some.trekhibemenra.tk Open in urlscan Pro
2606:4700:3037::6815:33dc  Public Scan

Form analysis
0 forms found in the DOM

Text Content

ԺԱՄԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԱՐՄԱՎԻՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ

--------------------------------------------------------------------------------

Contents:

Բովանդակություն Ծանոթ-անծանոթ քաղաքներ՝ Չարենցավան - Mediamax.am Հայաստանի
Հանրապետության Արմավիրի մարզը թվերով, 2021 Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի
մարզը թվերով, / Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե




ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

Promote peaceful and inclusive societies for sustainable development, provide
access to justice for all and build effective, accountable and inclusive
institutions at all levels Goal Strengthen the means of implementation and
revitalize the Global Partnership for Sustainable Development sdg ArmStatBank.
am Հրապարակումներ Ըստ տարիների Ըստ տեսակի Ըստ թեմայի Տարեգրքեր Ատլասներ Ատլաս
Հայաստանի Հանրապետությունը մարզերով և ք.

Երևանով, Ատլաս Հայաստանի Հանրապետությունը մարզերով և ք. ԵՐԵՎԱՆՈՎ, Հայաստանի
Հանրապետության Արմավիրի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Գեղարքունիքի
մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի
մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության Սյունիքի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզը
թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Վայոց Ձորի մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության Արմավիրի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Գեղարքունիքի
մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության Կոտայքի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Լոռու մարզը
թվերով, Ատլաս Հայաստանի Հանրապետությունը մարզերով և ք.

Երևանով, ԱՏԼԱՍ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԱՐԶԵՐՈՎ ԵՎ ք. ԵՐԵՎԱՆՈՎ, Հայաստանի
Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզը
թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Գեղարքունիքի մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության Շիրակի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզը
թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Վայոց Ձորի մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության Տավուշի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզը
թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության
Կոտայքի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Լոռու մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզը
թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզը թվերով, Հայաստանի
Հանրապետության Սյունիքի մարզը թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզը
թվերով, Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզը թվերով, ԱՏԼԱՍ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ
ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԱՐԶԵՐՈՎ ԵՎ ք.

գործողությունների հաշվետվություն Թվինինգ-փուլ II Հայաստան. Հանրապետության պող.

Արմավիրի քաղաքապետն արմավիրցիների հետ ավտոերթով եկել է Հրապարակ


Երևան Հեռախոս: 11 ,   Ֆաքս: 11   Պաշտոնական էլ. Քաղաքի մուտքի մոտ հյուրերին
դիմավորում է Գանգրահեր տղան՝ Չարենցավանի խորհրդանիշ համարվող Վերածննդի
հուշահամալիրը:  Տեղացիները հպարտությամբ են պատմում՝ արձանի բացմանը ներկա է եղել
մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանը, որը հարակից պուրակում ծառ է տնկել:. Հյուրերին
քաղաքի բնակիչներն առաջինը խորհուրդ են տալիս լինել Եղիշե Չարենցի
հյուրասրահ-թանգարանում: Ի դեպք, քաղաքում տեղադրված է բանաստեղծի նվիրված երկու
կիսանդրի, որոնցից մեկը հենց հյուրասրահի դիմաց է:.

Չարենցավանցիների համար սիրելի վայր է նաեւ ականների սկզբին բացված քաղաքի միակ
եկեղեցին, որը համարում են «փրկիչ» աղանդավորական տարբեր շարժումների դեմ
պայքարում:. Չարենցավանի մի ծայրից մյուսը ոտքով կարելի է հասնել րոպեի ընթացքում:
Բնակիչները բոլորը միմյանց ճանաչում են, ձեռքով բարեւում եւ որպիսությունը
հարցնելուց հետո միայն բարի ճանապարհ մաղթում: Հանդիպում-զրույցները  հատկապես
երկարում են շուկայում, երբ խոսքից խոսք փոխանցվում է օրվա նորությունն ու
քննարկվում մինչ որեւէ նոր լուրի ի հայտ գալը:.

Քաղաքի կենտրոնում ամեն օր հավաքվում են իմաստուն խաղի ու նարդու սիրահարները:
Խաղին զուգահեռ՝ խոսակցության հիմնական թեման արտաքին ու ներքին քաղաքականությունն
է, երկրին սպասվող ապագայի տեսլականը:. Համեմատաբար նոր լինելով՝ քաղաքն իրեն
բնորոշ խոսակցական լեզու կամ ոճ չունի: Բնակիչներն ուրախությամբ են նշում՝ ի
պատասխան հարցին, թե «որտեղի՞ց ես», վերջին տարիներին բոլորն ասում են՝
«Չարենցավանից», մինչդեռ նախկինում յուրաքանչյուրը նշում էր այն վայրը, որտեղից
եկել է Չարենցավան:.


ԾԱՆՈԹ-ԱՆԾԱՆՈԹ ՔԱՂԱՔՆԵՐ՝ ՉԱՐԵՆՑԱՎԱՆ - MEDIAMAX.AM

Մայրաքաղաքի հետ կապը բնակիչների համար առավել հասանելի է դառնում 
Չարենցավան-Երեւան ամենօրյա երթուղու շնորհիվ:. Չարենցավանը իրեն բնորոշ որեւէ 
ճաշատեսակ չունի: Քաղաքի հյուրերն իրենց քաղցը կարող են հագեցնել կենտրոնական
հատվածում գործող արագ սննդի կետերում, որտեղ նրանց կառաջարկեն ավանդական
ուտեստներ:.

Ակտիվ ժամանցի սիրահարների համար Չարենցավանը, թերեւս, ամենահարմար քաղաքը չէ:
Տեղացիները հյուրերին ասում են՝ մեր քաղաքը հանգիստ, խաղաղ ու ընտանեկան վայր է,
իսկ առավել ակտիվ ժամանցի համար կարելի է ընդամենը մի քանի կիլոմետր հատել եւ
տեղափոխվել Աղվերան:. Քաղաքի մշակույթի տանը դասական ու ժամանակակից համերգներ են
լինում: Բնակիչները կարոտով են հիշում խորհրդային տարիներին գործած կինոյի շենքի,
այնտեղ ունեցած ժամադրությունների ու դիտած կինոնկարների մասին՝ հույս հայտնելով,
որ կինոէկրանն այնտեղ մի օր կրկին կմիանա:.

