ewikipl.top Open in urlscan Pro
2606:4700:3035::ac43:d8c2  Public Scan

Form analysis
0 forms found in the DOM

Text Content

DOM

Ten artykuł dotyczy obiektu astronomicznego. W przypadku planet w astrologii
zobacz Planety w astrologii. W przypadku innych zastosowań zobacz Planeta
(ujednoznacznienie).



Klasa ciała astronomicznego bezpośrednio okrążającego gwiazdę lub pozostałość
gwiezdną



Osiem znanych planet[za] z Układ Słoneczny:
 * Plik planety lądowe

Rtęć, Wenus, Ziemia, i Mars
 * Plik gigantyczne planety

Jowisz i Saturn (gazowych gigantów)Uran i Neptun (lodowych gigantów)

Pokazane w kolejności od Słońce i w prawdziwy kolor. Rozmiary nie są zgodne ze
skalą.

ZA planeta jest ciało astronomiczne orbitujące za gwiazda lub gwiezdna
pozostałość to jest wystarczająco masywne, aby być bułczasty samodzielnie
powaga, nie jest wystarczająco masywny, aby spowodować synteza termojądrowai -
zgodnie z Międzynarodowa Unia Astronomiczna ale nie wszyscy planetolodzy - tak
oczyścił sąsiedni region z planetozymale.[b][1][2]

Termin planeta jest starożytny, z powiązaniami historia, astrologia, nauka,
mitologia, i religia. Oprócz samej Ziemi pięć planet w Układ Słoneczny są często
widoczne dla gołe oko. Były one uważane przez wiele wczesnych kultur za boskie
lub wysłanników bóstwa. W miarę postępu wiedzy naukowej postrzeganie planet
przez ludzi uległo zmianie, obejmując szereg odmiennych obiektów. W 2006 roku
Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) oficjalnie przyjęło rezolucję
definiowanie planet w Układzie Słonecznym. Ta definicja jest kontrowersyjna,
ponieważ wyklucza wiele obiektów masa planetarna w zależności od tego, gdzie lub
co orbitują. Chociaż osiem z ciał planetarnych odkrytych przed 1950 r. Pozostaje
„planetami” zgodnie z obecną definicją, niektóre ciała niebieskie, takie jak
Ceres, Pallas, Juno i Westa (każdy obiekt w pasie planetoid słonecznych) i
Pluton (pierwszy obiekt trans-neptunowy odkryte), które kiedyś były brane pod
uwagę planety przez społeczność naukową nie są już postrzegane jako planety
zgodnie z obecną definicją planeta.

Planety zostały przemyślane Ptolemeusz na orbicie Ziemia w pełen szacunku i
epicyklu ruchy. Chociaż pomysł, że planety krążyły wokół Słońca był wielokrotnie
sugerowany, dopiero w XVII wieku ten pogląd został poparty dowodami z pierwszego
teleskopowy obserwacje astronomiczne, wykonane przez Galileo Galilei. Mniej
więcej w tym samym czasie, poprzez dokładną analizę przedteleskopowych danych
obserwacyjnych zebranych przez Tycho Brahe, Johannes Kepler okazało się, że
orbity planet były eliptyczny zamiast okólnik. W miarę ulepszania narzędzi
obserwacyjnych astronomowie zobaczył, że podobnie jak Ziemia, każda z planet
obraca się wokół osi przechylony w odniesieniu do jego biegun orbitalnyi
niektóre wspólne funkcje, takie jak pokrywy lodowe i pory roku. Od zarania Era
kosmosu, ścisła obserwacja wg sondy kosmiczne odkrył, że Ziemia i inne planety
mają takie same cechy, jak wulkanizm, huragany, tektonika, i nawet hydrologia.

Planety w Układzie Słonecznym są podzielone na dwa główne typy: duże o niskiej
gęstości gigantyczne planetyi mniejsze skaliste ziemian. Zgodnie z definicją IAU
w Układzie Słonecznym znajduje się osiem planet.[1] W kolejności rosnącej
odległości od Słońcesą czterema ziemianami, Rtęć, Wenus, Ziemia i Mars, a potem
cztery olbrzymie planety, Jowisz, Saturn, Uran, i Neptun. Sześć planet jest
okrążanych przez jedną lub więcej naturalne satelity.

Kilka tysięcy planet wokół innych gwiazd („planety pozasłoneczne"lub"
egzoplanety ") zostały odkryte w droga Mleczna. Na dzień 1 listopada 2020 r.
4370 znanych planet pozasłonecznych w 3230 układy planetarne (w tym 715 wiele
systemów planetarnych), o wielkości od tuż nad wielkością Księżyca do gazowych
gigantów około dwa razy większy od Jowisza zostały odkryte, z których ponad 100
jest takich samych planet rozmiar jak Ziemia, z których dziewięć jest takich
samych odległość względna od swojej gwiazdy jak Ziemia od Słońca, tj. w ekosfera
okołogwiazdowa.[3][4] W dniu 20 grudnia 2011 r Kosmiczny Teleskop Keplera zespół
poinformował o odkryciu pierwszych planet pozasłonecznych wielkości Ziemi,
Kepler-20e[5] i Kepler-20f,[6] orbitujące a Gwiazda podobna do Słońca,
Kepler-20.[7][8][9] Badanie z 2012 r., Analiza mikrosoczewkowanie grawitacyjne
dane, szacuje średnio co najmniej 1,6 związanych planet na każdą gwiazdę Drogi
Mlecznej.[10]Mniej więcej jedna piąta jak Słońce[do] Uważa się, że gwiazdy mają
rozmiary Ziemi[re] planeta nadająca się do zamieszkania[mi] strefa.[11][12]


ZAWARTOŚĆ

 * 1 Historia
   * 1.1 Babilon
   * 1.2 Astronomia grecko-rzymska
   * 1.3 Indie
   * 1.4 Średniowieczna astronomia muzułmańska
   * 1.5 Europejski renesans
   * 1.6 19 wiek
   * 1.7 XX wiek
   * 1.8 21. Wiek
     * 1.8.1 Planety pozasłoneczne
     * 1.8.2 Definicja planety IAU 2006
   * 1.9 Przedmioty rozważane wcześniej planety
 * 2 Mitologia i nazewnictwo
 * 3 Tworzenie
 * 4 Układ Słoneczny
   * 4.1 Atrybuty planetarne
 * 5 Egzoplanety
 * 6 Obiekty o masie planetarnej
   * 6.1 Planety karłowate
   * 6.2 Planety łobuzów
   * 6.3 Sub-brązowe karły
   * 6.4 Dawne gwiazdy
   * 6.5 Planety satelitarne
   * 6.6 Przechwycone planety
 * 7 Atrybuty
   * 7.1 Charakterystyka dynamiczna
     * 7.1.1 Orbita
     * 7.1.2 Pochylenie osiowe
     * 7.1.3 Obrót
     * 7.1.4 Oczyszczanie orbitalne
   * 7.2 Charakterystyka fizyczna
     * 7.2.1 Masa
     * 7.2.2 Zróżnicowanie wewnętrzne
     * 7.2.3 Atmosfera
     * 7.2.4 Magnetosfera
   * 7.3 Cechy drugorzędne
 * 8 Zobacz też
 * 9 Uwagi
 * 10 Bibliografia
 * 11 Zewnętrzne linki


HISTORIA


Dalsza informacja: Historia astronomii, Definicja planety, i Oś czasu astronomii
Układu Słonecznego

Wydrukowane odwzorowanie geocentrycznego modelu kosmologicznego z Cosmographia,
Antwerpia, 1539

Idea planet ewoluowała w całej swojej historii, od boskich świateł starożytności
do ziemskich obiektów epoki nauki. Koncepcja została rozszerzona i obejmuje
światy nie tylko w Układzie Słonecznym, ale także w setkach innych układów
pozasłonecznych. Niejednoznaczności związane z definiowaniem planet wywołały
wiele naukowych kontrowersji.

Piątka klasyczne planety z Układ Słoneczny, widoczne gołym okiem, były znane od
czasów starożytnych i miały znaczący wpływ na mitologia, kosmologia religijnai
starożytne astronomia. W starożytności astronomowie zauważyli, jak pewne światła
poruszały się po niebie, w przeciwieństwie do „gwiazdy stałe”, który utrzymywał
stałą względną pozycję na niebie.[13] Starożytni Grecy nazywali te światła
πλάνητες ἀστέρες (planētes asteres, „wędrujące gwiazdy”) lub po prostu πλανῆται
(planētai, „wędrowcy”),[14] od którego pochodzi dzisiejsze słowo
„planeta”.[15][16][17] W starożytna Grecja, Chiny, Babiloni rzeczywiście
wszystkie przednowoczesne cywilizacje,[18][19] prawie powszechnie uważano, że
Ziemia jest Centrum wszechświata i że wszystkie „planety” krążyły wokół Ziemi.
Powody tego postrzegania były takie, że gwiazdy i planety wydawały się krążyć
wokół Ziemi każdego dnia[20] i najwyraźniej zdrowy rozsądek wyobrażenia, że
Ziemia jest solidna i stabilna i że nie porusza się, ale odpoczywa.


BABILON

Główny artykuł: Astronomia babilońska

Pierwszą cywilizacją znaną z funkcjonalnej teorii planet były Babilończycy,
który mieszkał w Mezopotamia w pierwszym i drugim tysiącleciu pne. Najstarszym
zachowanym planetarnym tekstem astronomicznym jest babiloński Tabletka Wenus z
Ammisaduqa, kopia z VII wieku pne listy obserwacji ruchów planety Wenus, która
prawdopodobnie pochodzi z drugiego tysiąclecia pne.[21] Plik MUL.APIN to para
klinowy tabliczki z VII wieku pne przedstawiające ruchy Słońca, Księżyca i
planet w ciągu roku.[22] Plik Astrologowie babilońscy położył również podwaliny
pod to, co ostatecznie się stanie Astrologia zachodnia.[23] Plik Enuma anu
Enlil, napisane w Neoasyryjski okres w VII wieku pne,[24] zawiera listę wróżby
oraz ich związki z różnymi zjawiskami niebieskimi, w tym z ruchami
planet.[25][26] Wenus, Rtęći planety zewnętrzne Mars, Jowisz, i Saturn wszystkie
zostały zidentyfikowane przez Babilońscy astronomowie. Pozostałyby jedynymi
znanymi planetami do czasu wynalezienia teleskop we wczesnych czasach
nowożytnych.[27]


ASTRONOMIA GRECKO-RZYMSKA

Zobacz też: Astronomia grecka

7 sfer planetarnych Ptolemeusza1
Księżyc
2
Rtęć
3
Wenus
4
Słońce
5
Mars
6
Jowisz
7
Saturn


Starożytni Grecy początkowo nie przywiązywali do planet tak dużej wagi, jak
Babilończycy. Plik Pitagorejczycywydaje się, że w VI i V wieku pne opracowali
własną niezależną teorię planetarną, która obejmowała Ziemię, Słońce, Księżyc i
planety obracające się wokół „centralnego ognia” w centrum Wszechświata.
Pitagoras lub Parmenides podobno jako pierwsza zidentyfikowała gwiazdę wieczorną
(Hesperos) i poranna gwiazda (Fosfor) jako jeden i ten sam (Afrodyta, Grecki
odpowiadający łacinie Wenus),[28] chociaż Babilończycy wiedzieli o tym od dawna.
W III wieku pne Arystarch z Samos zaproponował heliocentryczny system, zgodnie z
którym Ziemia i planety krążyły wokół Słońca. System geocentryczny pozostał
dominujący aż do Rewolucja naukowa.

Do I wieku pne, w okresie Okres hellenistycznyGrecy zaczęli opracowywać własne
schematy matematyczne do przewidywania pozycji planet. Schematy te, oparte
raczej na geometrii niż na arytmetyce Babilończyków, ostatecznie przyćmią teorie
Babilończyków pod względem złożoności i wszechstronności i będą wyjaśniać
większość astronomicznych ruchów obserwowanych z Ziemi gołym okiem. Te teorie
osiągnęłyby swój najpełniejszy wyraz w Almagest scenariusz Ptolemeusz w II wieku
n.e. Dominacja modelu Ptolemeusza była tak kompletna, że wyparł on wszystkie
poprzednie prace astronomiczne i przez 13 wieków pozostał ostatecznym tekstem
astronomicznym w świecie zachodnim.[21][29] Grekom i Rzymianom było siedem
znanych planet, przypuszczalnie każda krążą wokół Ziemi zgodnie ze złożonymi
prawami określonymi przez Ptolemeusza. Były to w rosnącym porządku z Ziemi (w
porządku Ptolemeusza i przy użyciu nowoczesnych nazw): Księżyc, Merkury, Wenus,
Słońce, Mars, Jowisz i Saturn.[17][29][30]

Cyceron, w jego De Natura Deorumwyliczył planety znane w I wieku p.n.e.,
używając nazw ich używanych w tamtym czasie:[31]

„Ale najwięcej rzeczy budzi zdumienie w ruchach pięciu gwiazd, które są
fałszywie nazywane wędrowaniem; fałszywie, ponieważ nic nie wędruje, co przez
całą wieczność zachowuje swoje kursy do przodu i wstecz, oraz inne jej ruchy,
stałe i niezmienne. (...) na przykład gwiazda, która jest najdalej od Ziemi,
znana jako gwiazda Saturna i nazywana przez Greków Φαίνων (Phainon), osiąga swój
bieg za około trzydzieści lat i chociaż w tym biegu robi wiele wspaniałych
rzeczy, najpierw poprzedzając słońce, a następnie opadając z prędkością, stając
się niewidzialni o godzinie wieczornej i wracając do widoku rano, nigdy nie
zmienia się przez niekończące się epoki, ale wykonuje te same ruchy w tym samym
czasie. Pod nim, bliżej Ziemi, porusza się planeta Jowisza, zwana po grecku
Φαέθων (Phaethon); uzupełnia tę samą rundę dwunastu znaków w ciągu dwunastu lat
i wykonuje w swoim przebiegu te same zmiany, co planeta Saturn. Krąg znajdujący
się poniżej jest trzymany przez Πυρόεις (Pyroeis), która jest nazywana planetą
Marsa i przemierza ten sam krąg, co dwie planety nad nią w ciągu czterech i
dwudziestu miesięcy, ale myślę, że sześć dni. Poniżej znajduje się planeta
Merkurego, zwana przez Greków Στίλβων (Stilbon); przechodzi przez okrąg zodiaku
mniej więcej w porze rocznej rewolucji i nigdy nie oddala więcej niż jeden znak
od Słońca, poruszając się w jednym czasie przed nim, a w innym z tyłu. Najniższą
z pięciu wędrujących gwiazd i najbliższą Ziemi jest planeta Wenus, zwana
Φωσϕόρος (Fosfor) w języku greckim i Lucyfer po łacinie, kiedy poprzedza słońce,
ale Ἕσπερος (Hesperos) kiedy podąża za nim; kończy swój bieg w ciągu roku,
przemierzając zodiak zarówno podłużnie, jak i równoleżnikowo, tak jak robią to
również planety nad nim, a po którejkolwiek stronie Słońca znajduje się, nigdy
nie oddala od niego więcej niż dwa znaki. "


INDIE

Główne artykuły: Astronomia indyjska i Kosmologia hinduska

W 499 roku n.e. indyjski astronom Aryabhata zaproponował model planetarny, który
został wyraźnie włączony Rotacja Ziemi wokół własnej osi, którą wyjaśnia jako
przyczynę tego, co wydaje się być pozornym ruchem gwiazd na zachód. Uważał
również, że orbity planet są eliptyczny.[32]Zwolennicy Aryabhaty byli
szczególnie silni w Południowe Indie, gdzie m.in. kierowano się jego zasadami
dobowej rotacji Ziemi i oparto na nich szereg prac drugorzędnych.[33]

W 1500 roku Nilakantha Somayaji z Szkoła astronomii i matematyki w Kerali, w
jego Tantrasangraha, poprawiony model Aryabhata.[34] W jego Aryabhatiyabhasya,
komentarz do Aryabhata Aryabhatiya, opracował model planetarny, w którym
Merkury, Wenus, Mars, Jowisz i Saturn krążą wokół Słońca, które z kolei krąży
wokół Ziemi, podobnie jak System Tychonic później zaproponowany przez Tycho
Brahe pod koniec XVI wieku. Większość obserwujących go astronomów ze szkoły
Kerala zaakceptowała jego model planetarny.[34][35]


ŚREDNIOWIECZNA ASTRONOMIA MUZUŁMAŃSKA

Główne artykuły: Astronomia w średniowiecznym świecie islamu i Kosmologia w
średniowiecznym islamie

W XI wieku tranzyt Wenus był obserwowany przez Avicenna, który to ustalił Wenus
przynajmniej czasami znajdował się poniżej Słońca.[36] W XII wieku Ibn Bajjah
zaobserwował "dwie planety jako czarne plamy na powierzchni Słońca", które
później zidentyfikowano jako tranzyt Merkurego i Wenus przez Maragha astronom
Qotb al-Din Shirazi w XIII wieku.[37] Ibn Bajjah nie mógł zaobserwować przejścia
Wenus, ponieważ za jego życia nic takiego nie miało miejsca.[38]


EUROPEJSKI RENESANS

Planety renesansu,
do. 1543 do 1610 i ok. 1680 do 17811
Rtęć
2
Wenus
3
Ziemia
4
Mars
5
Jowisz
6
Saturn


Zobacz też: Heliocentryzm

Wraz z pojawieniem się Rewolucja naukowa, użycie terminu „planeta” zmieniło się
z czegoś, co poruszało się po niebie (w stosunku do pole gwiazd); do ciała,
które krążyło wokół Ziemi (lub o którym w tamtym czasie sądzono); a do XVIII
wieku do czegoś, co bezpośrednio krążyło wokół Słońca, gdy model heliocentryczny
z Copernicus, Galileo i Kepler zyskał wpływ.

