
weet zeker dat het gifeiwit niet spontaan uit de tuberculosebacterie ontsnapt,
maar weet nog niet zeker wat er met het gif gebeurt als de bacterie doodgaat.
Kan het gif zich dan vrij door het lichaam bewegen? “We zien dat niet gebeuren
als tuberculosebacteriën sterven in een kweek van menselijke afweercellen”,
stelt ze. “Ik denk dus dat het eiwit zijn activiteit verliest zodra de bacterie
dood is.” Als die aanname klopt, vergroot dat de kans op de ontwikkeling van een
nieuw medicijn tegen tuberculose.


BRON:

Diana Mendes Freire e.a. An NAD+ phosphorylase toxin triggers Mycobacterium
tuberculosis cell death Molecular Cell, 18 februari 2019 (online),
doi:10.1016/j.molcel.2019.01.028

Dit artikel is een publicatie van NEMO Kennislink, en hoort bij het thema
Ziekten genezen op Biotechnologie.nl.
© NEMO Kennislink, sommige rechten voorbehouden
Dit artikel publiceerde NEMO Kennislink op 21 februari 2019


DISCUSSIEER MEE

8

Vragen, opmerkingen of bijdragen over dit artikel of het onderwerp? Neem deel
aan de discussie.


Zet JavaScript aan om te reageren op deze pagina.


LEES VERDER OP NEMO KENNISLINK

eiwit

Max Pixel via CC0
2017-10-04


GEHEIM VAN INACTIEVE BACTERIE ONTRAFELD

Groningse wetenschappers ontdekten dat bacteriën zichzelf met behulp van één
eiwit in een inactieve stand kunnen parkeren. Dan zijn de bacteriën minder
gevoelig voor een aantal veelgebruikte antibiotica. Met die kennis wordt het
wellicht mogelijk nieuwe antibiotica te ontwikkelen.


Elles Lalieu
04 oktober 2017
probiotica

Pixabay, OpenClipart-Vectors via CC0
2019-07-18


DE DIALOOG TUSSEN JE DARMBACTERIËN EN JE BREIN

Jouw darmen geven onderdak aan zo’n tien tot honderd biljoen individuele
bacteriën. Die darmbewoners hebben invloed op het functioneren van je brein. Hoe
kan dat?


Lotte de Boer
18 juli 2019
psychische hulp

Phillip Jeffrey/Flickr.com viaCC BY-NC-SA 2.0
2019-01-30


LANGDURIG LEVEN MET KANKER

Nieuwe doelgerichte therapieën kunnen tumorcellen soms jarenlang rustig houden.
Dat is natuurlijk fijn voor patiënten, maar de mentale belasting van zo’n
behandeling kan groot zijn.


Elles Lalieu
Mariska van Sprundel
30 januari 2019

Bekijk alle artikelen
NEMO Kennislink nieuwsbrief
Ontvang elke week onze nieuwsbrief met het laatste nieuws uit de wetenschap.

E-mailadres:

AANMELDEN
Nieuws uit de wetenschap; de wetenschap achter het nieuws.
Stuur ons een reactie, vraag of suggestie
Privacyverklaring Over NEMO Kennislink Wekelijkse nieuwsbrief Nieuwsfeed


NIEUWSTE ARTIKELEN OP NEMO KENNISLINK:

‘Uitdrukkingen zijn alive-and-kicking’
Ook dieren brabbelen om hun taal te leren
Menselijke organen van dierlijke herkomst