ՎՏԲ-Հայաստան բանկի Չարենցավանի մասնաճյուղի ավագ մասնագետ Լուսինե Բալասանյանը
չարենցավանցի լինելու հանգամանքով հպարտանում է: Ասում է՝ իր ծննդավայրը գրավիչ է
դեռեւս կերտվող պատմությամբ, մարդկանցով ու գեղեցիկ փողոցներով:. Մասնաճյուղի
կառավարիչ Վարդան Թոփալյանն կարեւորում է  քաղաքում կթական բարձր մակարդակն ու
ցավով նշում մշակութային կենտրոնների բացակայությունը: Խոսելով առանձնահատկության
մասին՝ մեր զրուցակիցը նկատում է՝ Չարենցավանն աչքի է ընկնում իր անվտանգ ու խաղաղ
լինելով:.

 1. տարածքում ժամադրության ծառայություններ Աշտարակ Հայաստան.
 2. Ծանոթ-անծանոթ քաղաքներ՝ Չարենցավան - .
 3. Արմավիրի մարզ!
 4. ժամադրության վայրեր Վանաձոր Հայաստան.
 5. ԱՐՄԱՎԻՐԻ ՄԱՐԶԻ ԱՌԵՎՏՐԱԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ ՊԱԼԱՏ!

Իսկ կառավարիչի տեղակալ Վահագն Մկրտումյանը Չարենցավանի հիմնական գրավչությունը
համարում է քաղաքի մաքրությունն ու հանգստությունը, բնակիչներին առանձնացնում իրենց
աշխատասիրության եւ ստեղծագործ լինելու համար:. Պորտալ:Արմավիրի մարզ. Կատեգորիաներ
: Արմավիրի մարզի բնակավայրեր Արմավիրի մարզ. Նավարկման ցանկ Անձնական գործիքներ
Դուք չեք մտել համակարգ Քննարկում Ներդրումներ Ստեղծել մասնակցային հաշիվ Մուտք
գործել.


ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՄԱՎԻՐԻ ՄԱՐԶԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2021

ՀՀ Արմավիրի մարզպետ` Մարզպետն ընդունել է Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամի
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՄԱՎԻՐԻ ՄԱՐԶ. ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ. Տարածքը` քառ.կմ

Անվանատարածքներ Հոդված Քննարկում. Դիտումները Կարդալ Խմբագրել Խմբագրել կոդը Դիտել
պատմությունը. Գլխավոր էջ Կատեգորիաներ Պատահական հոդված Նոր էջեր Ընթացիկ
իրադարձություններ. Էությունը Խորհրդարան Վերջին փոփոխություններ Օգնություն
Նվիրաբերել. Թաքցված կատեգորիաներ: Վիքիպեդիա:Վիքիտվյալների արժեքների
վերաձևակերպմամբ հոդվածներ Pages with maps. Նավարկման ցանկ Անձնական գործիքներ
Դուք չեք մտել համակարգ Քննարկում Ներդրումներ Ստեղծել մասնակցային հաշիվ Մուտք
գործել. Անվանատարածքներ Հոդված Քննարկում.


ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐՄԱՎԻՐԻ ՄԱՐԶԸ ԹՎԵՐՈՎ, / ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՎԻՃԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ԿՈՄԻՏԵ

Դիտումները Կարդալ Խմբագրել Խմբագրել կոդը Դիտել պատմությունը. Գլխավոր էջ
Կատեգորիաներ Պատահական հոդված Նոր էջեր Ընթացիկ իրադարձություններ. Էությունը
Խորհրդարան Վերջին փոփոխություններ Օգնություն Նվիրաբերել. Այստեղ հղվող էջերը
Կապված փոփոխություններ Սպասարկող էջեր Մշտական հղում Էջի վիճակագրություն Մեջբերել
այս էջը Վիքիտվյալների տարր.

Ստեղծել գիրք Ներբեռնել որպես PDF Տպելու տարբերակ. Արմավիրի Արմավիրի մարզ
Արմավիրի. Արմավիրի շրջան. Դավիթ Խուդաթյան.

մինչև — Սարդարապատ մինչև — Հոկտեմբերյան.


ԱՌՑԱՆՑ ԺԱՄԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱՅՔԵՐ ԻՋԵՒԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆ

--------------------------------------------------------------------------------

Contents:

«Խաղաղության մարտիկ» մրցույթում Հայաստանը գրավել է 2-րդ տեղը Հայաստանում որոշվել
է «Խաղաղության մարտիկ» միջազգային մրցույթի լավագույն «Աթլետը» Top-Rated Images
Անժելա Սարաֆյանից՝ Պրիյանկա Չոպրայի մոտ



Բռնված խելագարությամբ՝ այդ գահավիժում-վիժումը այս նոր մարդկությունը ընկալում էր
որպես թռիչք ու սլացք Սա է մեծ դարաշրջանը Բոլոր Ստերի- ու բոլոր ստերով կոփված ու
ձուլված մարդը իր մետաղյա դատարկության զնգոցը վեր է ածում կենսագրության՝ տիեզերքը
իր առաջ չոքեցրած Նրա խելագարությունը այսուհետո հավիտենական է լինելու և անդարձ
Մորս թաղմանը ներկա էր միայն մեր ընտանիքը: Նրան թաղեցինք հենց իր մահվանը հաջորդող
օրը, իսկ մահվան օրը երեկոյան Աշոտ Քեռին եկավ Տավուշից — և մենք՝ երկուսով գիշերը
անց կացրինք մորս աճյունի մոտ նստած: Մեզ սիրող մարդիկ դրանք մեր կենդանի երակներն
են, որ արյուն ու կյանք են մատակարարում մեզ: Իմ երակները կտրված էին- և ես
արյունահոսում էի իմ սրտի մեջ՝ առանց արցունքի: Կյանքի շարունակություն էլ չկար:
Ամեն ինչ կանգ առավ՝ իմաստավորվելու նոր իմաստի մեջ: Երբ կանգնած ես մեծ Անհայտի
առաջ- Մեծ Անհայտը Ինքը երևում է քեզ- ահա այդպես Աստված խոսեց ինձ հետ:.