W ten sposób Ziemia została umieszczona na liście planet,[39] podczas gdy Słońce
i Księżyc zostały wykluczone. Początkowo, kiedy w XVII wieku odkryto pierwsze
satelity Jowisza i Saturna, określenia „planeta” i „satelita” były używane
zamiennie - chociaż ten drugi stopniowo stawał się coraz bardziej powszechny w
następnym stuleciu.[40] Do połowy XIX wieku liczba „planet” gwałtownie rosła,
ponieważ każdy nowo odkryty obiekt krążący bezpośrednio wokół Słońca został
uznany przez społeczność naukową za planetę.


19 WIEK

Jedenaście planet, 1807–18451
Rtęć
2
Wenus
3
Ziemia
4
Mars
5
Westa
6
Juno
7
Ceres
8
Pallas
9
Jowisz
10
Saturn
11
Uran


W XIX wieku astronomowie zaczęli zdawać sobie sprawę, że niedawno odkryte ciała,
które przez prawie pół wieku były klasyfikowane jako planety (np. Ceres, Pallas,
Juno, i Westa) bardzo różniły się od tradycyjnych. Ciała te dzieliły ten sam
obszar przestrzeni między Marsem i Jowiszem ( pas asteroid) i miał znacznie
mniejszą masę; w rezultacie zostali przeklasyfikowani jako „asteroidy". Przy
braku jakiejkolwiek formalnej definicji," planeta "zaczęła być rozumiana jako
każde" duże "ciało krążące wokół Słońca. Ponieważ istniała ogromna luka między
asteroidami a planetami, a fala nowych odkryć wydawała się skończyło się po
odkryciu Neptuna w 1846 roku, nie było wyraźnej potrzeby posiadania formalnej
definicji.[41]


XX WIEK

Planety 1854–1930, Planety słoneczne 2006 – obecnie1
Rtęć
2
Wenus
3
Ziemia
4
Mars
5
Jowisz
6
Saturn
7
Uran
8
Neptun


W XX wieku Pluton został odkryty. Po wstępnych obserwacjach doszedł do
przekonania, że jest większy od Ziemi,[42] obiekt został natychmiast uznany za
dziewiątą planetę. Dalsze monitorowanie wykazało, że ciało było w rzeczywistości
znacznie mniejsze: w 1936 r. Ray Lyttleton zasugerował, że Pluton może być
satelitą, który uciekł Neptun,[43] i Fred Whipple zasugerował w 1964 roku, że
Pluton może być kometą.[44] Ponieważ był nadal większy niż wszystkie znane
asteroidy, a populacja planet karłowatych i innych obiektów trans-Neptunowych
nie została dobrze zaobserwowana,[45] zachował swój status do 2006 roku.

Planety (słoneczne) 1930–20061
Rtęć
2
Wenus
3
Ziemia
4
Mars
5
Jowisz
6
Saturn
7
Uran
8
Neptun
9
Pluton


W 1992 roku astronomowie Aleksander Wolszczan i Dale Frail ogłosił odkrycie
planet wokół a pulsar, PSR B1257 + 12.[46] To odkrycie jest ogólnie uważane za
pierwsze definitywne wykrycie układu planetarnego wokół innej gwiazdy.
Następnie, 6 października 1995 r., Michel Mayor i Didier Queloz z Obserwatorium
w Genewie ogłosił pierwsze ostateczne wykrycie egzoplanety krążącej wokół
zwykłego człowieka sekwencja główna gwiazda (51 Pegasi).[47]

Odkrycie planet pozasłonecznych doprowadziło do kolejnej niejednoznaczności w
definiowaniu planety: punktu, w którym planeta staje się gwiazdą. Wiele znanych
planet pozasłonecznych ma masę wielokrotnie większą niż Jowisz, zbliżając się do
masy obiektów gwiazdowych znanych jako brązowe karły. Brązowe karły są ogólnie
uważane za gwiazdy ze względu na ich zdolność do fuzji deuter, cięższy izotop
wodór. Chociaż obiekty masywniejsze niż 75 razy większe od Jowisza łączą wodór,
obiekty o masach zaledwie 13 Jowisza mogą stopić deuter. Deuter jest dość
rzadki, a większość brązowych karłów zaprzestałaby fuzji deuteru na długo przed
ich odkryciem, przez co praktycznie nie da się ich odróżnić od planet
supermasywnych.[48]


21. WIEK

Wraz z odkryciem w drugiej połowie XX wieku większej liczby obiektów w Układzie
Słonecznym i dużych obiektów wokół innych gwiazd, pojawiły się spory o to, co
powinno stanowić planetę. Istniały szczególne spory co do tego, czy obiekt
należy uznać za planetę, jeśli był częścią odrębnej populacji, takiej jak paslub
jeśli był wystarczająco duży, aby generować energię przez synteza termojądrowa z
deuter.

Rosnąca liczba astronomów opowiadała się za odtajnieniem Plutona jako planety,
ponieważ w tym samym regionie Układu Słonecznego znaleziono wiele podobnych
obiektów zbliżających się do jego rozmiarów ( Pas Kuipera) w latach 90. i na
początku XXI wieku. Odkryto, że Pluton to tylko jedno małe ciało w populacji
tysięcy.

Niektóre z nich, takie jak Quaoar, Sedna, i Eris, zostały ogłoszone w popularnej
prasie jako dziesiąta planeta, które nie uzyskały szerokiego uznania naukowego.
Ogłoszenie Eris w 2005 r., Obiektu uważanego wówczas za 27% masywniejszego od
Plutona, stworzyło konieczność i publiczne pragnienie oficjalnej definicji
planety.

Uznając problem, IAU przystąpiło do tworzenia definicja planety, i wyprodukował
jeden w sierpniu 2006. Liczba planet spadła do ośmiu znacznie większych ciał,
które miały opuścili swoją orbitę (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn,
Uran i Neptun) i nowa klasa planety karłowate został utworzony, początkowo
zawierający trzy obiekty (Ceres, Pluton i Eris).[49]

PLANETY POZASŁONECZNE

Nie ma oficjalnej definicji planety pozasłoneczne. W 2003 roku Międzynarodowa
Unia Astronomiczna (IAU) Grupa robocza ds. Planet pozasłonecznych wydała
oświadczenie, ale to stanowisko nigdy nie zostało zaproponowane jako oficjalna
rezolucja IAU i nigdy nie zostało poddane pod głosowanie przez członków IAU.
Oświadczenie o pozycjach zawiera następujące wytyczne, głównie skupione na
granicy między planetami a brązowymi karłami:[2]

 1. Obiekty z prawdziwe masy poniżej masy granicznej dla termojądrowej syntezy
    deuteru (obecnie obliczana jako 13-krotność masy Jowisza dla obiektów o
    takiej samej liczebność izotopowa jak Słońce[50]), że gwiazdy na orbicie lub
    pozostałości gwiazd są „planetami” (bez względu na to, jak powstały).
    Minimalna masa i rozmiar wymagane do uznania obiektu pozasłonecznego za
    planetę powinny być takie same, jak w Układzie Słonecznym.
 2. Obiekty substellarne z rzeczywistymi masami powyżej masy granicznej dla
    termojądrowej syntezy deuteru są "brązowe karły", bez względu na to, jak
    powstały i gdzie się znajdują.
 3. Obiekty swobodnie pływające u młodych gromady gwiazd z masami poniżej masy
    granicznej dla termojądrowej syntezy deuteru nie są „planetami”, ale
    „sub-brązowymi karłami” (lub jakkolwiek najbardziej odpowiednią nazwą).

Ta robocza definicja była od tego czasu szeroko stosowana przez astronomów
podczas publikowania odkryć egzoplanet w czasopisma akademickie.[51] Chociaż ma
charakter tymczasowy, pozostaje skuteczną definicją roboczą do czasu formalnego
przyjęcia bardziej trwałej. Nie rozwiązuje sporu o dolną granicę masy,[52] w ten
sposób uniknął kontrowersji dotyczących obiektów w Układzie Słonecznym. Ta
definicja nie komentuje również statusu planetarnego obiektów krążących wokół
brązowych karłów, takich jak 2M1207b.

Jedna definicja ciemnobrązowy karzeł jest obiektem o masie planety, który
uformował się przez zapadnięcie się chmury zamiast przyrost. To rozróżnienie
formacji między sub-brązowym karłem a planetą nie jest powszechnie akceptowane;
astronomowie są podzieleni na dwa obozy, jeśli chodzi o rozważanie procesu
powstawania planety jako części jej podziału w klasyfikacji.[53] Jednym z
powodów sprzeciwu jest to, że często może nie być możliwe określenie procesu
formacji. Na przykład planeta utworzona przez przyrost wokół gwiazdy może zostać
wyrzucony z układu i swobodnie unosić się w powietrzu, podobnie jak sub-brązowy
karzeł, który sam utworzył się w gromadzie gwiazd w wyniku zapadnięcia się
chmur, może zostać schwytany na orbitę wokół gwiazdy.

Jedno z badań sugeruje, że obiekty powyżej 10 MJup powstały w wyniku
niestabilności grawitacyjnej i nie powinny być traktowane jako planety.[54]

Wartość odcięcia 13 masy Jowisza reprezentuje raczej średnią masę niż dokładną
wartość progową. Duże obiekty stopią większość deuteru, a mniejsze tylko trochę,
a 13 Mjot wartość jest gdzieś pomiędzy. W rzeczywistości obliczenia pokazują, że
obiekt stapia 50% swojej początkowej zawartości deuteru, gdy całkowita masa waha
się między 12 a 14 Mjot.[55] Ilość stopionego deuteru zależy nie tylko od masy,
ale także od składu przedmiotu, od ilości hel i deuter teraźniejszość.[56] Od
2011 r Encyklopedia planet pozasłonecznych obejmował obiekty o masie do 25
Jowisza, mówiąc: „Fakt, że wokół nie ma żadnej specjalnej cechy 13 MJup w
obserwowanym widmie mas wzmacnia wybór, aby zapomnieć o tej granicy masy ”.[57]
Od 2016 roku limit ten został zwiększony do 60 mas Jowisza[58] na podstawie
badania relacji masa-gęstość.[59] Plik Eksplorator danych Exoplanet obejmuje
obiekty o masach do 24 mas Jowisza z zaleceniem: „Rozróżnienie 13 mas Jowisza
przez IAU jest fizycznie niemotywowane dla planet ze skalistymi rdzeniami i
obserwacyjnie problematyczne z powodu grzechu i niejednoznaczności”.[60]Plik
Archiwum egzoplanet NASA obejmuje obiekty o masie (lub masie minimalnej) równej
lub mniejszej niż 30 mas Jowisza.[61]

Innym kryterium oddzielania planet i brązowych karłów, zamiast fuzji deuteru,
procesu formowania lub lokalizacji, jest to, czy rdzeń nacisk jest zdominowany
przez ciśnienie kulombowskie lub ciśnienie degeneracji elektronów.[62][63]

DEFINICJA PLANETY IAU 2006

Główny artykuł: Definicja planety IAU

Diagram Eulera pokazujące typy ciał w Układzie Słonecznym.

Kwestia dolnego limitu została poruszona na spotkaniu 2006 r Zgromadzenie Ogólne
IAU. Po długich debatach i jednej nieudanej propozycji zdecydowana większość
pozostałych na posiedzeniu zagłosowała za przyjęciem rezolucji. Rezolucja z 2006
roku definiuje planety w Układzie Słonecznym w następujący sposób:[1]

> „Planeta” [1] to ciało niebieskie, które (a) znajduje się na orbicie wokół
> Słońca, (b) ma wystarczającą masę, aby jego grawitacja własna przezwyciężyła
> siły sztywnego ciała, tak że przyjmuje równowaga hydrostatyczna (prawie
> okrągły) kształt, a (c) ma oczyściła okolicę wokół jego orbity.
> 
> 
> [1] Osiem planet to: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran i
> Neptun.

Zgodnie z tą definicją uważa się, że Układ Słoneczny składa się z ośmiu planet.
Ciała, które spełniają dwa pierwsze warunki, ale nie trzeci (takie jak Ceres,
Pluton i Eris), są klasyfikowane jako planety karłowate, pod warunkiem, że nie
są również naturalne satelity innych planet. Pierwotnie komitet IAU zaproponował
definicję, która obejmowałaby znacznie większą liczbę planet, ponieważ nie
zawierała (c) jako kryterium.[64] Po długich dyskusjach zdecydowano w
głosowaniu, że te ciała powinny zostać sklasyfikowane jako planety
karłowate.[65]

Ta definicja opiera się na teoriach formowania się planet, w których zarodki
planetarne początkowo oczyszczają swoje orbitalne sąsiedztwo z innych mniejszych
obiektów. Jak opisał astronom Steven Soter:[66]

„Końcowym produktem wtórnej akrecji dysku jest niewielka liczba stosunkowo
dużych ciał (planet) na orbitach nie przecinających się lub rezonansowych, co
zapobiega zderzeniom między nimi. Mniejsze planety i komety, w tym KBO [obiekty
z pasa Kuipera], różnią się od planet w tym, że mogą zderzać się ze sobą iz
planetami. "

Definicja IAU z 2006 r. Przedstawia pewne wyzwania dla egzoplanet, ponieważ
język jest specyficzny dla Układu Słonecznego i ponieważ kryteria okrągłości i
prześwitu strefy orbitalnej nie są obecnie obserwowalne. Astronom Jean-Luc
Margot zaproponowali matematyczne kryterium, które określa, czy obiekt może
opuścić swoją orbitę podczas życia swojej gwiazdy macierzystej, w oparciu o masę
planety, jej półoś główną i masę gwiazdy macierzystej.[67][68] Ta formuła daje
wartość π to jest większe niż 1 dla planet. Osiem znanych planet i wszystkie
znane egzoplanety mają π wartości powyżej 100, podczas gdy Ceres, Pluton i Eris
mają π wartości 0,1 lub mniejsze. Obiekty z π Oczekuje się, że wartości 1 lub
więcej będą również w przybliżeniu kuliste, tak że obiekty, które spełniają
wymóg dotyczący prześwitu strefy orbitalnej, automatycznie spełniają wymóg
okrągłości.[69]


PRZEDMIOTY ROZWAŻANE WCZEŚNIEJ PLANETY



Zobacz też: Lista dawnych planet

Poniższa tabela zawiera listę Układ Słoneczny ciała kiedyś uważane za planety,
ale nie są już uważane za takie przez IAU, a także czy byłyby uważane za planety
zgodnie z definicjami Sterna z 2002 i 2018 roku.

CiałoKlasyfikacja IAUPlaneta geofizyczna?UwagiSłońceGwiazdaNieSklasyfikowany
jako klasyczna planeta (Starożytna greka πλανῆται, wędrowcy) w klasyczny antyk i
średniowieczna Europa, zgodnie z obecnie obalonym model
geocentryczny.[70]KsiężycNaturalny satelitaNie (nie w równowadze)Io,
EuropaNaturalne satelityPrawdopodobnie (być może w równowadze z powodu
ogrzewania pływowego)Cztery największe księżyce Jowisz, znany jako Księżyce
galilejskie za ich odkrywcą Galileo Galilei. Na jego cześć nazywał je „planetami
medycejskimi” patron, the Rodzina Medici. Byli znani jako planety
drugorzędne.[71]Ganimedes, CallistoNaturalne satelitytaktytan[fa]Naturalny
satelitatakRhea[sol]Naturalny satelitaEwentualnie (wyłączone 2002)Pięć z Większe
księżyce Saturna, odkryty przez Christiaan Huygens i Giovanni Domenico Cassini.
Podobnie jak w przypadku głównych księżyców Jowisza, były one znane jako planety
wtórne.[71]Japet,[sol], Tetyda,[h] i Dione[h]Naturalne
satelityNieJunoAsteroidaNieUważane za planety od ich odkryć w latach 1801-1807,
aż do przeklasyfikowania ich na asteroidy w latach pięćdziesiątych XIX
wieku.[73]

Ceres została następnie sklasyfikowana przez IAU jako Planeta krasnoludków w
2006 roku.

PallasAsteroidaNieWestaAsteroidaDawniejCeresPlaneta karłowata i
asteroidatakAstraea, Hebe, Irys, Flora, Metys, Hygiea, Partenop, Wiktoria,
Egeria, Irene, EunomiaAsteroidyNieWięcej asteroid odkryto między 1845 a 1851
rokiem. Szybko poszerzająca się lista ciał pomiędzy Marsem a Jowiszem skłoniła
ich do przeklasyfikowania ich na asteroidy, co zostało powszechnie zaakceptowane
w 1854 roku.[74]PlutonPlaneta karłowata i Pas Kuipera obiekttakPierwszy znany
obiekt trans-neptunowy (to znaczy. mniejsza planeta z półoś wielka poza Neptun).
Uważana za planetę od jej odkrycia w 1930 r. Do przeklasyfikowania jej na
planetę karłowatą w 2006 r.

Zgłaszanie nowo odkrytych dużych obiektów z pasa Kuipera jako planet - w
szczególności Eris - zapoczątkowały decyzję IAU z sierpnia 2006 r. dotyczącą
tego, czym jest planeta.


MITOLOGIA I NAZEWNICTWO


Zobacz też: Nazwy dni powszednich i Planeta gołym okiem

Greccy bogowie Olympus, po którym Układ SłonecznyPochodzą rzymskie nazwy planet

Nazwy planet w świecie zachodnim wywodzą się z nazewnictwa Rzymian, które
ostatecznie wywodzą się od Greków i Babilończyków. W starożytna Grecja, nazywano
dwóch wielkich luminarzy: Słońce i Księżyc Helios i Selene; nazwano najdalszą
planetę (Saturn) Phainon, połysk; śledzony przez Phaethon (Jowisz), „jasny”;
czerwona planeta (Mars) była znana jako Pyroeis, „ognisty”; najjaśniejszy
(Wenus) był znany jako Fosfor, niosący światło; i nazwano przelotną ostatnią
planetę (Merkury) Stilbon, blask. Grecy również poświęcili każdą planetę jednemu
z ich panteonu bogów, Bogu Olimpijczycy: Helios i Selene to imiona planet i
bogów; Phainon był święty Cronus, the tytan który był ojcem olimpijczyków;
Phaethon był święty Zeus, Syn Kronosa, który obalił go jako króla; Pyroeis
został oddany Ares, syn Zeusa i bóg wojny; Fosfor był rządzony przez Afrodyta,
bogini miłości; i Hermes, posłaniec bogów i bóg wiedzy i sprytu, rządził
Stilbonem.[21]

Grecka praktyka szczepienia imion swoich bogów na planetach była prawie na pewno
zapożyczona od Babilończyków. Nazwali Babilończycy Fosfor za ich boginią
miłości, Isztar; Pyroeis po ich bogu wojny, Nergal, Stilbon po ich bogu mądrości
Nabui Faethon po ich naczelnym bogu, Marduk.[75] Istnieje zbyt wiele zgodności
między greckimi a babilońskimi konwencjami nazewnictwa, by powstały one
oddzielnie.[21] Tłumaczenie nie było doskonałe. Na przykład babiloński Nergal
był bogiem wojny, dlatego Grecy utożsamiali go z Aresem. W przeciwieństwie do
Aresa, Nergal był także bogiem zarazy i podziemi.[76]

Obecnie większość ludzi w zachodnim świecie zna planety po nazwach pochodzących
z olimpijskiego panteonu bogów. Chociaż współcześni Grecy nadal używają swoich
starożytnych nazw planet, innych języków europejskich, ze względu na wpływ
Imperium Rzymskie a później Kościół katolicki, używaj rzymskich (łacińskich)
nazw zamiast greckich. Rzymianie, którzy, podobnie jak Grecy, byli
Indoeuropejczycy, udostępnił im plik wspólny panteon pod różnymi nazwami, ale
brakowało mu bogatych tradycji narracyjnych, które dała grecka kultura poetycka
ich bogowie. W późniejszym okresie Republika RzymskaPisarze rzymscy zapożyczyli
wiele greckich narracji i zastosowali je do własnego panteonu, do tego stopnia,
że stały się one praktycznie nie do odróżnienia.[77] Kiedy Rzymianie studiowali
astronomię grecką, nadali planetom ich imiona bogów: Mercurius (dla Hermesa),
Wenus (Afrodyta), Mars (Ares), Iuppiter (Zeus) i Saturnus (Cronus). Kiedy w
XVIII i XIX wieku odkryto kolejne planety, zachowano praktykę nazywania Neptūnus
(Posejdon). Uran jest wyjątkowy, ponieważ nosi nazwę Greckie bóstwo raczej niż
jego Rzymski odpowiednik.

Trochę Rzymianie, zgodnie z przekonaniem prawdopodobnie pochodzącym z
Mezopotamia ale opracowany w Egipt hellenistycznywierzyli, że siedmiu bogów, od
których nazwano planety, zajmowało się co godzinę zmianą w opiece nad sprawami
na Ziemi. Kolejność zmian szła Saturn, Jowisz, Mars, Słońce, Wenus, Merkury,
Księżyc (od najdalszej do najbliższej planety).[78] Dlatego pierwszy dzień
rozpoczął Saturn (pierwsza godzina), drugi dzień Słońce (25 godzina), a
następnie Księżyc (49 godzina), Mars, Merkury, Jowisz i Wenus. Ponieważ każdy
dzień został nazwany przez boga, który go rozpoczął, jest to również kolejność
dni tygodnia w Kalendarz rzymski po Cykl normalny został odrzucony - i nadal
zachowany w wielu współczesnych językach.[79] Po angielsku, Sobota niedziela, i
poniedziałek są prostymi tłumaczeniami tych rzymskich imion. Pozostałe dni
zostały przemianowane po Tiw (Wtorek), Wóden (Środa), Thunor (Czwartek) i Fríge
(Piątek), Bogowie anglosascy uważane za podobne lub równoważne odpowiednio do
Marsa, Merkurego, Jowisza i Wenus.

Ziemia jest jedyną planetą, której nazwa w języku angielskim nie wywodzi się z
mitologii grecko-rzymskiej. Ponieważ była ogólnie akceptowana jako planeta
dopiero w XVII wieku,[39] nie ma tradycji nazywania go imieniem boga. (To samo
dotyczy Słońca i Księżyca, przynajmniej w języku angielskim, chociaż nie są one
już powszechnie uważane za planety). Nazwa pochodzi z VIII wieku. Anglosaski
słowo erda, co oznacza ziemię lub ziemię i zostało po raz pierwszy użyte na
piśmie jako nazwa kuli Ziemi prawdopodobnie około 1300 roku.[80][81] Podobnie
jak w przypadku swoich odpowiedników w innych Języki germańskie, ostatecznie
wywodzi się z Proto-germański słowo ertho, "ziemia",[81] jak widać w języku
angielskim Ziemia, Niemiec Erde, Holender aardei skandynawski jord. Wiele z
Romantyczne języki zachowaj stare rzymskie słowo terra (lub pewna jego odmiana),
które było używane w znaczeniu „suchy ląd” w przeciwieństwie do „morza”.[82]
Języki inne niż romańskie używają własnych, rodzimych słów. Grecy zachowują
swoje pierwotne imię, Γή (Ge).

Kultury pozaeuropejskie używają innych planetarnych systemów nazewnictwa. Indie
korzysta z systemu opartego na Navagraha, który obejmuje siedem tradycyjnych
planet (Surya dla Słońca, Chandra na Księżyc, Budha dla Mercury, Shukra dla
Wenus, Mangala dla Marsa, Bṛhaspati dla Jowisza i Shani dla Saturna) oraz
wznoszący się i opadający węzły księżycowe Rahu i Ketu.

Chiny i kraje Azji Wschodniej historycznie podlegały Chiński wpływ kulturowy
(np. Japonia, Korea i Wietnam) używają systemu nazewnictwa opartego na pięć
chińskich elementów: woda (Rtęć), metal (Wenus), ogień (Mars), drewno (Jowisz) i
Ziemia (Saturn).[79]

W tradycyjnym Astronomia hebrajskasiedem tradycyjnych planet ma (w większości)
nazwy opisowe - Słońce to חמה Ḥammah lub „gorący”, Księżyc to לבנה Levanah lub
„biała” Wenus to כוכב נוגה Kokhav Nogah lub „jasna planeta”, Merkury to כוכב
Kokhav lub „planeta” (biorąc pod uwagę jej brak cech wyróżniających), Mars to
מאדים Ma'adim lub „czerwony”, a Saturn to שבתאי Shabbatai lub „odpoczywająca” (w
odniesieniu do jej powolnego ruchu w porównaniu z innymi widocznymi
planetami).[83] Dziwnym jest Jowisz, zwany צדק Tzedeq lub „sprawiedliwość”.
Steiglitz sugeruje, że może to być plik eufemizm dla pierwotnej nazwy כוכב בעל
Kokhav Ba'al lub „Baalplaneta ”, postrzegana jako bałwochwalcza i eufemizowana w
podobny sposób jak Ishbosheth od II Samuel.[83]

W języku arabskim Merkury to عُطَارِد (ʿUṭārid, pokrewne z Isztar / Astarte),
Wenus jest الزهرة (az-Zuhara, "ten jasny",[84] epitet bogini Al-'Uzzá[85]),
Ziemia jest الأرض (al-ʾArḍ, z tego samego katalogu głównego co eretz), Mars jest
اَلْمِرِّيخ (al-Mirrīkh, co oznacza "strzała bez piór" z powodu jej ruch
wsteczny[86]), Jowisz to المشتري (al-Muštarī, „niezawodny”, z Akadyjski[87]) a
Saturn to زُحزُل (Zuḥal, „wypłacający”[88]).[89][90]


TWORZENIE


Główny artykuł: Hipoteza mgławicowa

Artystyczna wizja dysku protoplanetarnego

Nie wiadomo na pewno, w jaki sposób powstają planety. Dominująca teoria głosi,
że powstają podczas upadku a mgławica w cienki dysk gazu i pyłu. ZA protogwiazda
formy w rdzeniu, otoczone wirującym dysk protoplanetarny. Przez przyrost (proces
lepkiej kolizji) cząsteczki pyłu w dysku systematycznie gromadzą masę, tworząc
coraz większe ciała. Lokalne stężenia mas znane jako planetozymale formy, a te
przyspieszają proces akrecji poprzez przyciąganie dodatkowego materiału przez
ich przyciąganie grawitacyjne. Stężenia te stają się coraz gęstsze, dopóki nie
zapadną się do wewnątrz pod wpływem grawitacji, by się uformować
protoplanety.[91] Gdy planeta osiągnie masę nieco większą niż Mars'masa, zaczyna
gromadzić rozszerzoną atmosferę,[92] znacznie zwiększając współczynnik
przechwytywania planetozymali za pomocą opór atmosferyczny.[93][94] W zależności
od historii narastania ciał stałych i gazu, a gigantyczna planeta, an lodowy
gigantlub a planeta ziemska może spowodować.[95][96][97]


Zderzenie planetoid - budowa planet (koncepcja artysty).

Kiedy protogwiazda urosła tak, że zapala się, tworząc gwiazda, pozostały dysk
jest wyjmowany od wewnątrz na zewnątrz przez fotoodparowanie, the wiatr
słoneczny, Poynting-Robertson drag i inne efekty.[98][99] Później nadal może
istnieć wiele protoplanet krążących wokół gwiazdy lub siebie nawzajem, ale z
biegiem czasu wiele z nich zderzy się, tworząc jedną większą planetę lub
uwalniając materiał do wchłonięcia przez inne większe protoplanety lub
planety.[100] Te obiekty, które stały się wystarczająco masywne, pochwycą
większość materii w ich orbitalnym sąsiedztwie, aby stać się planetami. Mogą
stać się protoplanetami, które uniknęły kolizji naturalne satelity planet w
procesie przechwytywania grawitacyjnego lub pozostawania w pasach innych
obiektów, aby stać się planetami karłowatymi lub małe ciała.

Energetyczne wpływy mniejszych planetozymali (jak również rozpad radioaktywny)
podgrzeje rosnącą planetę, powodując jej przynajmniej częściowe stopienie.
Wnętrze planety zaczyna różnicować się pod względem masy, tworząc gęstszy
rdzeń.[101] Mniejsze planety ziemskie tracą większość swojej atmosfery z powodu
tej akrecji, ale utracone gazy mogą zostać zastąpione przez odgazowanie z
płaszcza i późniejsze uderzenie komety.[102] (Mniejsze planety tracą atmosferę
dzięki różnym mechanizmy ucieczki.)

Wraz z odkryciem i obserwacją układy planetarne wokół gwiazd innych niż Słońce
staje się możliwe rozwinięcie, poprawienie lub nawet zastąpienie tego opisu.
Poziom czegoś metaliczność- astronomiczny termin określający obfitość
pierwiastki chemiczne z Liczba atomowa więcej niż 2 (hel) - obecnie uważa się,
że określa prawdopodobieństwo, że gwiazda będzie miała planety.[103] Dlatego
uważa się, że jest bogaty w metal populacja, w której mam gwiazdę prawdopodobnie
będzie miał bardziej znaczący system planetarny niż ubogi w metal, populacja II
gwiazda.

Pozostałość supernowej wyrzucenie materiału tworzącego planety.


UKŁAD SŁONECZNY


Układ Słoneczny - rozmiary, ale nie odległości, są zgodne ze skalą
Plik Słońce i osiem planet Układ Słoneczny
Plik planety wewnętrzne, Rtęć, Wenus, Ziemia, i Mars
Czwórka gigantyczne planety Jowisz, Saturn, Uran, i Neptun przeciwko Słońce a
niektóre plamy słoneczne
Główny artykuł: Układ Słoneczny
Zobacz też: Lista grawitacyjnie zaokrąglonych obiektów Układu Słonecznego

Według Definicja IAU, w Układzie Słonecznym jest osiem planet, które znajdują
się w coraz większej odległości od Słońce:

 1. ☿ Rtęć
 2. ♀ Wenus
 3. ⊕ Ziemia
 4. ♂ Mars
 5. ♃ Jowisz
 6. ♄ Saturn
 7. ♅ Uran
 8. ♆ Neptun

Jowisz jest największy, ma 318 mas Ziemi, podczas gdy Merkury jest najmniejszy,
ma masę 0,055 masy Ziemi.

Planety Układu Słonecznego można podzielić na kategorie ze względu na ich skład:

 * Ziemianie: Planety podobne do Ziemi, z ciałami w większości złożonymi skała:
   Merkury, Wenus, Ziemia i Mars. Przy masie Ziemi 0,055 Merkury jest
   najmniejszą planetą ziemską (i najmniejszą planetą) w Układzie Słonecznym.
   Ziemia jest największą ziemską planetą.
 * Gigantyczne planety (Jowian): Masywne planety znacznie masywniejsze niż
   ziemskie: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun.
   * Giganci gazowi, Jowisz i Saturn, to olbrzymie planety złożone głównie z
     wodoru i helu i są to najbardziej masywne planety w Układzie Słonecznym.
     Jupiter, at 318 Earth masses, is the largest planet in the Solar System,
     and Saturn is one third as massive, at 95 Earth masses.
   * Ice giants, Uranus and Neptune, are primarily composed of low-boiling-point
     materials such as water, methane, and ammonia, with thick atmospheres of
     hydrogen and helium. They have a significantly lower mass than the gas
     giants (only 14 and 17 Earth masses).



Liczba geophysical planets in the solar system is unknown - previously
considered to be potentially in the hundreds, but now only estimated at only the
low double digits.[104]


PLANETARY ATTRIBUTES

NazwaRównikowy
średnica[ja]Masa [ja]Półoś wielka (AU)Okres orbitalny
(lata)Nachylenie
to Sun's equator (°)Orbitalny
ekscentrycznośćOkres rotacji
(dni)Potwierdzony
księżycePochylenie osiowe
(°)PierścienieAtmosfera1.Rtęć0.3830.060.390.243.380.20658.6500.10Nieminimalny2.Wenus0.9490.810.720.623.860.007−243.020177.30NieWSPÓŁ2,
N23.Ziemia (za)1.0001.001.001.007.250.0171.00123.44NieN2, O2,
Ar4.Mars0.5320.111.521.885.650.0931.03225.19NieWSPÓŁ2, N2,
Ar5.Jowisz11.209317.835.2011.866.090.0480.41793.12takH.2,
On6.Saturn9.44995.169.5429.455.510.0540.448226.73takH.2,
On7.Uran4.00714.5419.1984.026.480.047−0.722797.86takH.2, He,
CH48.Neptun3.88317.1530.07164.796.430.0090.671429.60takH.2, He, CH4Legenda
kolorów:   planety lądowe   gazowych gigantów   lodowych gigantów (both are
gigantyczne planety). (za) Find absolute values in article Ziemia


EGZOPLANETY


Główny artykuł: Egzoplaneta

Exoplanets, by year of discovery, through September 2014.