Երկուսս էլ՝ մեռած այս կյանքի մեջ, անմահ՝ հոգևոր Արքայության մեջ Օ~ հզոր
խորհուրդ, որ բացվում է նրան, ով դրան ամենաքիչն է արժանի Հայրս դաստիարակում էր
մեզ ամեն օր, տալով մեզ այն բարոյական կերտվածքը, որ Հայոց սուրբ հայրերը դարերով
մշակել են որպես ազգային արժեք, և Հայ լիելը մեզ համար պատեթիկ զգացմունքայնություն
չէ, քաղաքական լոզունգ չէ, այլ՝ այն եղել է մեր ընտանիքի ճշմարիտ հոգին, արյունը:
Ահա այն հիմական դրույթները, որ մենք սովորում էինք մեր Փայտյան նախնիներից.

Նշանակում է՝ խոնրահ լինել, հասարակ լինել, պարզ լինել, հարգել բոլորին, կիսել
ունեցվածքը ուրիշի հետ, ցավ զգացողի հետ ցավ զգալ, երջանիկի հետ՝ երջանիկ լինել-
ապրել ուրիշի տխրությամբ ու ուրախությամբ: Ամեն օր ծառայել մարդկանց: Սուտ չխոսել,
չշնանալ, չգողանալ: Անարժան չարերի հետ հացի չնստել: Կաշառքը ատել: Պատիվը բարձր
պահել, խիզախ ու անվախ լինել: Սուտն ու պիղծը ատել: Չարերի հետ չհամագործակցել:
Ապրել ազնիվ վաստակով: Ծույլ ու անբան, շատախոս ու տգետ չլինել: Միշտ ասել մտքինը:
Երկմիտ ու երկերեսանի չլինել: Նենգ ու հիշաչար չլինել: Ազնվական պետք է լինել նախ
հոգով- և՝ դրանից հետո միայն ազնվական արյունը կխոսի մարդու մեջ՝ հասցնելով նրան
հանճարի Ահա թե ինչ մնաց Սրբ.

Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց, որ պատկանում էր Մամիկոնյան տոհմին, Լոռի: Այն
ավերակների վերածեցին Թուրք-Թաթարները և Ռուս Բոլշևիկները, ականններին:. Ես շաբաթը
երկուսից երեք անգամ սար եմ գնում՝ երեխաներիս տեսնելու: Բարձած էշը առաջիս՝ ամեն
օր թարմ թութ ու գիլաս եմ տանում նրանց համար: Տեղատարափ աձրևի տակ, հովանոցը
բռնած՝ միշտ ճանապարհորդում եմ ծմակներով: Երբ սարից գյուղ եմ վերադառնում ՝
անմիջապես կրկին ուզում եմ ետ գնալ նրանց մոտ: Այսպիսով՝ ես ունեմ երկու տուն և
դարձել եմ երկու տան բնակիչ:.

Մենք արդեն չորս երեխա ունենք: Նրանցից մեծը տաս տարեկան է: Չորսին էլ միանգամից
վերցրած՝ սենյակի մեջ պարում եմ. մեկը շալակիս է բարձրանում, մյուսը՝ կախվում է
առաջս, իսկ մնացած երկուսն էլ վերցնում եմ ամեն մեկը մի կռնակիս տակ- և այդպես
բեռնավորված պարում ենք: Եվ դա մեր ամենազվարճալի խաղն էր:.

որ առնեմ՝ նվագելիս տանը չի տեղավորվի, պոչը դուրս է գալու փողոց Բայց դե՝ մի՛
մտածիր- փափախս էլ կծախեմ կառնեմ կլառնետդ, եթե անգամ փող չունենանք: -Վայ, փափախդ
ուրեմն էդքան թանկ արժե՞,- հարցնում է զարմացած Սարոն ու հավատում, որ իմ փափախի
գնով կարող ենք իր համար կլարնետ առնել:. Խաշիլ ենք ուտում: -Փոս կտրի՛,-ասաց Սարոն
մորը, երբ վերջինս յուղ էր լցնում իր բաժնի վրա Կարոն բակում խաղում էր: -Կարո՛,-
կանչեց նրան մայրս,- ե՛կ տուն՝ բան եմ ասում: Կարոն շարունակում էր խաղը՝ առանց
ուշադրություն դարձնելու տատի խոսքերին: -Կարո՛,- նորից կանչեց Կարոյին իր նանը,-
ե՛կ տուն՝ զրույց անենք, բաներ պիտի պատմեմ Այս անգամ Կարոն իսկույն թողնում է խաղը
ու վազում տուն: -Դա պատմի՛ր, լսում եմ Պատերազմը վերջացել էր: Մուրացկանները
պտտվում էին գյուղում և գնալով տնից-տուն՝ բաժին էին խնդրում:.

Երեխան գնում էր մեր տան ճարվածից բերում մի բան էր տաիս նրան, և մենք իսկույն
ճանապարհում էինք մուրացիկին: Մի անգամ էլ այսպես Ալվարդը դիմավորեց մուրացկանին, և
պահարանի վրայից վերցնելով մեր ամբողջ հացը՝ այն գրկած տարավ տվեց մուրացկանին:
Մուրացկանը հեռացավ շատ գոհ ու երջանիկ: Մայրս տեսնելով սա՝ շատ բարկացավ. Մեր նոր
տանը տեղը, որ կառուցեցինք, գոմ է եղել: Այդ գոմը մեր հին տունն էր, որը վառվեց,
որի վրա էլ նոր տունը սարքեցինք: Երբ սարքում էի տանիքը՝ ես միշտ մանրակրկիտ
չափումներ էի անում, կտրում, մեխում Կանգնած երկար նայում էի ամեն մի թիթեղին,
հաշվում, մինչ կտեղադրեի Երբ աշխատում էի, Ասիան միշտ ինձ մոտ կանգնած հետևում էր
աշխատանքի ընթացքին: Նրա մանկական խոսքն ու զրույցը այնքան քաղցր էր, դրա համար էլ
միշտ տանում էի հետս երբ աշխատում էի: -Ասիա՛, արի գնանք մեր տանիքի վրա աշխատենք,-
ասացի նրան մի օր առավոտյան նախաճաշից հետո: -Պապա, - պատասխանեց նա,- շինում չես
է, միշտ կանգնած նայում ես Դեռ երեք տարեկանից Ասիան խոսում էր փաստաբանի նման և
նրան հնարավոր չէր երեխայի տեղ դնել: Ահա- ճաշի ժամն է և հաց չունենք: -Ասիա՛, ճաշը
արդեն պատրաստ է: Գնա՛ հարևանից մի հաց բեր, որ ուտենք,- ասում ենք նրան:.

Մեր Ալվարդը դեռ փոքրուց հնազանդ, լավ երեխա էր՝ միշտ պատրաստակամ ամեն տեսակ
տնային գործի: Հերիք է մեկը նրան մի բան խնդրեր՝ նա իսկույն վեր էր թռչում և
կատարում: -Ալվարդ ջան, գնա՛ ջուր բեր: Նա անմիջապես վերցնում էր կուժը ու վազում
ջրի: -Ալվարդ ջան, գնա՛ ջարդված փայտը կրիր: Նա անմիջապես դուրս էր թռչում և փայտը
բերում: -Ալվարդ ջան, վառարանը վառի՛ր: Իսկույն վառում էր վառարանը, թեպետ տարիքով
շատ փոքր էր այսպիսի գործեր անելու համար: Մի անգամ էլ բոլորս նստած էինք տանը, երբ
մեզնից մեկը Ալվարդին դիմելով ասաց.

Դա ի՞նչ է նշանակում: -Դա նշանակում է, որ ես էլ ձեր շաշը12 չեմ,-ասաց Ալվարդը
հաստատակամ շեշտով,- քանի փոքր էի՝ չէի հասկանում, իսկ հիմա արդեն մեծ եմ և չեմ անի
այն, ինչ ասում եք Մի ամառ Զոյան հյուր էր եկել մեր տուն: Նա միշտ կծում էր Ասիային
ու ծեծում նրան: Համարյա հնարավոր չէր թողնել Ասիային նրա հետ:. Ասիան ուղիղ երկու
տարեկան էր: Կինս ձմեռվա մի օր գնում է առվից ջուր բերելու ու ընկնելով՝ ոտքը
վնասում է: Նա մի կերպ տուն է հասնում և ոտքի ցավից անկողին է ընկնում: Հենց այդ
ժամանակ Ասիան խաղալիս երեսով ընկնում է վառարանի վրա ու վառվում: Մենք բոլորս մեծ
տագնապի մեջ էինք: Երեխան հիվանդ էր, դեմքին՝ մեծ վերք: Մանավանդ ՝ ձմռան ցրտին
վախենում էինք որ վերքը ավելի կլրջանա: Իմանալով, որ թթուն վերքին վնասակար է, մենք
ճաշի ժամանակ սեղանին թթու չէինք դնում: Վախենում էինք, որ երեխան կտեսնի ու
ցանկություն կհայտնի ուտելու: Երբ Ասիան անկողնու մեջ էր, ես նստած նրա կողքին
ճաշում էի, իսկ թթուն դրել էինք ներքևում, թաքնված, որ երեխան չտեսնի- և ես
երբեմն-երբեմն թաքուն ուտում էի այն: Հանկարծ Ասիան շրջվեց դեպի մայրը և ասաց.

Մենք շատ զգացվեցինք երեխայի այդ օրինակ զոհողությունից. ոչ իսկ մի կաթիլ
եսասիրություն կար նրա մեջ: Իմանալով, որ իր սիրած ուտելիքը այնտեղ է և իրեն
արգելված է՝ նա միայն մտածում էր հոր մասին:. Սարոն երազի մեջ հաճախ է թռչում և դա
համարում է իրականություն: -Պապ,-ասում է նա,- ես մեր ծառի վրայից թռչում եմ
Ագերանց տանձի ծառի վրա, այնտեղից էլ թռչում եմ հեռո~ւ-հեռո~ւ Զով երեկո էր:
Լիալուսինը նոր էր ծագում ու այնքան մոտ էր, թվում էր ձեռքով կարելի էր դիպչել
դրան: Հանարծ Սուրիկը վեր կացավ և ինքնաբերաբար ուղղվեց դեպի լուսին: -Էդ ո՞ւր ես
գնում, Սուրի՛կ,-կանչեցինք հետևից: -Գնում եմ դրա մոտ,- ասաց Սուրիկը՝ մատնացույց
անելով լուսինը: Ես վազեցի նրա ետևից՝ ետ բերելու երեխային:.

Սարոն մի օր տեսնում է մեր հարևանի տղայի ձեռքին ինչ-որ դեղին մետաղյա պտուտակներ
ու անիվներ: -Ի՞նչ են դրանք, -հարցում է նա տղային: -Սրանք ժամացույցի մասեր են, որ
ժամացույցները իրենց մեջ պարունակում են,- պատասխանում է տղան: Սարոն գալով տուն՝
պատուհանի գոգից վերցնում է իմ գրպանի ժամացույցը և տանելով այ դուրս՝ քարով
ջարդում է ու սկսում է ուսումնասիրել պարունակությունը: Մի քանի օր անց նա այդպես
ջարդեց և իր մոր թևի ժամացույցը: Կարճ ժամանակից նա արդեն գիտեր ժամացույցներ
նորոգել և գյուղում նրան կոչում էին «Ժամագործ Սարո»:.

Յուրիկը սովորում էր Երրորդ դասարանում: Նա երբեք դասերը չէր պարապում որքան էլ ես
աշխատում էի ստիպել նրան սովորելու: Ստիպված հաճախ երեսով էի տալիս նրա
ծուլությունը և երգում էի Աշուղ Գրիգորի երգը վատ աշակերտի մասին. Չի սովորում-
մենք ի՞նչ անենք՝ Վիզը հաստլիկ էշի նման- Չի սովորում- մենք ի՞նչ անենք՝ Կոլխոզի
խոզերը պահող պիտ դառնա Նոր միայն հասկացա, որ ես վիրավորել եմ նրա
արժանապատվությունը, որը երբեք զգացնել չի տվել, այնքան որ համեստ է ու զուսպ: Այդ
օրվանից հետո ես այլևս չէի նվաստացնում նրան չսովորելու համար իմանալով նրա զգայուն
հոգին:. Մայրը հեքիաթ էր պատմում Ասիային: Պատմում էր Թումանյանի Տերն ու Ծառան, թե
ինչպես փոքր եղբայրը հաղթելով հարուստ մարդուն՝ շատ փող վերցրեց նրանից ու իր հետ
տուն տարավ: -Հետո էդ փողը ի՞նչ արին,- հարցրեց Ասիան: -Էդ փողով նրանք շատ
հարստացան և լավ ապրեցին,- ասաց մայրը: -Մեզ պես հարուստ, չէ՞,- ասաց Ասիան:.