An exoplanet (extrasolar planet) is a planet outside the Solar System. As of 1
November 2020, there are 4,370 confirmed egzoplanety in 3,230 systemy, with 715
systems posiadanie więcej niż jednej planety.[105][106][107][108]

In early 1992, radio astronomers Aleksander Wolszczan i Dale Frail announced the
discovery of two planets orbiting the pulsar PSR 1257+12.[46] This discovery was
confirmed, and is generally considered to be the first definitive detection of
exoplanets. These pulsar planets are believed to have formed from the unusual
remnants of the supernowa that produced the pulsar, in a second round of planet
formation, or else to be the remaining rocky cores of gigantyczne planety that
survived the supernova and then decayed into their current orbits.


Rozmiary Kepler Planet Candidates – based on 2,740 candidates orbiting 2,036
stars as of 4 November 2013[aktualizacja] (NASA).

The first confirmed discovery of an extrasolar planet orbiting an ordinary
main-sequence star occurred on 6 October 1995, when Michel Mayor i Didier Queloz
z Uniwersytet Genewski announced the detection of an exoplanet around 51 Pegasi.
Od tego momentu do Kepler mission most known extrasolar planets were gas giants
comparable in mass to Jupiter or larger as they were more easily detected. The
catalog of Kepler candidate planets consists mostly of planets the size of
Neptune and smaller, down to smaller than Mercury.

There are types of planets that do not exist in the Solar System: super-Ziemie i
mini-Neptunes, which could be rocky like Earth or a mixture of volatiles and gas
like Neptune—a radius of 1.75 times that of Earth is a possible dividing line
between the two types of planet.[109] Tam są gorące Jowisze that orbit very
close to their star and may evaporate to become chthonian planets, which are the
leftover cores. Another possible type of planet is carbon planets, which form in
systems with a higher proportion of carbon than in the Solar System.

A 2012 study, analyzing mikrosoczewkowanie grawitacyjne data, estimates an
średni of at least 1.6 bound planets for every star in the Milky Way.[10]

On December 20, 2011, the Kepler Space Telescope team reported the discovery of
the first Earth-size egzoplanety, Kepler-20e[5] i Kepler-20f,[6] orbitujące a
Sun-like star, Kepler-20.[7][8][9]

Around 1 in 5 Sun-like stars have an "Earth-sized"[re] planeta nadająca się do
zamieszkania[mi] zone, so the nearest would be expected to be within 12
light-years distance from Earth.[11][110]The frequency of occurrence of such
terrestrial planets is one of the variables in the Równanie Drake'a, which
estimates the number of intelligent, communicating civilizations that exist in
the droga Mleczna.[111]

Istnieją egzoplanety, które są znacznie bliżej swojej gwiazdy macierzystej niż
jakakolwiek planeta w Układzie Słonecznym względem Słońca, a są też egzoplanety
znacznie dalej od swojej gwiazdy. Rtęć, the closest planet to the Sun at 0.4 AU,
takes 88 days for an orbit, but the shortest known orbits for exoplanets take
only a few hours, see Planeta o bardzo krótkim okresie. Plik Kepler-11 system
has five of its planets in shorter orbits than Mercury's, all of them much more
massive than Mercury. Neptun is 30 AU from the Sun and takes 165 years to orbit,
but there are exoplanets that are hundreds of AU from their star and take more
than a thousand years to orbit, e.g. 1RXS1609 b.




PLANETARY-MASS OBJECTS


Główny artykuł: Geophysical definition of 'planet'
Zobacz też: Lista grawitacyjnie zaokrąglonych obiektów Układu Słonecznego

ZA obiekt o masie planetarnej (PMO), planemo,[112] lub ciało planetarne jest
ciałem niebieskim o masie mieszczącej się w zakresie definicji planety:
wystarczająco masywnym, aby osiągnąć równowagę hydrostatyczną (aby być
zaokrąglonym pod wpływem własnej grawitacji), ale niewystarczającej, aby
utrzymać fuzję jądra jak gwiazda.[113][114] Z definicji wszystkie planety są
obiekty o masach planetarnych, ale celem tego terminu jest odnoszenie się do
obiektów, które nie odpowiadają typowym oczekiwaniom planety. Obejmują one
planety karłowate, which are rounded by their own gravity but not massive enough
to clear their own orbit, księżyce o masach planetarnych, and free-floating
planemos, which may have been ejected from a system (planety zbuntowane) or
formed through cloud-collapse rather than accretion (sometimes called brązowe
karły).


PLANETY KARŁOWATE


Plik Planeta krasnoludków Pluton
Główny artykuł: Planeta krasnoludków

Planeta karłowata to obiekt o masie planetarnej, który nie jest ani prawdziwą
planetą, ani naturalnym satelitą; znajduje się na bezpośredniej orbicie gwiazdy
i jest wystarczająco masywny, aby jego grawitacja skompresowała ją do
hydrostatycznie zrównoważonego kształtu (zwykle sferoidy), ale nie oczyściła
otoczenia z innego materiału wokół swojej orbity. Planetary scientist and New
Horizons principal investigator Alan Stern, who proposed the term 'dwarf
planet', has argued that location should not matter and that only geophysical
attributes should be taken into account, and that dwarf planets are thus a
subtype of planet. IAU zaakceptowała ten termin (zamiast bardziej neutralnej
„planetoidy”), ale zdecydowała się sklasyfikować planety karłowate jako odrębną
kategorię obiektów.[115]


PLANETY ŁOBUZÓW

Główny artykuł: Planeta zbuntowana
Zobacz też: Ładny model z pięcioma planetami

Kilka symulacje komputerowe of stellar and planetary system formation have
suggested that some objects of planetary mass would be ejected into przestrzeń
międzygwiazdowa.[116] Takie obiekty są zwykle nazywane planety zbuntowane.


SUB-BRĄZOWE KARŁY


Artist's impression of a super-Jupiter around the brown dwarf 2M1207.[117]
Główny artykuł: Ciemnobrązowy karzeł

Gwiazdy powstają w wyniku grawitacyjnego zapadania się chmur gazu, ale mniejsze
obiekty mogą również tworzyć się w wyniku zapadania się chmur. Powstałe w ten
sposób obiekty o masie planetarnej są czasami nazywane sub-brązowymi karłami.
Sub-brown dwarfs may be free-floating such as Cha 110913-773444[118] i OTS
44,[119] or orbiting a larger object such as 2 MASA J04414489 + 2301513.

Teoretycznie możliwe są układy podwójne sub-brązowych karłów; Oph 162225-240515
was initially thought to be a binary system of a brown dwarf of 14 Jupiter
masses and a sub-brown dwarf of 7 Jupiter masses, but further observations
revised the estimated masses upwards to greater than 13 Jupiter masses, making
them brown dwarfs according to the IAU working definitions.[120][121][122]


FORMER STARS

In close gwiazda podwójna systems one of the stars can lose mass to a heavier
companion. Pulsary napędzane akrecją may drive mass loss. Zmniejszająca się
gwiazda może wtedy zmienić się w obiekt o masie planetarnej. An example is a
Jupiter-mass object orbiting the pulsar PSR J1719-1438.[123] These shrunken
white dwarfs may become a helium planet lub planeta węglowa.


SATELLITE PLANETS

Główny artykuł: Planeta satelitarna

Some large satellites (moons) are of similar size or larger than the planet
Rtęćnp. Jowisza Księżyce galilejskie i tytan. Zwolennicy geofizycznej definicji
planet argumentują, że lokalizacja nie powinna mieć znaczenia, a przy
definiowaniu planety należy brać pod uwagę tylko atrybuty geofizyczne. Alan
Stern proponuje termin planeta satelitarna dla satelity wielkości planety.[124]


CAPTURED PLANETS

Planety łobuzów w stellar clusters have similar velocities to the stars and so
can be recaptured. Zazwyczaj są one przechwytywane na szerokich orbitach od 100
do 105 AU. Wydajność przechwytywania spada wraz ze wzrostem objętości klastra, a
dla danego rozmiaru klastra wzrasta wraz z masą hosta / podstawowego. Jest
prawie niezależny od masy planetarnej. Pojedyncze i wielokrotne planety mogą być
przechwytywane na dowolne niewyrównane orbity, nie współpłaszczyznowe ze sobą
lub ze spinem gwiazdy macierzystej lub wcześniej istniejącym układem
planetarnym.[125]


ATRYBUTY



Chociaż każda planeta ma unikalne cechy fizyczne, istnieje między nimi szereg
wspólnych cech. Niektóre z tych cech, takie jak pierścienie lub naturalne
satelity, były dotychczas obserwowane tylko na planetach Układu Słonecznego,
podczas gdy inne są również powszechnie obserwowane na planetach
pozasłonecznych.


DYNAMIC CHARACTERISTICS

ORBITA

Główne artykuły: Orbita i Elementy orbitalne
Zobacz też: Prawa ruchu planetarnego Keplera i Exoplanetology § Orbital
parameters

The orbit of the planet Neptune compared to that of Pluton. Note the elongation
of Pluto's orbit in relation to Neptune's (ekscentryczność), as well as its
large angle to the ecliptic (nachylenie).

Zgodnie z obecnymi definicjami wszystkie planety muszą krążyć wokół gwiazd;
thus, any potential "planety zbuntowane" are excluded. In the Solar System, all
the planets orbit the Sun in the same direction as the Sun rotates
(counter-clockwise as seen from above the Sun's north pole). At least one
extrasolar planet, WASP-17b, has been found to orbit in the opposite direction
to its star's rotation.[126] The period of one revolution of a planet's orbit is
known as its okres gwiazdowy lub rok.[127] Rok planety zależy od jej odległości
od gwiazdy; the farther a planet is from its star, not only the longer the
distance it must travel, but also the slower its speed, because it is less
affected by its star's powaga. Orbita żadnej planety nie jest idealnie kołowa,
stąd odległość każdej planety zmienia się w ciągu roku. The closest approach to
its star is called its periastron (peryhelium in the Solar System), whereas its
farthest separation from the star is called its fartuch (aphelium). Gdy planeta
zbliża się do periastronu, jej prędkość wzrasta, gdy zamienia energię
potencjalną grawitacji na energię kinetyczną, tak jak spadający obiekt na Ziemi
przyspiesza podczas upadku; gdy planeta osiąga apastron, jej prędkość maleje,
tak jak obiekt wyrzucony w górę na Ziemi zwalnia, gdy osiąga wierzchołek swojej
trajektorii.[128]

Orbita każdej planety jest wyznaczona przez zestaw elementów:

 * Plik ekscentryczność orbity opisuje, jak wydłużona jest orbita planety.
   Planety z małymi mimośrodami mają bardziej okrągłe orbity, podczas gdy
   planety z dużymi mimośrodami mają bardziej eliptyczne orbity. Planety w
   Układzie Słonecznym mają bardzo niskie mimośrody, a więc prawie okrągłe
   orbity.[127] Komety i obiekty z pasa Kuipera (a także kilka planet
   pozasłonecznych) mają bardzo duże mimośrody, a tym samym wyjątkowo eliptyczne
   orbity.[129][130]
 * 
   Ilustracja półosi wielkiej
   Plik półoś wielka jest odległością od planety do punktu połowy wzdłuż
   najdłuższej średnicy jej eliptycznej orbity (patrz ilustracja). Ta odległość
   nie jest taka sama, jak jej apastron, ponieważ żadna z orbity planety nie ma
   gwiazdy w jej dokładnym środku.[127]
 * Plik nachylenie planety mówi, jak daleko powyżej lub poniżej ustalonej
   płaszczyzny odniesienia leży jej orbita. In the Solar System, the reference
   plane is the plane of Earth's orbit, called the ekliptyka. W przypadku planet
   pozasłonecznych płaszczyzna znana jako samolot nieba lub plane of the sky,
   jest płaszczyzną prostopadłą do linii widzenia obserwatora z Ziemi.[131]
   Wszystkie osiem planet Układu Słonecznego leży bardzo blisko ekliptyki;
   comets and Pas Kuipera objects like Pluto are at far more extreme angles to
   it.[132] The points at which a planet crosses above and below its reference
   plane are called its rosnąco i descending nodes.[127] Plik długość
   geograficzna węzła wstępującego is the angle between the reference plane's 0
   longitude and the planet's ascending node. Plik argument perycentrum (or
   perihelion in the Solar System) is the angle between a planet's ascending
   node and its closest approach to its star.[127]

POCHYLENIE OSIOWE

Główny artykuł: Pochylenie osiowe

Ziemi pochylenie osiowe is about 23.4°. Oscyluje między 22,1 ° a 24,5 ° w cyklu
41 000 lat i obecnie spada.

Planety mają również różne stopnie nachylenia osiowego; they lie at an angle to
the samolot z ich stars' equators. To powoduje, że ilość światła otrzymywanego
przez każdą półkulę zmienia się w ciągu roku; kiedy półkula północna jest
odwrócona od swojej gwiazdy, półkula południowa wskazuje na nią i odwrotnie.
Dlatego każda planeta ma pory roku, zmiany klimatyczne w ciągu roku. The time at
which each hemisphere points farthest or nearest from its star is known as its
przesilenie dnia z nocą. Każda planeta ma dwa na swojej orbicie; kiedy jedna
półkula ma swoje letnie przesilenie, kiedy jej dzień jest najdłuższy, druga ma
swoje zimowe przesilenie, kiedy jej dzień jest najkrótszy. Różna ilość światła i
ciepła odbierana przez każdą półkulę powoduje coroczne zmiany we wzorcach
pogodowych dla każdej połowy planety. Osiowe nachylenie Jowisza jest bardzo
małe, więc jego zmienność sezonowa jest minimalna; Z drugiej strony Uran ma
nachylenie osiowe tak ekstremalne, że praktycznie leży na boku, co oznacza, że
jego półkule są albo wiecznie oświetlone światłem słonecznym, albo wiecznie w
ciemności w czasie jego przesilenia.[133] Wśród planet pozasłonecznych
pochylenie osiowe nie jest pewne, chociaż uważa się, że większość gorących
Jowiszów ma niewielkie lub zerowe pochylenie osiowe w wyniku bliskości ich
gwiazd.[134]

OBRÓT

Zobacz też: Exoplanetology § Rotation and axial tilt

Planety obracają się wokół niewidzialnych osi przechodzących przez ich środki. A
planet's okres rotacji jest znany jako stellar day. Most of the planets in the
Solar System rotate in the same direction as they orbit the Sun, which is
counter-clockwise as seen from above the Sun's biegun północny, the exceptions
being Venus[135] and Uranus,[136] which rotate clockwise, though Uranus's
extreme axial tilt means there are differing conventions on which of its poles
is "north", and therefore whether it is rotating clockwise or
anti-clockwise.[137] Regardless of which convention is used, Uranus has a
rotacja wsteczna relative to its orbit.

Obrót planety może być wywołany kilkoma czynnikami podczas formowania się. Sieć
moment pędu can be induced by the individual angular momentum contributions of
accreted objects. Akrecja gazu przez gigantyczne planety może również wpływać na
moment pędu. Finally, during the last stages of planet building, a proces
stochastyczny of protoplanetary accretion can randomly alter the spin axis of
the planet.[138] There is great variation in the length of day between the
planets, with Venus taking 243 dni to rotate, and the giant planets only a few
hours.[139] Okresy rotacji planet pozasłonecznych nie są znane. However, for
"hot" Jupiters, their proximity to their stars means that they are pływowo
zablokowane (i.e., their orbits are in sync with their rotations). Oznacza to,
że zawsze pokazują swoje gwiazdy jedną twarz, jedną stroną w wieczny dzień, a
drugą w wieczną noc.[140]

ORBITAL CLEARING

Główny artykuł: Oczyszczanie okolicy

Definiującą dynamiczną cechą planety jest to, że ma oczyścił swoje sąsiedztwo. A
planet that has cleared its neighborhood has accumulated enough mass to gather
up or sweep away all the planetozymale na swojej orbicie. W efekcie okrąża swoją
gwiazdę w izolacji, w przeciwieństwie do dzielenia swojej orbity z wieloma
obiektami o podobnej wielkości. This characteristic was mandated as part of the
IAUjest oficjalny definition of a planet in August, 2006. This criterion
excludes such planetary bodies as Pluton, Eris i Ceres from full-fledged
planethood, making them instead planety karłowate.[1] Although to date this
criterion only applies to the Solar System, a number of young extrasolar systems
have been found in which evidence suggests orbital clearing is taking place
within their dyski okołogwiazdowe.[141]


CHARAKTERYSTYKA FIZYCZNA

MASA

Główny artykuł: Planetary mass

A planet's defining physical characteristic is that it is massive enough for the
force of its own gravity to dominate over the siły elektromagnetyczne binding
its physical structure, leading to a state of równowaga hydrostatyczna. W
praktyce oznacza to, że wszystkie planety są kuliste lub sferoidalne. Do
określonej masy obiekt może mieć nieregularny kształt, ale poza tym punktem,
który zmienia się w zależności od składu chemicznego obiektu, grawitacja zaczyna
przyciągać obiekt w kierunku własnego środka masy, aż obiekt zapadnie się w
kulę.[142]

Mass is also the prime attribute by which planets are distinguished from
gwiazdy. The upper mass limit for planethood is roughly 13 times Jupiter's mass
for objects with solar-type liczebność izotopowa, beyond which it achieves
conditions suitable for fuzja nuklearna. Poza Słońcem w Układzie Słonecznym nie
istnieją żadne obiekty o takiej masie; ale są egzoplanety tej wielkości. The
13-Jupiter-mass limit is not universally agreed upon and the Encyklopedia planet
pozasłonecznych includes objects up to 60 Jupiter masses,[58] i Eksplorator
danych Exoplanet up to 24 Jupiter masses.[143]

The smallest known planet is PSR B1257+12A, one of the first extrasolar planets
discovered, which was found in 1992 in orbit around a pulsar. Jego masa stanowi
mniej więcej połowę masy planety Merkury.[4] The smallest known planet orbiting
a main-sequence star other than the Sun is Kepler-37b, with a mass (and radius)
slightly higher than that of the Księżyc.

INTERNAL DIFFERENTIATION

Główny artykuł: Zróżnicowanie planetarne

Ilustracja wnętrza Jowisza ze skalistym rdzeniem pokrytym głęboką warstwą
metalicznego wodoru

Każda planeta rozpoczęła swoje istnienie w stanie całkowicie płynnym; we
wczesnej formacji gęstsze, cięższe materiały opadały do środka, pozostawiając
lżejsze materiały blisko powierzchni. Each therefore has a zróżnicowany interior
consisting of a dense jądro planetarne otoczony przez płaszcz that either is or
was a płyn. The terrestrial planets are sealed within hard skórki,[144] but in
the giant planets the mantle simply blends into the upper cloud layers. The
terrestrial planets have cores of elements such as żelazo i nikiel, and mantles
of krzemiany. Jowisz i Saturn are believed to have cores of rock and metal
surrounded by mantles of metaliczny wodór.[145] Uran i Neptun, which are
smaller, have rocky cores surrounded by mantles of woda, amoniak, metan i inne
lody.[146] The fluid action within these planets' cores creates a geodynamo
który generuje plik pole magnetyczne.[144]

ATMOSFERA

Główne artykuły: Atmosfera i Atmosfery pozaziemskie
Zobacz też: Niebo pozaziemskie

atmosfera ziemska

All of the Solar System planets except Rtęć[147] have substantial atmosferach
because their gravity is strong enough to keep gases close to the surface. The
larger giant planets are massive enough to keep large amounts of the light gases
wodór i hel, whereas the smaller planets lose these gases into przestrzeń.[148]
The composition of Earth's atmosphere is different from the other planets
because the various life processes that have transpired on the planet have
introduced free molecular tlen.[149]

Planetary atmospheres are affected by the varying nasłonecznienie or internal
energy, leading to the formation of dynamic systemy pogodowe Jak na przykład
huragany, (on Earth), planet-wide burze piaskowe (on Mars), a
greater-than-Earth-sized antycyklon on Jupiter (called the Świetna czerwona
plama), i holes in the atmosphere (on Neptune).[133] At least one extrasolar
planet, HD 189733 b, has been claimed to have such a weather system, similar to
the Great Red Spot but twice as large.[150]

Wykazano, że gorące Jowisze, ze względu na ich skrajne sąsiedztwo gwiazd
macierzystych, tracą swoją atmosferę w kosmos z powodu promieniowania
gwiezdnego, podobnie jak ogony komet.[151][152] These planets may have vast
differences in temperature between their day and night sides that produce
supersonic winds,[153] although the day and night sides of HD 189733 b appear to
have very similar temperatures, indicating that that planet's atmosphere
effectively redistributes the star's energy around the planet.[150]

MAGNETOSFERA

Główny artykuł: Magnetosfera

Ziemska magnetosfera (diagram)

One important characteristic of the planets is their intrinsic momenty
magnetyczne, which in turn give rise to magnetospheres. Obecność pola
magnetycznego wskazuje, że planeta jest nadal żywa geologicznie. In other words,
magnetized planets have flows of przewodzący elektrycznie material in their
interiors, which generate their magnetic fields. Pola te znacząco zmieniają
wzajemne oddziaływanie planety i wiatru słonecznego. Namagnesowana planeta
tworzy wokół siebie w wietrze słonecznym wnękę zwaną magnetosferą, której wiatr
nie może przeniknąć. Magnetosfera może być znacznie większa niż sama planeta. In
contrast, non-magnetized planets have only small magnetospheres induced by
interaction of the jonosfera with the solar wind, which cannot effectively
protect the planet.[154]

Z ośmiu planet Układu Słonecznego tylko Wenus i Mars nie mają takiego pola
magnetycznego.[154] In addition, the moon of Jupiter Ganimedes also has one. Of
the magnetized planets the magnetic field of Mercury is the weakest, and is
barely able to deflect the wiatr słoneczny. Pole magnetyczne Ganimedesa jest
kilkakrotnie większe, a pole magnetyczne Jowisza jest najsilniejsze w Układzie
Słonecznym (tak silne, że w rzeczywistości stanowi poważne zagrożenie dla
zdrowia w przyszłych misjach załogowych na jego księżyce). Pola magnetyczne
innych gigantycznych planet są z grubsza podobne pod względem siły do ziemskiej,
ale ich momenty magnetyczne są znacznie większe. The magnetic fields of Uranus
and Neptune are strongly tilted relative the rotational oś and displaced from
the centre of the planet.[154]

In 2004, a team of astronomers in Hawaii observed an extrasolar planet around
the star HD 179949, which appeared to be creating a sunspot on the surface of
its parent star. Zespół postawił hipotezę, że magnetosfera planety przenosi
energię na powierzchnię gwiazdy, zwiększając jej i tak już wysoką temperaturę
7760 ° C o dodatkowe 400 ° C.[155]


SECONDARY CHARACTERISTICS

Główne artykuły: Naturalny satelita i Pierścień planetarny

Plik pierścienie Saturna

Several planets or dwarf planets in the Solar System (such as Neptune and Pluto)
have orbital periods that are in rezonans with each other or with smaller bodies
(this is also common in satellite systems). All except Mercury and Venus have
naturalne satelity, often called "moons". Ziemia ma jeden, Mars ma dwa, a
olbrzymie planety mają liczne księżyce w złożonych układach planetarnych. Many
moons of the giant planets have features similar to those on the terrestrial
planets and dwarf planets, and some have been studied as possible abodes of life
(especially Europa).[156][157][158]

The four giant planets are also orbited by pierścienie planetarne of varying
size and complexity. The rings are composed primarily of dust or particulate
matter, but can host tiny 'księżycówki' whose gravity shapes and maintains their
structure. Although the origins of planetary rings is not precisely known, they
are believed to be the result of natural satellites that fell below their parent
planet's Limit Roche'a and were torn apart by siły pływowe.[159][160]

Wokół planet pozasłonecznych nie zaobserwowano żadnych cech drugorzędnych. Plik
sub-brown dwarf Cha 110913-773444, który został opisany jako zbuntowana planeta,
is believed to be orbited by a tiny dysk protoplanetarny[118] and the sub-brown
dwarf OTS 44 was shown to be surrounded by a substantial protoplanetary disk of
at least 10 Earth masses.[119]


ZOBACZ TEŻ


 * Portal astronomiczny
 * Portal Układu Słonecznego
 * Portal kosmiczny

 * Podwójna planeta – Two planetary mass objects orbiting each other
 * Lista egzoplanet
 * Lista hipotetycznych obiektów Układu Słonecznego
 * Lista lądowań na ciałach pozaziemskich
 * Listy planet – A list of lists of planets sorted by diverse attributes
 * Mezoplaneta – A celestial body smaller than Mercury but larger than Ceres
 * Mniejsza planeta – A celestial body smaller than a planet
 * Możliwość zamieszkania na planetach – Extent to which a planet is suitable
   for life as we know it
 * Planetarny mnemonik – A phrase used to remember the names of the planets
 * Nauka o planetach – Science of astronomical objects apparently in orbit
   around one or more stellar objects within a few light years – The scientific
   study of planets
 * Planety w astrologii
 * Planety w science fiction – Planet that only appears in works of fiction
 * Theoretical planetology


UWAGI


 1. ^ Według Definicja planety IAU.
 2. ^ To definicja is drawn from two separate IAU declarations; a formal
    definition agreed by the IAU in 2006, and an informal working definition
    established by the IAU in 2001/2003 for objects outside of the Solar System.
    Oficjalny 2006 definition applies only to the Solar System, whereas the 2003
    definition applies to planets around other stars. The extrasolar planet
    issue was deemed too complex to resolve at the 2006 IAU conference.
 3. ^ Dane dla Gwiazdy typu G. like the Sun is not available. This statistic is
    an extrapolation from data on K-type stars.
 4. ^ za b For the purpose of this 1 in 5 statistic, Earth-sized means 1–2 Earth
    radii
 5. ^ za b For the purpose of this 1 in 5 statistic, "habitable zone" means the
    region with 0.25 to 4 times Earth's stellar flux (corresponding to 0.5–2 AU
    for the Sun).
 6. ^ Referred to by Huygens as a Planetes novus ("new planet") in his Systema
    Saturnium
 7. ^ za b Both labelled nouvelles planètes (new planets) by Cassini in his
    Découverte de deux nouvelles planetes autour de Saturne[72]
 8. ^ za b Both once referred to as "planets" by Cassini in his An Extract of
    the Journal Des Scavans.... The term "satellite" had already begun to be
    used to distinguish such bodies from those around which they orbited
    ("primary planets").
 9. ^ za b Measured relative to Earth.