Ես տանը ամեն ինչ նորոգում եմ, և աշխատելիս միշտ կատակով կրկնում եմ ինքս իմ մասին.
Եվ այսպես «հայրիկ» կամ «պապա»-ի փոխարեն երեխաները ինձ կատակով «վարպետ» էին
կոչում.. Այս բոլորից փոքրիկ Շողիկի մեջ առաջացել էր այն կարծիքը, որ ես ամեն ինչ
կարող եմ սարքել, նորոգել, ստեղծել Մի անգամ էլ ինձ հարցրեց. Ահա արդեն երկու շաբաթ
է, որ անընդհատ անձրևում է: Մենք բոլորս պատշգամբում կագնած՝ մելամաղձոտ հայացքով
ուղեկցում ենք չվող կռունկներին…. Ո՞վ տխրության ու մտածմունքի մեջ չի ընկնի՝
տեսնելով նրանց հեռանալը Իմ մորեղբայր Աշոտ Եսայանի տունը Տավուշի դրախտային
Այգեձոր գյուղում:.

Դա քեմալական Թուրքիայի և Ադրբեջանի հեռահար ծրագիրն էր, երբ անցյալ դարասկզբից
Հայաստանի տարածքները նրանք վերաբնակեցրել էին թուրքերով՝ ձևավորելու «Արևմտյան
Կովկասի Մահմեդական Հանրապետությունը», որը պիտի ընդգրկեր Սուրմալուն, Զանգիբասարը,
Վեդիբասարը, Միլլին, Շարուրն ու Նախիջևանը- և սրանք ինքանվար «շուրաներ» էին,
մահմեդական անկախ բնակավայրեր: Մտադիր էին Ադրբեջանը Կարսի նահանգով, Երևանով
դարձնել թուրքական մահմեդական անկախ պան-թուրանական պետություն և դուրս գալու դեպի
Բաթումի և Սև Ծով:.


«ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐՏԻԿ» ՄՐՑՈՒՅԹՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԳՐԱՎԵԼ Է 2-ՐԴ ՏԵՂԸ

Դա թվականն էր: Երբ Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմից հետո Ստալինը համոզվել էր, որ
Թուրքերին չի կարելի վստահել, նրա հրամանով փորձում էին Հայաստանի սահմանները
ամրացնել՝ բնակեցնելով դրանք Հայ մարդկանցով- և ահա այս լեռնայի հեռավոր գյուղերում
ապրող բնակիչներին դիմելով՝ ցանկացողներին տեղափոխում էին Թուրքիայի սահմանամերձ
տարածքներ, այն դեպքում երբ դրանից երեսուն տարի առաջ նույն Ստալինի հրամանով այդ
տարածությունները բնակեցվել էին Թուրք-Թաթարներով, քանզի Ստալինը ի սկզբանե նույն
պես ծրագիր ուներ վերացնելու Հայաստանը և Հայությունը: Այն թուրքերը, որ ապրում էին
Զանգիբասարի ու Ուլուխանլու կայարանի շրջակայքում դրանք Հայաստանի հողերի վրա
հաստատված թուրք բնակչություն էր, իսկական թուրքեր՝ իրենց մեջիթներով, չադրաներով,
այն թուրքերը, որ իրականցրել էին Հայոց Ցեղասպանությունը և որպես պարգև ստացել այդ
հողերը- Հայոց թագավորների հինավուրց սուրբ հայրենիքը:.

Երկար ճանապարհորդությունից հետո Տավուշից մինչև Զանգիբասար- ահա վերջապես բեռնատար
մեքենան մեծ փոշու ամպ հանելով՝ կանգում է գյուղի կենտրոնում: Հայրս օգնում է իմ
մորաքրոջ ընտանիքին իջնելու բեռնատարից- և շուտով բոլորը հասկանում են, որ կատարվել
է սարսափելի սխալ Շուրջ բոլորը նրանք տեսնում են ցեխից հյուղակներ, հեռվում երևում
է մեջիթը, որտեղից լսվում է շան կլանչոցի նման մի ձայն- հավանաբար մոլլան էր աղոթք
անում Ամենուր փոշի էր ու կեղտ և՝ չարագույժ լռություն Ցեխի հյուղակներից
երբեմն-երբեմն չադրաներով ծածկված կանայք գլուխները դուրս էին հանում ու նայում
եկվորներին- ուշադրություն չդարձնելով նրանց Հողը չոր էր, այստեղ- այնտեղ երևում
էին միայն փուշ ու տատասկի մեծ թփեր, մողեսներ՝ ամենուր, շիկացած ավազահողին՝
հանգստացող ծույլ կարմիր օձեր Տավուշի հեքիաթային դրախտավայրից եկել այս ժողովուրդը
հայտնվել էր վտանգավոր և անհրապույր անապատի մեջ Եվ՝ իսկապես: Շատ արագորեն շուտով
քարե տներ են սարքում, և առաջանում են Հայկական թաղամասեր- ապա՝ կարճ ժամանակում
թուրքերը դառնում են այստեղ ազգային փոքրամասնություն: Որքան էլ Հայությունը այստեղ
շատանում էր, թուրքերը երբեք ո՛չ շփվում էին նրանց հետ, ոչ՝ ինտեգրացվում- ո՛չ
մշակույթով, ոչ՝ մտածողությամբ: -Ես կոմունստ եմ միայն արտաքին հագուստով, -
ուսուցիչների ժողովում հասարակայնորեն հայտարարել էր գյուղի դպրոցի ուսմասվարը՝
Իրզա Մամեդովը, - ես միշտ թուրք եմ, և ամեն մի թուրք մարդու համար Հայ սպանելը
սուրբ գործ է:.

Մենք նրանց դիտել ենք մեզ հավասար, հարգել ենք, հաց կիսել հետները Այդ ի՞նչ վրեժ ու
ատելություն է եղել նրանց սրտերում թաքուն պահված- մինչև հիմա ինձ անհասկանալի է:
Երբ —ին անհայտ պարագաներում մի շաբաթվա մեջ մեռավ իմ ավագ մորեղբայրը, Ռուբեն
Քեռին, ով գյուղի դպրոցի դիրեկտորն էր- բոլորը ասում էին, որ նրան թուրքերը
թունավորել են Ռուբեն Քեռու14 թաղմանը եկան հազարավոր մարդիկ, բայց և՝ ոչ մի թուրք,
թեպետ նա ղեկավարում էր մի հսկա դպրոց՝ Հայկական և թուրքական բաժիններով, դպրոցի մի
մեծ կոլեկտիվ, որի մեծամասնությունը թուրքեր էին, սակայն՝ նրանցից ոչ ոք ոչ մի
հարգանքի տուրք չմատուցեց իրենց ղեկավարին: Իսկ քեռուս թաղումից հետո դպրոցի
դիրեկտոր նշանակեցին մի թուրքի:.