BIBLIOGRAFIA


 1.   ^ za b do re „Zgromadzenie Ogólne IAU 2006: Wynik głosowania nad rezolucją
      IAU”. Międzynarodowa Unia Astronomiczna. 2006. Odzyskano 2009-12-30.
 2.   ^ za b „Grupa robocza ds. Planet pozasłonecznych (WGESP) Międzynarodowej
      Unii Astronomicznej”. IAU. 2001. Zarchiwizowane z oryginalny 16.09.2006r.
      Odzyskano 2008-08-23.
 3.   ^ "NASA discovery doubles the number of known planets". USA DZIŚ. 10 maja
      2016. Odzyskano 10 maja 2016.
 4.   ^ za b Schneider, Jean (16 January 2013). „Interaktywny katalog planet
      pozasłonecznych”. Encyklopedia planet pozasłonecznych. Odzyskano
      2013-01-15.
 5.   ^ za b NASA Staff (20 grudnia 2011). "Kepler: A Search For Habitable
      Planets – Kepler-20e". NASA. Odzyskano 2011-12-23.
 6.   ^ za b NASA Staff (20 grudnia 2011). "Kepler: A Search For Habitable
      Planets – Kepler-20f". NASA. Odzyskano 2011-12-23.
 7.   ^ za b Johnson, Michele (20 grudnia 2011). „NASA odkrywa pierwsze planety
      wielkości Ziemi poza naszym Układem Słonecznym”. NASA. Odzyskano
      2011-12-20.
 8.   ^ za b Hand, Eric (20 grudnia 2011). „Kepler odkrywa pierwsze egzoplanety
      wielkości Ziemi”. Natura. doi:10.1038 / nature.2011.9688. S2CID 122575277.
 9.   ^ za b Overbye, Dennis (20 grudnia 2011). „Odkryto dwie planety wielkości
      Ziemi”. New York Times. Odzyskano 2011-12-21.
 10.  ^ za b Cassan, Arnaud; D. Kubas; J.-P. Beaulieu; M. Dominik; et al. (12
      stycznia 2012). „Jedna lub więcej planet związanych na gwiazdę Drogi
      Mlecznej z obserwacji mikrosoczewkowych”. Natura. 481 (7380): 167–169.
      arXiv:1202.0903. Bibcode:2012Natur.481..167C. doi:10.1038 / nature10684.
      PMID 22237108. S2CID 2614136.
 11.  ^ za b Sanders, R. (4 November 2013). „Astronomowie odpowiadają na
      kluczowe pytanie: Jak często występują planety nadające się do
      zamieszkania?”. newscenter.berkeley.edu. Zarchiwizowano z oryginalny w
      dniu 7 listopada 2014 r. Odzyskano 7 listopada 2013.
 12.  ^ Petigura, E. A .; Howard, A. W .; Marcy, G. W. (2013). „Występowanie
      planet wielkości Ziemi krążących wokół gwiazd podobnych do Słońca”.
      Materiały z National Academy of Sciences. 110 (48): 19273–19278.
      arXiv:1311.6806. Bibcode:2013PNAS..11019273P. doi:10.1073 /
      pnas.1319909110. PMC 3845182. PMID 24191033.
 13.  ^ "Ancient Greek Astronomy and Cosmology". Biblioteka Kongresu. Odzyskano
      2016-05-19.
 14.  ^ πλάνης, πλανήτης. Liddell, Henry George; Scott, Robert; Leksykon
      grecko-angielski na Projekt Perseusz.
 15.  ^ "Definition of planet". Merriam-Webster OnLine. Odzyskano 2007-07-23.
 16.  ^ "Planeta Etymology". Dictionary.com. Odzyskano 29 czerwca 2015.
 17.  ^ za b "planet, n". Słownik angielski oxford. 2007. Odzyskano 2008-02-07.
      Note: select the Etymology tab
 18.  ^ Neugebauer, Otto E. (1945). "The History of Ancient Astronomy Problems
      and Methods". Journal of Near Eastern Studies. 4 (1): 1–38.
      doi:10.1086/370729. S2CID 162347339.
 19.  ^ Ronan, Colin. "Astronomy Before the Telescope". Astronomy in China,
      Korea and Japan (Walker ed.). pp. 264–265.
 20.  ^ Kuhn, Thomas S. (1957). Rewolucja kopernikańska. Harvard University
      Press. s.5–20. ISBN 978-0-674-17103-9.
 21.  ^ za b do re Evans, James (1998). Historia i praktyka starożytnej
      astronomii. Oxford University Press. pp. 296–7. ISBN 978-0-19-509539-5.
      Odzyskano 2008-02-04.
 22.  ^ Francesca Rochberg (2000). "Astronomy and Calendars in Ancient
      Mesopotamia". W Jack Sasson (red.). Cywilizacje starożytnego Bliskiego
      Wschodu. III. p. 1930.
 23.  ^ Holden, James Herschel (1996). Historia astrologii horoskopowej. AFA. p.
      1. ISBN 978-0-86690-463-6.
 24.  ^ Hermann Hunger, wyd. (1992). Astrologiczne raporty dla królów
      asyryjskich. Archiwa Państwowe Asyrii. 8. Helsinki University Press.
      ISBN 978-951-570-130-5.
 25.  ^ Lambert, W. G .; Reiner, Erica (1987). "Babilońskie planetarne wróżby.
      Część pierwsza. Enuma Anu Enlil, tabliczka 63: Tabliczka Wenus
      Ammisaduqa". Journal of the American Oriental Society. 107 (1): 93–96.
      doi:10.2307/602955. JSTOR 602955.
 26.  ^ Kasak, Enn; Veede, Raul (2001). Mare Kõiva; Andres Kuperjanov (eds.).
      „Zrozumieć planety w starożytnej Mezopotamii” (PDF). Electronic Journal of
      Folklore. 16: 7–35. CiteSeerX 10.1.1.570.6778.
      doi:10.7592/fejf2001.16.planets. Odzyskano 2008-02-06.
 27.  ^ A. Sachs (May 2, 1974). "Babylonian Observational Astronomy".
      Filozoficzne transakcje Towarzystwa Królewskiego. 276 (1257): 43–50 [45 &
      48–9]. Bibcode:1974RSPTA.276...43S. doi:10.1098/rsta.1974.0008.
      JSTOR 74273. S2CID 121539390.
 28.  ^ Burnet, John (1950). Greek philosophy: Thales to Plato. Macmillan and
      Co. pp. 7–11. ISBN 978-1-4067-6601-1. Odzyskano 2008-02-07.
 29.  ^ za b Goldstein, Bernard R. (1997). "Saving the phenomena: the background
      to Ptolemy's planetary theory". Dziennik historii astronomii. 28 (1):
      1–12. Bibcode:1997JHA....28....1G. doi:10.1177/002182869702800101.
      S2CID 118875902.
 30.  ^ Ptolemeusz; Toomer, G. J. (1998). Almagest Ptolemeusza. Princeton
      University Press. ISBN 978-0-691-00260-6.
 31.  ^ Cyceron, De Natura Deorum.
 32.  ^ J. J. O'Connor i E. F. Robertson, Aryabhata the Elder, Archiwum historii
      matematyki MacTutor
 33.  ^ Sarma, K. V. (1997) "Astronomy in India" in Selin, Helaine (redaktor)
      Encyklopedia historii nauki, technologii i medycyny w kulturach
      niezachodnich, Kluwer Academic Publishers, ISBN 0-7923-4066-3, s. 116
 34.  ^ za b Ramasubramanian, K. (1998). „Model ruchu planet w pracach
      astronomów z Kerali”. Bulletin of the Astronomical Society of India. 26:
      11–31 [23–4]. Bibcode:1998 BASI ... 26 ... 11 R..
 35.  ^ Ramasubramanian etc. (1994)
 36.  ^ Sally P. Ragep (2007). "Ibn Sina, Abu Ali [known as Avicenna]
      (980?1037)". In Thomas Hockey (ed.). Ibn Sīnā: Abū ʿAlī al‐Ḥusayn ibn
      ʿAbdallāh ibn Sīnā. Encyklopedia biograficzna astronomów. Springer Science
      + Business Media. pp. 570–572. Bibcode:2000eaa..bookE3736..
      doi:10.1888/0333750888/3736. ISBN 978-0-333-75088-9.
 37.  ^ S. M. Razaullah Ansari (2002). Historia astronomii orientalnej: obrady
      wspólnej dyskusji-17 podczas 23. Zgromadzenia Ogólnego Międzynarodowej
      Unii Astronomicznej, zorganizowanej przez Komisję 41 (Historia
      Astronomii), która odbyła się w Kioto w dniach 25–26 sierpnia 1997 r..
      Skoczek. p. 137. ISBN 978-1-4020-0657-9.
 38.  ^ Fred Espenak. "Six millennium catalog of Venus transits: 2000 BCE to
      4000 CE". NASA/GSFC. Odzyskano 11 lutego 2012.
 39.  ^ za b Van Helden, Al (1995). "Copernican System". Projekt Galileo.
      Odzyskano 2008-01-28.
 40.  ^ Zobacz główne cytaty w Oś czasu odkrycia planet Układu Słonecznego i ich
      księżyców
 41.  ^ Hilton, James L. (17.09.2001). „Kiedy asteroidy stały się mniejszymi
      planetami?”. Obserwatorium Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych.
      Zarchiwizowano z oryginalny w dniu 2007-09-21. Odzyskano 2007-04-08.
 42.  ^ Croswell, K. (1997). Planet Quest: Epic Discovery of Alien Solar
      Systems. Wolna prasa. p. 57. ISBN 978-0-684-83252-4.
 43.  ^ Lyttleton, Raymond A. (1936). „O możliwych skutkach spotkania Plutona z
      systemem Neptuna”. Miesięczne zawiadomienia Królewskiego Towarzystwa
      Astronomicznego. 97 (2): 108–115. Bibcode:1936MNRAS..97..108L. doi:10.1093
      / mnras / 97.2.108.
 44.  ^ Whipple, Fred (1964). „Historia Układu Słonecznego”. Materiały z
      National Academy of Sciences w Stanach Zjednoczonych Ameryki. 52 (2):
      565–594. Bibcode:1964PNAS ... 52..565W. doi:10,1073 / pnas.52.2.565.
      PMC 300311. PMID 16591209.
 45.  ^ Luu, Jane X .; Jewitt, David C. (1996). „Pas Kuipera”. Amerykański
      naukowiec. 274 (5): 46–52. Bibcode:1996SciAm.274e..46L. doi:10.1038 /
      scientificamerican0596-46.
 46.  ^ za b Wolszczan, A .; Frail, D. A. (1992). „Układ planetarny wokół
      pulsara milisekundowego PSR1257 + 12”. Natura. 355 (6356): 145–147.
      Bibcode:1992Natur.355..145W. doi:10.1038 / 355145a0. S2CID 4260368.
 47.  ^ Burmistrz, Michel; Queloz, Didier (1995). „Towarzysz o masie Jowisza do
      gwiazdy typu słonecznego”. Natura. 378 (6356): 355–359.
      Bibcode:1995Natur.378..355M. doi:10.1038 / 378355a0. S2CID 4339201.
 48.  ^ Basri, Gibor (2000). „Obserwacje brązowych karłów”. Annual Review of
      Astronomy and Astrophysics. 38 (1): 485–519. Bibcode:2000ARA i
      A..38..485B. doi:10.1146 / annurev.astro.38.1.485.
 49.  ^ Green, D. W. E. (2006-09-13). „(134340) Pluton, (136199) Eris i (136199)
      Eris I (Dysnomia)” (PDF). Okólnik IAU. Centralne Biuro Telegramów
      Astronomicznych, Międzynarodowa Unia Astronomiczna. 8747: 1.
      Bibcode:2006IAUC.8747 .... 1G. Okólnik nr 8747. Zarchiwizowane z
      oryginalny 24 czerwca 2008 r. Odzyskano 2011-07-05.
 50.  ^ Saumon, D .; Hubbard, W. B .; Burrows, A .; Guillot, T .; et al. (1996).
      „Teoria pozasłonecznych gigantycznych planet”. Astrophysical Journal. 460:
      993–1018. arXiv:astro-ph / 9510046. Bibcode:1996 APJ ... 460..993S.
      doi:10.1086/177027. S2CID 18116542.
 51.  ^ Zobacz na przykład listę referencji dla: Butler, R. P .; et al. (2006).
      „Katalog pobliskich egzoplanet”. Uniwersytet Kalifornijski i Carnegie
      Institution. Odzyskano 2008-08-23.
 52.  ^ Stern, S. Alan (2004-03-22). „Zasady grawitacji: natura i znaczenie
      planety”. SpaceDaily. Odzyskano 2008-08-23.
 53.  ^ Whitney Clavin (29.11.2005). „Planeta z planetami? Spitzer znajduje
      kosmiczną dziwaczną kulę”. NASA. Odzyskano 2006-03-26.
 54.  ^ Schlaufman, Kevin C. (2018). „Dowody na wyższą granicę mas planet i ich
      implikacje dla formowania się gigantycznych planet”. The Astrophysical
      Journal. 853 (1): 37. arXiv:1801.06185. Bibcode:2018ApJ ... 853 ... 37 S..
      doi:10.3847 / 1538-4357 / aa961c. S2CID 55995400.
 55.  ^ Bodenheimer, Peter; D'Angelo, Gennaro; Lissauer, Jack J .; Fortney,
      Jonathan J .; Saumon, Didier (20 czerwca 2013). „Spalanie deuteru na
      masywnych olbrzymich planetach i brązowych karłach o małej masie
      uformowanych przez akrecję jądrzastą jądra”. The Astrophysical Journal.
      770 (2): 120. arXiv:1305.0980. Bibcode:2013ApJ ... 770..120B. doi:10.1088
      / 0004-637X / 770/2/120. S2CID 118553341.
 56.  ^ Spiegel; Adam Burrows; Milsom (2010). „Limit masy spalania deuteru dla
      brązowych karłów i gigantycznych planet”. The Astrophysical Journal. 727
      (1): 57. arXiv:1008.5150. Bibcode:2011 APJ ... 727 ... 57 S.. doi:10.1088
      / 0004-637X / 727/1/57. S2CID 118513110.
 57.  ^ Schneider, J .; Dedieu, C .; Le Sidaner, P .; Savalle, R .; Zolotukhin,
      I. (2011). „Definiowanie i katalogowanie egzoplanet: baza danych
      exoplanet.eu”. Astronomia i astrofizyka. 532 (79): A79. arXiv:1106.0586.
      Bibcode:2011A i A ... 532A..79S. doi:10.1051/0004-6361/201116713.
      S2CID 55994657.
 58.  ^ za b Egzoplanety a brązowe karły: widok CoRoT i przyszłość, Jean
      Schneider, 4 kwietnia 2016 r
 59.  ^ Hatzes Heike Rauer, Artie P. (2015). „Definicja olbrzymich planet oparta
      na relacji masa-gęstość”. The Astrophysical Journal. 810 (2): L25.
      arXiv:1506.05097. Bibcode:2015ApJ ... 810L..25H. doi:10.1088 / 2041-8205 /
      810/2 / L25. S2CID 119111221.
 60.  ^ Wright, J. T .; et al. (2010). „Baza danych orbit egzoplanet”.
      arXiv:1012.5676v1 [astro-ph.SR].
 61.  ^ Kryteria egzoplanet do włączenia do archiwum, Archiwum egzoplanet NASA
 62.  ^ Basri, Gibor; Brązowy, Michael E (2006). „Planetesimals To Brown Dwarfs:
      Co to jest planeta?”. Annu. Rev. Earth Planet. Sci. 34: 193–216.
      arXiv:astro-ph / 0608417. Bibcode:2006AREPS..34..193B. doi:10.1146 /
      annurev.earth.34.031405.125058. S2CID 119338327.
 63.  ^ Szef, Alan P .; Basri, Gibor; Kumar, Shiv S .; Liebert, James; et al.
      (2003). „Nazewnictwo: brązowe karły, gazowe olbrzymie planety i?”. Brązowe
      karły. 211: 529. Bibcode:2003IAUS..211..529B.
 64.  ^ Rincon, Paul (16.08.2006). „Planowanie planety zwiększa się o 12”. BBC.
      Odzyskano 2008-08-23.
 65.  ^ „Pluton traci status planety”. BBC. 2006-08-24. Odzyskano 2008-08-23.
 66.  ^ Soter, Steven (2006). „Co to jest planeta”. Astronomical Journal. 132
      (6): 2513–19. arXiv:astro-ph / 0608359. Bibcode:2006AJ .... 132.2513S.
      doi:10.1086/508861. S2CID 14676169.
 67.  ^ „Prostszy sposób definiowania, co składa się na planetę”. Science Daily.
      2015-11-10.
 68.  ^ „Dlaczego potrzebujemy nowej definicji słowa„ planeta ”'". Los Angeles
      Times.
 69.  ^ Jean-Luc Margot (2015). „Ilościowe kryterium definiowania planet”. The
      Astronomical Journal. 150 (6): 185. arXiv:1507.06300. Bibcode:2015AJ ....
      150..185M. doi:10.1088/0004-6256/150/6/185. S2CID 51684830.
 70.  ^ Lindberg, David C. (2007). Początki zachodniej nauki (Wyd. 2). Chicago:
      The University of Chicago Press. p. 257. ISBN 978-0-226-48205-7.
 71.  ^ za b Łosoś, Thomas; Tytler, James (1782). „Nowa uniwersalna gramatyka
      geograficzna”.
 72.  ^ Giovanni Cassini (1673). Decouverte de deux Nouvelles Planetes autour de
      Saturne. Sabastien Mabre-Craniusy. s. 6–14.
 73.  ^ Hilton, James L. "Kiedy asteroidy stały się mniejszymi planetami?".
      Obserwatorium Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Zarchiwizowano z
      oryginalny w dniu 2008-03-24. Odzyskano 2008-05-08.
 74.  ^ „Planeta Hygea”. spaceweather.com. 1849. Odzyskano 2008-04-18.
 75.  ^ Ross, Kelley L. (2005). "Dni tygodnia". Szkoła fryzyjska. Odzyskano
      2008-08-23.
 76.  ^ Cochrane, Ev (1997). Martian Metamorphoses: The Planet Mars in Ancient
      Myth and Tradition. Aeon Press. ISBN 978-0-9656229-0-5. Odzyskano
      2008-02-07.
 77.  ^ Cameron, Alan (2005). Mitografia grecka w świecie rzymskim. Oxford
      University Press. ISBN 978-0-19-517121-1.
 78.  ^ Zerubavel, Eviatar (1989). Koło siedmiu dni: historia i znaczenie
      tygodnia. University of Chicago Press. p. 14. ISBN 978-0-226-98165-9.
      Odzyskano 7 lutego 2008.
 79.  ^ za b Falk Michael; Koresko, Christopher (2004). „Astronomiczne nazwy dni
      tygodnia”. Dziennik Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego Kanady. 93:
      122–133. arXiv:astro-ph / 0307398. Bibcode:1999JRASC..93..122F.
      doi:10.1016 / j.newast.2003.07.002. S2CID 118954190.
 80.  ^ „ziemia, n”. Słownik angielski oxford. 1989. Odzyskano 6 lutego 2008.
 81.  ^ za b Harper, Douglas (wrzesień 2001). "Ziemia". Słownik etymologii
      online. Odzyskano 23 sierpnia 2008.
 82.  ^ Harper, Douglas (wrzesień 2001). „Etymologia” terenu"". Słownik
      etymologii online. Odzyskano 2008-01-30.
 83.  ^ za b Stieglitz, Robert (kwiecień 1981). „Hebrajskie nazwy siedmiu
      planet”. Journal of Near Eastern Studies. 40 (2): 135–137.
      doi:10.1086/372867. JSTOR 545038. S2CID 162579411.
 84.  ^ Ragep, F. J .; Hartner, W. (24 kwietnia 2012). „Zuhara”. Encyklopedia
      islamu (Wydanie drugie) - przez referenceworks.brillonline.com.
 85.  ^ Natan, Yoel (31 lipca 2018). Księżyc-o-teizm, tom I z II. Yoel Natan.
      ISBN 9781438299648 - za pośrednictwem Książek Google.
 86.  ^ Ali-Abu'l-Hassan, Mas'ûdi (31 lipca 2018). „Encyklopedia historyczna:
      zatytułowana„ Łąki złota i kopalnie klejnotów"". Wydrukowano dla Oriental
      Translation Fund of Great Britain and Ireland - za pośrednictwem Google
      Books.
 87.  ^ Galter, Hannes D. (31 lipca 1993). Die Rolle Der Astronomie in Den
      Kulturen Mesopotamiens: Beiträge Zum 3. Grazer Morgenländischen Symposion
      (23–27 września 1991). GrazKult. ISBN 9783853750094 - za pośrednictwem
      Książek Google.
 88.  ^ Meyers, Carol L .; O'Connor, M .; O'Connor, Michael Patrick (31 lipca
      1983). Słowo Pańskie pójdzie naprzód: Eseje na cześć Davida Noela
      Freedmana z okazji jego sześćdziesiątych urodzin. Eisenbrauns.
      ISBN 9780931464195 - za pośrednictwem Książek Google.
 89.  ^ „Planetary Spheres كواكب”. 29 sierpnia 2016.
 90.  ^ al-Masūdī (31 lipca 2018 r.). Encyklopedia historyczna El-Masūdī,
      zatytułowana „Łąki złota i kopalnie klejnotów."". Oriental Translation
      Fund of Great Britain and Ireland - przez Google Books.
 91.  ^ Wetherill, G. W. (1980). „Formacja planet lądowych”. Annual Review of
      Astronomy and Astrophysics. 18 (1): 77–113. Bibcode:1980ARA & A..18 ...
      77W. doi:10.1146 / annurev.aa.18.090180.000453.
 92.  ^ D'Angelo, G .; Bodenheimer, P. (2013). „Trójwymiarowe obliczenia
      radiacyjno-hydrodynamiczne obwiedni młodych planet osadzonych w dyskach
      protoplanetarnych”. The Astrophysical Journal. 778 (1): 77 (29 s.).
      arXiv:1310.2211. Bibcode:2013 ApJ ... 778 ... 77 D.. doi:10.1088 /
      0004-637X / 778/1/77. S2CID 118522228.
 93.  ^ Inaba, S .; Ikoma, M. (2003). „Zwiększony wzrost kolizyjny protoplanety
      z atmosferą”. Astronomia i astrofizyka. 410 (2): 711–723. Bibcode:2003 A i
      A ... 410..711 I.. doi:10.1051/0004-6361:20031248.
 94.  ^ D'Angelo, G .; Weidenschilling, S. J .; Lissauer, J. J .; Bodenheimer,
      P. (2014). „Wzrost Jowisza: Wzmocnienie akrecji rdzenia przez obszerną
      powłokę o małej masie”. Ikar. 241: 298–312. arXiv:1405.7305.
      Bibcode:2014Icar..241..298D. doi:10.1016 / j.icarus.2014.06.029.
      S2CID 118572605.
 95.  ^ Lissauer, J. J .; Hubickyj, O .; D'Angelo, G .; Bodenheimer, P. (2009).
      „Modele wzrostu Jowisza z uwzględnieniem ograniczeń termicznych i
      hydrodynamicznych”. Ikar. 199 (2): 338–350. arXiv:0810.5186.
      Bibcode:2009Icar..199..338L. doi:10.1016 / j.icarus.2008.10.004.
      S2CID 18964068.
 96.  ^ D'Angelo, G .; Durisen, R. H .; Lissauer, J. J. (2011). „Formacja
      gigantycznej planety”. W S. Seager. (red.). Egzoplanety. University of
      Arizona Press, Tucson, AZ. pp. 319–346. arXiv:1006.5486.
      Bibcode:2010exop.book..319D.
 97.  ^ Chambers, J. (2011). „Formacja planety lądowej”. W S. Seager. (red.).
      Egzoplanety. University of Arizona Press, Tucson, AZ. pp. 297–317.
      Bibcode:2010exop.book..297C.
 98.  ^ Dutkevitch, Diane (1995). Ewolucja pyłu w rejonie planety lądowej w
      dyskach okołogwiazdowych wokół młodych gwiazd (Rozprawa doktorska).
      Uniwersytet Massachusetts Amherst. Bibcode:1995PhDT .......... D.
      Zarchiwizowano z oryginalny w dniu 25.11.2007. Odzyskano 2008-08-23.
 99.  ^ Matsuyama, I .; Johnstone, D .; Murray, N. (2005). „Zatrzymanie migracji
      planet przez Photoevaporation z centralnego źródła”. The Astrophysical
      Journal. 585 (2): L143 – L146. arXiv:astro-ph / 0302042. Bibcode:2003ApJ
      ... 585L.143M. doi:10.1086/374406. S2CID 16301955.
 100. ^ Kenyon, Scott J .; Bromley, Benjamin C. (2006). "Formacja planet
      ziemskich. I. Przejście od wzrostu oligarchicznego do wzrostu
      chaotycznego". Astronomical Journal. 131 (3): 1837–1850. arXiv:astro-ph /
      0503568. Bibcode:2006AJ .... 131.1837K. doi:10.1086/499807.
      S2CID 15261426. Podsumowanie Lay – Kenyon, Scott J. Osobista strona
      internetowa.
 101. ^ Ida, Shigeru; Nakagawa, Yoshitsugu; Nakazawa, Kiyoshi (1987). „Powstanie
      jądra Ziemi w wyniku niestabilności Rayleigha-Taylora”. Ikar. 69 (2):
      239–248. Bibcode:1987Icar ... 69..239 I..
      doi:10.1016/0019-1035(87)90103-5.
 102. ^ Kasting, James F. (1993). „Wczesna atmosfera Ziemi”. Nauka. 259 (5097):
      920–6. Bibcode:1993Sci ... 259..920K. doi:10.1126 / science.11536547.
      PMID 11536547. S2CID 21134564.
 103. ^ Aguilar, David; Pulliam, Christine (06.01.2004). „Martwe słońca
      zdominowały wczesny wszechświat” (Informacja prasowa). Harvard-Smithsonian
      Center for Astrophysics. Odzyskano 2011-10-23.
 104. ^ Sykes, Mark V. (marzec 2008). „Debata o planecie trwa”. Nauka. 319
      (5871): 1765. doi:10.1126 / science.1155743. ISSN 0036-8075.
      PMID 18369125. S2CID 40225801.
 105. ^ Schneider, J. „Interaktywny katalog planet pozasłonecznych”.
      Encyklopedia planet pozasłonecznych. Odzyskano 1 listopada 2020.
 106. ^ „Planeta w archiwum egzoplanet się liczy”. Zarchiwizowano z oryginalny w
      dniu 2012-12-12.
 107. ^ Johnson, Michele; Harrington, JD (26 lutego 2014). „Misja NASA Kepler
      ogłasza planetę Bonanza, 715 nowych światów”. NASA. Odzyskano 26 lutego
      2014.
 108. ^ „Katalog egzoplanet nadających się do zamieszkania - Planetary
      Habitability Laboratory @ UPR Arecibo”.
 109. ^ Lopez, E. D .; Fortney, J. J. (2013). „Zrozumienie relacji masa-promień
      dla sub-neptunów: promień jako proxy dla kompozycji”. The Astrophysical
      Journal. 792 (1): 1. arXiv:1311.0329. Bibcode:2014ApJ ... 792 .... 1L.
      doi:10.1088 / 0004-637X / 792/1/1. S2CID 118516362.
 110. ^ Petigura, E. A .; Howard, A. W .; Marcy, G. W. (2013). „Występowanie
      planet wielkości Ziemi krążących wokół gwiazd podobnych do Słońca”.
      Materiały z National Academy of Sciences. 110 (48): 19273–19278.
      arXiv:1311.6806. Bibcode:2013PNAS..11019273P. doi:10.1073 /
      pnas.1319909110. PMC 3845182. PMID 24191033.
 111. ^ Drake, Frank (29.09.2003). „The Drake Equation Revisited”. Magazyn
      Astrobiology. Zarchiwizowano z oryginalny w dniu 2011-06-28. Odzyskano
      2008-08-23.
 112. ^ Weintraub, David A. (2014), Czy Pluton jest planetą?: Historyczna podróż
      przez Układ Słoneczny, Princeton University Press, s. 226,
      ISBN 978-1400852970
 113. ^ Basri, G .; Brown, E. M. (maj 2006), „Planetesimals to Brown Dwarfs:
      What is a Planet?”, Coroczny przegląd nauk o Ziemi i planetach, 34:
      193–216, arXiv:astro-ph / 0608417, Bibcode:2006AREPS..34..193B,
      doi:10.1146 / annurev.earth.34.031405.125058, S2CID 119338327
 114. ^ Stern, S. Alan; Levison, Harold F. (2002), Rickman, H. (red.), "Odnośnie
      kryteriów planety i proponowanych schematów klasyfikacji planet",
      Najważniejsze informacje z astronomii, San Francisco, Kalifornia:
      Astronomical Society of the Pacific, 12: 205–213, Bibcode:2002HiA ....
      12..205S, doi:10.1017 / S1539299600013289, ISBN 978-1-58381-086-6. Patrz
      str. 208.
 115. ^ http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf
      Zgromadzenie Ogólne IAU 2006. Międzynarodowa Unia Astronomiczna. Źródło 26
      stycznia 2008 r.
 116. ^ Lissauer, J. J. (1987). „Skale czasowe akrecji planet i struktury dysku
      protoplanetarnego”. Ikar. 69 (2): 249–265. Bibcode:1987Icar ... 69..249L.
      doi:10.1016/0019-1035(87)90104-7. hdl:2060/19870013947.
 117. ^ „Widok artysty na super-Jowisza wokół brązowego karła (2M1207)”.
      Odzyskano 22 lutego 2016.
 118. ^ za b Luhman, K. L .; Adame, Lucía; D'Alessio, Paola; Calvet, Nuria
      (2005). „Odkrycie brązowego karła o masie planetarnej z dyskiem
      okołogwiazdowym”. Astrophysical Journal. 635 (1): L93. arXiv:astro-ph /
      0511807. Bibcode:2005ApJ ... 635L..93L. doi:10.1086/498868.
      S2CID 11685964. Podsumowanie Lay – Komunikat prasowy NASA (2005-11-29).
 119. ^ za b Joergens, V .; Bonnefoy, M .; Liu, Y .; Bayo, A .; et al. (2013).
      „OTS 44: Dysk i akrecja na granicy planetarnej”. Astronomia i astrofizyka.
      558 (7): L7. arXiv:1310.1936. Bibcode:2013A & A ... 558L ... 7J.
      doi:10.1051/0004-6361/201322432. S2CID 118456052.
 120. ^ Zamknij, Laird M .; Zuckerman, B .; Song, Inseok; Barman, Travis; et al.
      (2007). "The Wide Brown Dwarf Binary Oph 1622–2405 and Discovery of a
      Wide, Low Mass Binary in Ophiuchus (Oph 1623-2402): A New Class of Young
      Evaporating Wide Binaries?". Astrophysical Journal. 660 (2): 1492–1506.
      arXiv:astro-ph / 0608574. Bibcode:2007 APJ ... 660.1492C.
      doi:10.1086/513417. S2CID 15170262.
 121. ^ Luhman, K. L .; Allers, K. N .; Jaffe, D. T .; Cushing, M. C .; et al.
      (2007). „Ophiuchus 1622–2405: Not a Planetary-Mass Binary”. The
      Astrophysical Journal. 659 (2): 1629–36. arXiv:astro-ph / 0701242.
      Bibcode:2007ApJ ... 659.1629L. doi:10.1086/512539. S2CID 11153196.
 122. ^ Britt, Robert Roy (10.09.2004). „Prawdopodobnie pierwsze zdjęcie planety
      poza Układem Słonecznym”. Space.com. Odzyskano 2008-08-23.
 123. ^ Bailes, M .; Bates, S. D .; Bhalerao, V .; Bhat, N. D. R .; et al.
      (2011). „Transformacja gwiazdy w planetę w milisekundowym układzie
      binarnym pulsaru”. Nauka. 333 (6050): 1717–20. arXiv:1108.5201.
      Bibcode:2011Sci ... 333,1717B. doi:10.1126 / science.1208890.
      PMID 21868629. S2CID 206535504.
 124. ^ „Czy duże księżyce należy nazywać„ planetami satelitarnymi ”?.
      News.discovery.com. 2010-05-14. Zarchiwizowano z oryginalny w dniu
      2010-05-16. Odzyskano 2011-11-04.
 125. ^ O pochodzeniu planet na bardzo szerokich orbitach od ponownego
      przechwycenia swobodnie pływających planet, Hagai B. Perets, M. B. N.
      Kouwenhoven, 2012
 126. ^ D. R. Anderson; Hellier, C .; Gillon, M .; Triaud, A. H. M. J .;
      Smalley, B .; Hebb, L .; Collier Cameron, A .; Maxted, P. F. L .; Queloz,
      D .; West, R. G .; Bentley, S. J .; Enoch, B .; Horne, K .; Lister, T. A
      .; Burmistrz, M .; Parley, N. R .; Pepe, F .; Pollacco, D .; Ségransan, D
      .; Udry, S .; Wilson, D. M. (2009). „WASP-17b: planeta o ultra niskiej
      gęstości na prawdopodobnej orbicie wstecznej”. The Astrophysical Journal.
      709 (1): 159–167. arXiv:0908.1553. Bibcode:2010ApJ ... 709..159A.
      doi:10.1088 / 0004-637X / 709/1/159. S2CID 53628741.
 127. ^ za b do re mi Młody, Karol August (1902). Podręcznik astronomii:
      podręcznik. Ginn & Company. s.324–7.
 128. ^ Dvorak, R .; Kurths, J .; Freistetter, F. (2005). Chaos i stabilność w
      systemach planetarnych. Nowy Jork: Springer. ISBN 978-3-540-28208-2.
 129. ^ Moorhead, Althea V .; Adams, Fred C. (2008). „Ewolucja mimośrodowości
      orbit olbrzymich planet w wyniku momentów okołogwiazdowych dysków”. Ikar.
      193 (2): 475–484. arXiv:0708.0335. Bibcode:2008Icar..193..475M.
      doi:10.1016 / j.icarus.2007.07.009. S2CID 16457143.
 130. ^ „Planety - Obiekty Pasa Kuipera”. Widz astrofizyki. 2004-12-15.
      Odzyskano 2008-08-23.
 131. ^ Tatum, J. B. (2007). „17. Wizualne gwiazdy podwójne”. Niebiańska
      mechanika. Osobista strona internetowa. Odzyskano 2008-02-02.
 132. ^ Trujillo, Chadwick A .; Brown, Michael E. (2002). „Korelacja między
      nachyleniem a kolorem w klasycznym pasie Kuipera”. Astrophysical Journal.
      566 (2): L125. arXiv:astro-ph / 0201040. Bibcode:2002ApJ ... 566L.125T.
      doi:10.1086/339437. S2CID 11519263.
 133. ^ za b Harvey, Samantha (2006-05-01). „Pogoda, pogoda, wszędzie?”. NASA.
      Odzyskano 2008-08-23.
 134. ^ Winn, Joshua N .; Holman, Matthew J. (2005). „Pływy skośne na gorących
      jowiszach”. The Astrophysical Journal. 628 (2): L159. arXiv:astro-ph /
      0506468. Bibcode:2005ApJ ... 628L.159W. doi:10.1086/432834. S2CID 7051928.
 135. ^ Goldstein, R. M .; Carpenter, R. L. (1963). „Obrót Wenus: okres
      oszacowany na podstawie pomiarów radarowych”. Nauka. 139 (3558): 910–1.
      Bibcode:1963Sci ... 139..910G. doi:10.1126 / science.139.3558.910.
      PMID 17743054. S2CID 21133097.
 136. ^ Belton, M. J. S .; Terrile, R. J. (1984). Bergstralh, J. T. (red.).
      „Właściwości rotacyjne Urana i Neptuna”. Uran i Neptun. CP-2330: 327–347.
      Bibcode:1984NASCP2330..327B.
 137. ^ Borgia, Michael P. (2006). The Outer Worlds; Uran, Neptun, Pluton i
      dalej. Springer w Nowym Jorku. s. 195–206.
 138. ^ Lissauer, Jack J. (1993). „Formacja planet”. Annual Review of Astronomy
      and Astrophysics. 31. (A94-12726 02–90) (1): 129–174. Bibcode:1993ARA &
      A..31..129L. doi:10.1146 / annurev.aa.31.090193.001021.
 139. ^ Strobel, Nick. „Stoły planet”. astronomynotes.com. Odzyskano 2008-02-01.
 140. ^ Zarka Philippe; Treumann, Rudolf A .; Ryabov, Boris P .; Ryabov,
      Vladimir B. (2001). „Planetarne emisje radiowe napędzane magnetycznie i
      zastosowanie do planet pozasłonecznych”. Astrofizyka i nauka o kosmosie.
      277 (1/2): 293–300. Bibcode:2001Ap & SS.277..293Z. doi:10.1023 / A:
      1012221527425. S2CID 16842429.
 141. ^ Faber, Peter; Quillen, Alice C. (12.07.2007). „Całkowita liczba
      olbrzymich planet w dyskach szczątków z centralną oczyszczeniem”.
      arXiv:0706.1684 [astro-ph].
 142. ^ Brązowy, Michael E. (2006). „Planety karłowate”. Kalifornijski Instytut
      Technologiczny. Odzyskano 2008-02-01.
 143. ^ Jason T Wright; Onsi Fakhouri; Marcy; Eunkyu Han; Ying Feng; John Asher
      Johnson; Howard; Fischer; Valenti; Anderson, Jay; Piskunov, Nikolai
      (2010). „Baza danych orbit egzoplanet”. Publikacje Astronomical Society of
      the Pacific. 123 (902): 412–422. arXiv:1012.5676.
      Bibcode:2011PASP..123..412W. doi:10.1086/659427. S2CID 51769219.
 144. ^ za b „Wnętrza planetarne”. Wydział Fizyki Uniwersytetu Oregonu.
      Odzyskano 2008-08-23.
 145. ^ Elkins-Tanton, Linda T. (2006). Jowisz i Saturn. Nowy Jork: Chelsea
      House. ISBN 978-0-8160-5196-0.
 146. ^ Podolak, M .; Weizman, A .; Marley, M. (grudzień 1995). „Modele
      porównawcze Urana i Neptuna”. Nauka o planetach i kosmosie. 43 (12):
      1517–1522. Bibcode:1995P & SS ... 43.1517P.
      doi:10.1016/0032-0633(95)00061-5.
 147. ^ Hunten D. M., Shemansky D. E., Morgan T. H. (1988), Atmosfera Merkurego,
      W: Mercury (A89-43751 19–91). University of Arizona Press, s. 562–612
 148. ^ Sheppard, S. S .; Jewitt, D .; Kleyna, J. (2005). „An Ultradeep Survey
      for Irregular Satellites of Urana: Limits to Completeness”. The
      Astronomical Journal. 129 (1): 518–525. arXiv:astro-ph / 0410059.
      Bibcode:2005AJ .... 129..518S. doi:10.1086/426329. S2CID 18688556.
 149. ^ Zeilik, Michael A .; Gregory, Stephan A. (1998). Wstęp do astronomii i
      astrofizyki (4. wyd.). Wydawnictwo Saunders College. p. 67.
      ISBN 978-0-03-006228-5.
 150. ^ za b Knutson, Heather A .; Charbonneau David; Allen, Lori E .; Fortney,
      Jonathan J. (2007). „Mapa kontrastu dnia i nocy na planecie pozasłonecznej
      HD 189733 b”. Natura. 447 (7141): 183–6. arXiv:0705.0993.
      Bibcode:2007Natur.447..183K. doi:10.1038 / nature05782. PMID 17495920.
      S2CID 4402268. Podsumowanie Lay – Komunikat prasowy Centrum Astrofizyki
      (2007-05-09).
 151. ^ Weaver, Donna; Villard, Ray (2007-01-31). „Hubble Probes Layer-cake
      Structure of Alien World Atmosfera” (Informacja prasowa). Space Telescope
      Science Institute. Odzyskano 2011-10-23.
 152. ^ Ballester, Gilda E .; Śpiewaj, David K .; Herbert, Floyd (2007).
      „Sygnatura gorącego wodoru w atmosferze planety pozasłonecznej HD 209458b”
      (PDF). Natura. 445 (7127): 511–4. Bibcode:2007Natur.445..511B. doi:10.1038
      / nature05525. hdl:10871/16060. PMID 17268463. S2CID 4391861.
 153. ^ Harrington, Jason; Hansen, Brad M .; Luszcz, Statia H .; Seager, Sara
      (2006). „Zależna od fazy jasność w podczerwieni planety pozasłonecznej
      Andromeda b”. Nauka. 314 (5799): 623–6. arXiv:astro-ph / 0610491.
      Bibcode:2006Sci ... 314..623H. doi:10.1126 / science.1133904.
      PMID 17038587. S2CID 20549014. Podsumowanie Lay – Komunikat prasowy NASA
      (2006-10-12).
 154. ^ za b do Kivelson, Margaret Galland; Bagenal, Fran (2007). „Planetarne
      magnetosfery”. W Lucyann Mcfadden; Paul Weissman; Torrence Johnson (red.).
      Encyklopedia Układu Słonecznego. Academic Press. p.519.
      ISBN 978-0-12-088589-3.
 155. ^ Gefter, Amanda (17.01.2004). „Planeta magnetyczna”. Astronomia.
      Odzyskano 2008-01-29.
 156. ^ Grasset, O .; Sotin C .; Deschamps F. (2000). „O wewnętrznej strukturze
      i dynamice Tytana”. Nauka o planetach i kosmosie. 48 (7–8): 617–636.
      Bibcode:2000P & SS ... 48..617G. doi:10.1016 / S0032-0633 (00) 00039-8.
 157. ^ Fortes, A. D. (2000). „Egzobiologiczne implikacje możliwego oceanu
      amoniak-woda wewnątrz Tytana”. Ikar. 146 (2): 444–452.
      Bibcode:2000Icar..146..444F. doi:10.1006 / icar.2000.6400.
 158. ^ Jones, Nicola (11.12.2001). „Bakteryjne wyjaśnienie różowego blasku
      Europy”. New Scientist Print Edition. Odzyskano 2008-08-23.
 159. ^ Molnar, L. A .; Dunn, D. E. (1996). „O powstawaniu pierścieni
      planetarnych”. Biuletyn Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego. 28:
      77–115. Bibcode:1996 DPS .... 28.1815 M..
 160. ^ Thérèse, Encrenaz (2004). Układ Słoneczny (Wydanie trzecie). Skoczek.
      pp. 388–390. ISBN 978-3-540-00241-3.