Քեռուս մահը անսպասելի էր և հանարծակի: Այդ առավոտ, երբ նրա աճյունը հիվանդանոցից
տուն պիտի հասներ, ես շտապեցի Մասիսի դպրոց, ուր իմ ավագ քույր Զոյան դասի մեջ էր:
Ես այդ ժամանակ տասերեք տարեկան էի: Վախվորաց ծեծեցի դասասենյակի դուռը, և խնդրեցի
ուսուցչին քրոջս դասից արձակել՝ ընտանեկան հրատապ իրադարձության պատճառով: -Ի՞նչ է
պատահել,- դուրս գալուն հետ՝ անհանգստացած հարցրեց քույրս, Զոյան: -Ռուբեն Քեռին
մահացել է,- պատասխաեցի ես: Երկուսս էլ լուռ ու գլխահակ վազում էիք տուն, կարծես թե
մեզնից ինչ-որ բան կար կախված Ահա՝ կեսօրին մոտ քեռուս աճյունը բերեցին նրա տուն,
որ մեր տնից մի քանի փողոց հեռու էր: Տեսա մորս- կարծես խելագարված լիներ- կանգնել
էր ամբոխի դիմաց՝ դեմքով դեպի իր եղբոր անշունչ մարմինը- նախ քարի նման էր, հետո՝
մի անասնական բառաչ արձակելով՝ փռվեց գետնին: Սուգ ու վայնասունը բարձրացավ- որը
լսելի էր գյուղի բոլոր անկյուններում: Քեռուս կրտսեր որդին՝ Լևոնը, որ
տարօրինակություններով օժտված մի երիտասարդ մարդ էր- նստած էր անշարժ, շրջապատից
անկապ, կարծես ոչ լսում էր, ոչ՝ հասկանում: Թաղման ամբողջ ընթացքում նա մնաց թախտի
ծերին նստած՝ անշարժ ու անզգա Անցան տարիներ, և Լևոնը Ղարաբաղի և թուրքերից Մասիսի
ազատագրման կռիվների առաջամարտիկ էր.

Այդ փաստը ցնցեց ինձ: Գնացի քեռուս տուն, գտա Լևոնին: Նա նստած էր նույն թախտի
ծերին, նույն կերպ, ինչպես քեռուս թաղմանն էր. լուռ ու գլխահակ: -Մեր ազգի մեջ
մարդասպան չկա՛,- ասացի ես բարկացած,- այդ տասնվեց տարեկան թուրք երեխան ի՞նչ մեղք
ուներ: Տղամարդ ես՝ իսկական մեղավորներին գտնեիր՝ պատժեիր, ոչ թե՝ անզեն անմեղին
Լռեց: Ոչինչ չխոսեց: Նույն տարվա ձմեռը նրա ավագ որդին, որ տասնութ տարեկան մի
գեղեցիկ երիտասարդ էր, սպանվեց Ղարաբաղի պատերազմում: Չդիմանալով այդ վշտին՝ շուտով
և մահացավ Լևոնը Ոչ ոք չկար, որ ուսուցաներ այս մարդկանց: Վրեժի զգացողությունը
Դժոխքի կրակ է, որից վառվում ես ամենից ավելի շատ ինքդ: Հերոս լինելը հանցագործ
լինել չէ- դրանց մեջ մեծ բաժանում կա.

և պետք է չխառնել այս երկուսը: Կամ՝ ինքդ կտուժես:. Ենիչերներին, Հայ գողացված
զավակներին, թուրքերը ինչպե՞ս էին դարձնում արյունարբու գազաններ: Միայն մի բանով.
նրանք ստիպում էին այդ երեխաներին մոռանալ իրենց մայրերին ու հայրենական տունը, Հայ
ընտանիքի սրբությունը այդ Քրիստոսն է, ում մեզնից թաքցվում էր- և մենք հայտնվում
էինք այս դիվական ուժերի դեմ՝ բոլորովին անպաշտպան Հիշում եմ, փոքր էի, հազիվ չորս
տարեկան Թուրքերը ունեին ինչ-որ իսլամական տոնակատարություն, երբ կլոր շարք էին
կազմում և սկսում հարվածել իրենք իրենց ծանր շղթաներով մինչև արյունոտվում էին Ապա
գիշերները մի քանի ամիս նրանք վառված ջահեր էին շպրտում օդ- շատ բարձր: Ծուխը
տարածվում էր ամենուր, տեսարանը սարսափելի էր, այն կարծես պատերազմի կոչնակ լիներ
Ես այդ օրերին հիվանդանում էի և գամվում անկողնուն Ապա տեսնում էի օձեր, որ
սողոսկում էին տան պատն ի վեր: -Մամա, մամա~,- ճչում էի սարսափած,- օձերը, օձերը
ամեն տեղ են Իմ մղձավանջները տևում էին ամիսներ Ապա լսում էի մորս հուսահատ ձայնը.

Հիշում էմ ՝ դա մի զարհուրելի մարդ էր, մեկ աչքը՝ լրիվ սպիտակ: Մայրս ինձ գրկած
տանում էր այս մարդու մոտ, իսկ նա ոչինչ չէր խոսում- միայն ինչ-որ բաներ էր խզբզում
ու տալիս էր մորս: -Այ կնի՛կ,- սաստում էր նրան հայրս,- ինչ ախմախ կնիկ դուրս եկար:
Էլ չգնա՛ս մոլլի մոտ Ապա նա շրջվելով դեպի ինձ ասում էր. Երբ առաջին դասարանում էի,
բերեցի ցույց տվեցի նրան մարգարտահատիկ ձեռագրով գրված իմ առաջին շարադրությունը-
այն կարծես հայտնություն լիներ հորս համար.