ZEWNĘTRZNE LINKI



Wikimedia Commons znajdują się media związane z Planety.

Wikicytaty zawierają cytaty związane z: Planeta

Sprawdzać planeta w Wikisłowniku, darmowym słowniku.

 * Witryna internetowa Międzynarodowej Unii Astronomicznej
 * Photojournal NASA
 * NASA Planet Quest - Exoplanet Exploration
 * Ilustracja porównująca rozmiary planet między sobą, Słońcem i innymi
   gwiazdami
 * „Komunikaty prasowe IAU od 1999 r.” Status Plutona: wyjaśnienie"".
   Zarchiwizowano z oryginalny w dniu 2007-12-14.
 * „Odnośnie kryteriów planety i proponowanych schematów klasyfikacji planet”.
   artykuł Sterna i Levinsona
 * Planetary Science Research Odkrycia (strona edukacyjna z ilustrowanymi
   artykułami)
 * Planety, Dyskusja BBC Radio 4 z Paulem Murdinem, Hugh Jonesem i Carolin
   Crawford (W naszych czasach, 27 maja 2004)

 * v
 * t
 * mi

Układ Słoneczny
 * Słońce
 * Rtęć
 * Wenus
 * Ziemia
 * Mars
 * Ceres
 * Jowisz
 * Saturn
 * Uran
 * Neptun
 * Pluton
 * Haumea
 * Makemake
 * Eris

Planety
 * Ziemianie
   * Rtęć
   * Wenus
   * Ziemia
   * Mars
 * Giants
   * Jowisz
   * Saturn
   * Uran
   * Neptun
 * Krasnale
   * Ceres
   * Pluton
   * Haumea
   * Makemake
   * Eris

Pierścienie
 * jowiszowy
 * saturnowy (Rhean)
 * Charikloan
 * Chironean
 * Uranian
 * neptuniczny
 * Haumean

Księżyce
 * Ziemia
   * Księżyc
   * inne obiekty bliskie Ziemi
 * Mars
   * Fobos
   * Deimos
 * Jowisz
   * Ganimedes
   * Callisto
   * Io
   * Europa
   * wszystkie 79
 * Saturn
   * tytan
   * Rhea
   * Japet
   * Dione
   * Tetyda
   * Enceladus
   * Mimas
   * Hyperion
   * Phoebe
   * wszystkie 82
 * Uran
   * Titania
   * Oberon
   * Umbriel
   * Ariel
   * Miranda
   * wszystkie 27
 * Neptun
   * Tryton
   * odmieniec
   * Nereida
   * wszystkie 14
 * Pluton
   * Charon
   * Nic
   * Hydra
   * Kerberos
   * Styks
 * Eris
   * Dysnomia
 * Haumean
   * Hiʻiaka
   * Namaka
 * Makemake
   * S / 2015 (136472) 1

Badanie
(zarys)
 * Kolonizacja
 * Odkrycie
   * astronomia
   * modele historyczne
   * oś czasu
 * Ludzkie loty kosmiczne
   * stacje kosmiczne
   * lista
 * Sondy kosmiczne
   * oś czasu
   * lista
 * Rtęć
 * Wenus
 * Księżyc
   * górnictwo
 * Mars
 * Ceres
 * Asteroidy
   * górnictwo
 * Komety
 * Jowisz
 * Saturn
 * Uran
 * Neptun
 * Pluton
 * Głęboka przestrzeń

Hipotetyczny
obiekty
 * Piąty gigant
 * Nemezys
 * Faeton
 * Planeta dziewiąta
 * Planeta V
 * Planeta X
 * Podsatelity
 * Theia
 * Tyche
 * Vulcan
 * Wulkanoidy

Listy
 * Komety
 * Planety karłowate (możliwe)
 * Obiekty zaokrąglone grawitacyjnie
 * Mniejsze planety
 * Naturalne satelity
 * Modele Układu Słonecznego
 * Obiekty Układu Słonecznego
   * według rozmiaru
   * według daty odkrycia




Mały
Słoneczny
System
ciała
 * Komety
 * Damokloidy
 * Meteoroidy
 * Mniejsze planety
   * Nazwy i znaczenia
   * księżyce
 * Planetesimal
 * Krzyżaki rtęci
 * Krzyżujące się Wenus
 * Trojany Wenus
 * Obiekty bliskie Ziemi
 * Przekraczający ziemię
 * Ziemskie trojany
 * Mars-crossers
 * Trojany marsjańskie
 * Pas asteroid
 * Asteroidy
   * Ceres
   * Pallas
   * Juno
   * Westa
   * aktywny
   * pierwsze 1000
   * rodziny
   * wyjątkowy
 * Luka Kirkwooda
 * Jowisz przecinający
 * Trojany Jowisza
 * Centaury
 * Przekraczający Saturn
 * Przecinacze Urana
 * Trojany Urana
 * Krzyże Neptuna
 * Trojany Neptuna
 * Obiekty Cis-Neptunian
 * Obiekty transneptunowe
 * Pas Kuipera
   * Cubewanos
   * Plutinos
 * Obiekty wolnostojące
 * Chmura wzgórz
 * Chmura Oorta
 * Rozproszony dysk
 * Sednoids

Tworzenie
i
ewolucja
 * Przyrost
 * Dysk akrecyjny
   * Dysk wydalniczy
 * Dysk okołoplanetarny
 * Dysk okołogwiazdowy
 * Koperta okołogwiazdowa
 * Coatlicue
 * Kosmiczny pył
 * Dysk gruzu
 * Obiekty odłączone
 * Zakłócona planeta
 * EXCEDE
 * Pył egzozodiakalny
 * Materiały pozaziemskie
 * Kuratorowanie próbek pozaziemskich
 * Hipoteza olbrzymiego uderzenia
 * Upadek grawitacyjny
 * Hills Cloud
 * Międzyplanetarna chmura pyłu
 * Medium międzyplanetarne
 * Przestrzeń międzyplanetarna
 * Chmura międzygwiazdowa
 * Pył międzygwiezdny
 * Ośrodek międzygwiazdowy
 * Przestrzeń międzygwiazdowa
 * Pas Kuipera
 * Lista cząsteczek międzygwiazdowych i okołogwiazdowych
 * Łączące się gwiazdy
 * Chmura molekularna
 * Hipoteza mgławicowa
 * Chmura Oorta
 * Przestrzeń kosmiczna
 * Migracja planetarna
 * Układ planetarny
 * Planetesimal
 * Formacja planet
 * Dysk protoplanetarny
 * System pierścieni
 * Kupa gruzu
 * Misja zwrotu próbek
 * Rozproszony dysk
 * Formacja gwiazd



 * Zarys układu słonecznego
 *  Portal Układu Słonecznego
 *  Portal astronomiczny
 *  Portal Nauki o Ziemi

Układ Słoneczny → Lokalna chmura międzygwiazdowa → Bańka lokalna → Gould Belt →
Ramię Oriona → droga Mleczna → Podgrupa Drogi Mlecznej → Grupa lokalna → Arkusz
lokalny → Supergromada w Pannie → Supergromada Laniakea → Obserwowalny
wszechświat → Wszechświat
Każda strzałka (→) można czytać jako „wewnątrz” lub „część”.

 * v
 * t
 * mi

Egzoplanetologia
 * Planeta
   * Definicja
     * IAU
 * Nauka o planetach

Głowne tematy
 * Egzoplaneta
 * Metody wykrywania egzoplanet
 * Układ planetarny
 * Gwiazdy goszczące planety


Rozmiary
i rodzaje


Ziemski
 * Planeta węglowa
 * Planeta bez jądra
 * Pustynna planeta
 * Planeta krasnoludków
 * Lodowa planeta
 * Żelazna planeta
 * Planeta lawy
 * Planeta oceaniczna
 * Mega-Ziemia
 * Pod-Ziemia
 * Super-Ziemia

Gazowy
 * Ekscentryczny Jowisz
 * Krasnolud gazowy
 * Planeta helowa
 * Gorący Jowisz
 * Hot Neptune
 * Lodowy gigant
 * Mini-Neptun
 * Super-Neptun
 * Super-Jowisz
 * Super-puff
 * Niezwykle gorący Jowisz
 * Niezwykle gorący Neptun

Inne rodzaje
 * Blanet
 * Brązowy karzeł
 * Planeta Chthonian
 * Planeta okołobiegowa
 * Zakłócona planeta
 * Podwójna planeta
 * Planeta gałek ocznych
 * Gigantyczna planeta
 * Mezoplaneta
 * Planemo
 * Granica planety / brązowego karła
 * Planetesimal
 * Protoplaneta
 * Planeta pulsarowa
 * Ciemnobrązowy karzeł
 * Sub-Neptun
 * Superfajny krasnolud
 * Planeta o bardzo krótkim okresie (USP)


Tworzenie
i ewolucja
 * Przyrost
 * Dysk akrecyjny
 * Pas asteroid
 * Dysk okołoplanetarny
 * Dysk okołogwiazdowy
 * Koperta okołogwiazdowa
 * Kosmiczny pył
 * Dysk gruzu
 * Obiekt wolnostojący
 * Zakłócona planeta
 * Dysk wydalniczy
 * Exoplanetary Circumstellar Environments and Disk Explorer
 * Pył egzozodiakalny
 * Materiały pozaziemskie
 * Kuratorowanie próbek pozaziemskich
 * Hipoteza olbrzymiego uderzenia
 * Upadek grawitacyjny
 * Chmura wzgórz
 * Międzyplanetarna chmura pyłu
 * Medium międzyplanetarne
 * Przestrzeń międzyplanetarna
 * Chmura międzygwiazdowa
 * Pył międzygwiezdny
 * Ośrodek międzygwiazdowy
 * Przestrzeń międzygwiazdowa
 * Pas Kuipera
 * Lista cząsteczek międzygwiazdowych i okołogwiazdowych
 * Łączące się gwiazdy
 * Chmura molekularna
 * Hipoteza mgławicowa
 * Chmura Oorta
 * Przestrzeń kosmiczna
 * Migracja planetarna
 * Układ planetarny
 * Planetesimal
 * Formacja planet
 * Dysk protoplanetarny
 * System pierścieni
 * Kupa gruzu
 * Misja zwrotu próbek
 * Rozproszony dysk
 * Formacja gwiazd

Systemy
 * Exocomet
   * Międzygwiezdny
 * Exomoon
   * Pływowo odłączony
 * Egzoplaneta
   * Planeta zbuntowana
   * Wsteczny
   * trojański
 * Rezonanse średnioterminowe
 * Prawa Titiusa-Bodego

Gwiazdy gospodarza
 * ZA
 * b
 * Gwiazda podwójna
 * Brązowe karły
 * F / Żółto-białe karły
 * G / Żółte karły
 * Herbig Ae / Be
 * K / Pomarańczowe karły
 * M / Czerwone karły
 * Pulsar
 * czerwony olbrzym
 * Subdwarf B.
 * Subgiant
 * T Tauri
 * Białe karły
 * Żółte olbrzymy

Wykrycie
 * Astrometria
 * Obrazowanie bezpośrednie
   * lista
 * Mikrosoczewkowanie
   * lista
 * Polarymetria
 * Synchronizacja pulsarowa
   * lista
 * Prędkość radialna
   * lista
 * Metoda tranzytu
   * lista
 * Różnice w czasie tranzytu

Siedlisko
 * Astrobiologia
 * Okołogwiazdowa strefa nadająca się do zamieszkania
 * Analog ziemski
 * Pozaziemska woda w stanie ciekłym
 * Zasiedlalność naturalnych satelitów
 * Planeta nadająca się do zamieszkania

Katalogi
 * Pobliskie systemy mieszkalne
 * Eksplorator danych Exoplanet
 * Encyklopedia planet pozasłonecznych
 * Archiwum egzoplanet NASA
 * Baza danych gwiazd i egzoplanet NASA

Listy
 * Układy egzoplanetarne
   * Gwiazdy gospodarza
   * Systemy multiplanetarne
   * Gwiazdy z proplyds

 * Egzoplanety
   * Listy
   * Odkrycia
   * Ekstremalne
   * Pierwsze
   * Najbliższy
   * Największa
   * Najbardziej masywny
   * Naziemni kandydaci
   * Kepler
   * Potencjalnie nadający się do zamieszkania
   * Nazwy własne

 * Odkryto egzoplanety w ciągu roku
   * przed 2000 rokiem
   * 2000–2009
   * 2010
   * 2011
   * 2012
   * 2013
   * 2014
   * 2015
   * 2016
   * 2017
   * 2018
   * 2019
   * 2020

Inny
 * Carl Sagan Institute
 * Konwencja nazewnictwa egzoplanet
 * Krzywe fazowe egzoplanety
 * Planeta pozagalaktyczna
 * Luka Fultona
 * Geodynamika egzoplanet lądowych
 * Pustynia Neptuna
 * Nexus for Exoplanet System Science
 * Planety w gromadach kulistych
 * Planety w science fiction
 * Klasyfikacja gazowych gigantów Sudarsky'ego

 * Odkrycia egzoplanet
 * Szukaj projektów

 * v
 * t
 * mi

Wielka historia
Motywy i tematy
 * Chronologia wszechświata
 * Kosmiczna ewolucja
 * Głęboki czas
 * Skale czasowe
 * Zasada Złotowłosej
 * Nowoczesność

Osiem progów
 * 1: kreacja - Big Bang i kosmogonia
 * 2: Gwiazdy - tworzenie gwiazd
 * 3: Elementy - tworzenie pierwiastków chemicznych wewnątrz umierające gwiazdy
 * 4: Planety - formowanie się planet
 * 5: Życie - abiogeneza i ewolucja życia
 * 6: Ludzie - rozwój Homo sapiens
   * Era kamienia łupanego
 * 7: Rolnictwo - Rewolucja rolnicza
 * 8: Nowoczesność - epoka nowożytna

Edukacja internetowa
 * Wielki projekt historyczny
   * Crash Course Wielka historia
 * ChronoZoom

Znani ludzie
 * Walter Alvarez
 * Cynthia Stokes Brown
 * Eric Chaisson
 * David Christian
 * Bill Gates
 * Carl Sagan
 * Graeme Snooks
 * Jimmy Wales
 * Bill Wurtz

Związane z
 * Wielka historia (Seria 2013)



Kontrola autorytatywna
 * GND: 4046212-2
 * LCCN: sh85102653
 * NARA: 10646853
 * NDL: 00574136

















Basis of this page is in Wikipedia. Text is available under the CC BY-SA 3.0
Unported License. Non-text media are available under their specified licenses.
Wikipedia® is a registered trademark of the Wikimedia Foundation, Inc.
ewikipl.top is an independent company and has no affiliation with Wikimedia
Foundation.