հիշում եմ՝ գրկեց ինձ, համբուրեց, ասաց. Խե~ղճ մարդիկ՝ զրկված սուրբ կրոնից … Մորս
մոլլայի մոտ գնալը շատ ծանր նստեց բոլորիս վրա, քանզի նա անգիտակցորեն մեզ բոլորիս
դրել էր դիվական զորությունների իշխանության տակ. մեծ քույրս ամուլ մնաց, մյուս
քույրս չէր ամսունանում, մյուսը՝ ամուսնացավ մի ջղագրգիռ հիվանդ մարդու հետ, ով
քրոջս կյանքը Դժոխք սարքեց- ես՝ հիմարաբար խաբվեցի՝ ու դարձա զոհ մի այլասերված,
չար մարդու և ընտանիքի, մարդիկ, որոնք հենց մոլլայի խավար հոգու Հայի տեսակն էին
Հորս այս քնքշությունը զգացել եմ շատ տարիներ առաջ, երբ ես դեռ փոքր էի: Հետագա
տարիներին, երբ հասունացա- հայրս արդեն մի քանի կաթված տարած անդամալույծ մարդ էր,
և այլևս համարյա չէր էլ ճանաչում ինձ: Ինչքա~ն ցավ էի զգում, երբ հազիվ քսան
տարեկան՝ ես արդեն չէի կարողանում հոգևոր կապ ստեղծել հորս հետ: Նա միշտ ջղագրգիռ
էր, դժբախտ, միշտ՝ մեկուսացած Ոչ մի կերպ չէի հասկանում՝ ի՞նչ պատահեց այդ զվարթ և
երջանիկ մարդուն, ում միշտ տեսել եմ իմ մանկության տարիներին- նրան՝ որպես հայր, որ
ամեն ինչ տանում էր իր ուսերին- պատվով ու արժանապատվությամբ, իր խոսքով ասած՝
երբեք գյադին թայ չլինելով Սովետական կարգերը իր կոմունիստական թույնի շապիկը
հագցնում էր բոլորին, սակայն միայն մենք՝ բնիկ.

Ո՞ւր էին Հայ եկեղեցու քահանաները. և եթե ԿԳԲ-ն նրանց ճանապարհին էր, ինչո՞ւ այդ
նույն ԿԳԲ-ն այս մոլլաների ու մեջիթների ճանապարհին չէր, թե՝ Հայը միշտ
ինքնաուրացման մե՞ջ է- հայրենիքն ու Հայ մարդու հոգին՝ միշտ հանձնած թշնամուն: Ով
ինձ ճշմարիտ Աստված է տալիս, կյանքի իմաստ, ապրելու և մեռնելու ճշմարիտ նպատակ՝
նրան էլ ես ընդունում եմ որպես իմ հայրենիք և ազգ: Իսկ մինչ այդ՝ ես օգտագործվել եմ
որպես ստրուկ՝ մարմնով ու հոգով: Հենց «մեծ մարդ» լինել, նշանակում է կեր չլինել
խաբողներին ու կեղծիքին: Ես մեծանում էի՝ իմ ներքին հարցերի տարափից միշտ գլուխս
կորցրած, միշտ խրված գրքերի մեջ- գտնելու իմ ճշմարտությունը, քանզի չկար ոչ ոք և
ոչինչ, որ հաներ ինձ այդ անսահման մութ և խոր փոսից Մայրս ու հայրս ընդհանուր
առմամբ ճիշտ ձև էին գտել՝ թշնամական միջավայրում ապրելու խաղաղ ու անվրդով: Նրանց
հարգում էին բոլորը և նրանք հարգում էին բոլորին: Մեր հարևանության մեջ կային
քրդեր, եզդիներ, թուրքեր, ռուսներ- բոլորի համար մայրս խորհրդատու էր և հարազատ
մարդ: Իրենք շփվում էին բոլորի հետ, մեզ՝ խիստ արգելված էր: Անգամ չէր կարելի խոսել
մահմեդական այլազգի հետ- և մեր գիտակցության մեջ դրված էր, որ եթե չենթարկվեինք մեր
ծնողների հրամանին- մեր ազգի և ընտանիքի պատիվը ոտնահարած կլինենք: -Թուրքի հետ
պիտի իմանաս ոնց շփվես, -ասում էր հայրս,- դուք չեք կարող: Նրանք հազար երես ունեն,
և շան նման են- ամեն.

Գիտեինք, որ ճիշտ էր ասում: Դեռ հազիվ վեց տարեկան՝ եթե գնայի գյուղամեջ, խանութ
կամ դպրոց, ճանապարհին երբ թուրք տղաներ էին հանդիպում, անպայման քար էին շպրտում
վրաս, ծաղրում Ծաղրելը և խմբով հռհռալը դա ամենատիպականն էր այս ստոր մարդկային
տեսակի համար Անմեղ երախային հալածելն ու ծաղրելի ի՞նչ է, եթե ոչ հոգեան
խանգարվածության նշան: Եվ՝ իսկապես- ամեն մի թուրքի տան մի գիժ կար, վտանգավոր
հոգեկան հիվանդ, ում հիմնականում կապած էին պահում: Այդպիսի մեկը ապրում էր մեր
ետևի փողոցում և այդ հիվանդ կնոջ անունը Կայմախ էր: Անգամ նրան մայրս ցույց էր
տալիս մեծ սրտացավություն՝ ամեն անգամ այցելելով նրան, թխվածք կամ միրգ տանելով նրա
համար: Հաճախ էի տեսնում այդ կնոջը մեր ներքևի այգու ցանապատին հենված, դեմքը
սեղմած երկաթե ճաղերին.

այդպես նա երկար նայում էր մեզ Կարծում եմ՝ ոչ միայն նա: Ամեն անկյունից մեզ վրա
աչքեր կային- կեղտոտ, բռնաբարողի, մարդասպանի հայացքները միշտ բռնում էի վրաս
Սիրում էի պարել: Մի անգամ մեր պատշգամբում երբ պարում էի՝ հակարծ տեսա դրսի փողոցի
թփերի տակ թաքնված թուրք տղաները գաղտի նայում էին ինձ Մեծ տառապանք էր դրանց մեջ
ապրելը: -Մա՛մ, չե՞նք կարող այս թուրքերի միջից դուրս գալ, գնալ ուրիշ տեղ ապրել,-
ասում էի մորս: -Իմ տնից ո՞ւր պիտի գնամ Թող իրենք գնան, ոչ թե՝ դու: Սա մեր երկիրն
է,-պատասխանում էր մայրս: -Բայց իրենք այնպես են իրենց պահում կարծես մենք ենք
այստեղ եկվորը, ոչ թե՝ իրենք,- ասում եմ: -Քո կարծիքով հայրդ ինչո՞ւ է իր հրացանը
միշտ լցրած պահում,- ասաց մայրս, և ես հիշեցի, որ հայրս միշտ զգուշացնում է, որ
պատին կախված իր հրացանը լցված է և բացարձակապես պիտի ոչ մեկս չդիպչենք դրան: -Բայց
ինչո՞ւ պիտի հենց մե՛նք թուրքի մեջ ապրենք,- բողոքում եմ ես:.

Մայրս՝ Մարգարիտ Եսայանը, ում Մարո էին բոլորը կանչում- մեծահոգի, բարի կին էր,
միշտ ուրախ, միշտ երջանիկ- միշտ երգում էր, կամ՝ պոեմներ կարդում. նա իր
զվարթությամբ միշտ դառնում էր մեր տան շունչը Մեկ անգամ չէ, որ մայրս ասել է սա
ինձ, և ես միշտ զարմացել եմ, քանզի նա լավ գիտեր, թե ես ինչքան ուժեղ մարդ էի, և որ
ոչ մեկը չէր կարող իմ կամքը կոտրել հեկեկում էր երեխայի նման ու կրկնում.

նրանք սպանելու են քեզ Ես աշխատում էի հանգստացնել մորս, բայց նա լաց էր լինում ու
կրկնում, թե՝ «Դու շրջապաված ես մարդասպաններով, եթե քեզ չսպանեն, Մեսրոպին են
սպանելու Անցել է ավելի քան քառորդ դար այդ օրվանից, և ես երբեք չեմ մոռանում մորս
կեսգիշերային այդ զանգը և հեկեկոցը Իմ սուրբ մա~յր Սուրբ Հոգով գիտեր ինչ է
կատարվելու, տեսնում էր տարիների միջով Երևի տեսավ որդուս՝ Մեսրոպին, հոշոտված ու
սպանված— որպես ապագայի մի մարգարեական պատկեր- և հենց այդ վշտից էլ մահացավ
Փշաքաղվում եմ, ամեն անգամ երբ հիշում եմ սա ու հասկանում, որ մայրս ճիշտ էր Մայրս
ճիշտ էր: Այդ ընտանիքը, ուր ես մտա՝ ավելի մարդասպան ու վտանգավոր էր, քան մեր
շրջապատի թուրքերը՝ բոլորը միասին վերցրած Թուրքը Հային սպանում է սկզբունքից-
կրոնից մղված, Հայը Հային սպանում է Կայենյան նախանձից դրդված Այս տեսակը
սրբություն չունի Որդեսպան հոր մասին դեռ կպատմեմ- կպատմեմ ամենասոսկալի,
ամենասահմռկեցուցիչ պատմությունը, որ երբևէ պատահել է այս աշխարհում Ամենադաժան
պատմությունը, որին ընդունակ է միայն անսուրբ հարամ հայը Սիրում էի իմ մորս աղքատ
հոգին.

փոքրուց միշտ նրան ընկեր ու ուղեկից էի: Երբ գարունը բացվում էր, առաջին կկվի երգի
հետ մայրս պատրաստվում էր գնալ Զանգվի ափ, ուր մացառուտներում աճում էր առաջին
մատղաշ վայրի բանջարը. Գնում էինք հեռու, մինչև համարյա Թուրքիայի սահմանամերձ
տեղանք: Սիրում էի Արարատյան Դաշտի չոր գեղեցկությունը, որը կարծես լռել էր ու
համրացել ամեն անգամ տեսնելով հորիզոնի վրա բազմած վեհափառ Արարատ զույգ լեռների
արքայական գեղեցկությունը Այստեղ ամեն ինչ լուռ էր և զգույշ, որպեսզի բիբլիական
լեռը լինի և՛ հենք, և՛ միակ գործող անձ Կարծես շնչավորված լիներ այդ լեռը- փոխվում
էր ամեն վայրկյան, խոսում միայն՝ հասկանալ էր պետք Գետերի երկայնքով կանգնած էին
լացող ուռենիները, գետինը ծածկված էր վայրի թռչունների ընկած փետուրներով, և ամեն
անգամ այստեղ-այնտեղ լսվում էր գետի մեջ չլմփացող կրիաների ու գորտերի ձայնը
Տյտըտյ, -լսվում էր կանաչ գորտերի ձայնը, որոնց ամեն կռռոցի հետ՝ վզների վրա
փուչիկներ էին ուռչում, հետո՝ նվազում-կորչում..

Հաճախ ծառին թառած՝ նայում էին մեզ- ներքև, և չէին էլ հեռանում երբ անցնում էինք
նրանց կողքով, բոլորովին մոտիկից Ավելի հաճախ և՛ կրեաները, և՛ գորտերը զգուշորեն
հանում էին իրենց գլուխները ջրերից ու նայում անցորդներիս Հրազդան գետը լուռ էր,
չարագույժ, պղտոր- ու տարածում էր ծանր քիմիական հոտ: Ես այն չէի սիրում Ահա՝
վերջապես հասանք այն մացառուտներին, որոնց տակ աճում էր կանաչին տվող ծակող
բանջարը: Չեմ հասկանում ինչպե՞ս էր մայրս պոկոտում դրանք՝ առանց դաղվելու, քանի որ
հենց ես դրանց ձեռք էի դիպցնում, բանջարի փշերը կարծես վառում էին ձեռքս, և ես
ճչալով ետ էի ընկրկում Այս բանջարահավաքից տուն էինք հասնում միայն ուշ երեկոյան:
Սովորաբար ես այնքան էի հոգնում, որ մինգամից մտնում էի անկողին ու քուն մտնում
Հետո սեղան կնստենք մայրս կգա, կնստի մի անկյունում ու իր եփած բանջարի ապուրը
կուտի Կյանքը ուրախ էր, առանց ցավ: Կար միայն ներկա- այնքան լիքը, որ ոչ մեկս այլ
բանի մասին չէինք մտածում, բայց միայն՝ ամբողջովին և կատարելապես ապրելու այդ
գեղեցիկ հավերժական թվացող ներկան հիմա իմ քույր Զոյան էր վերցնում խոսափողը ու
ընդօրինակում այն քուրդ կնոջը, ամբողջ կոկորդով մեկ ճչալով.

 * Ձկներին բարդ օր է սպասվում․ օգոստոսի 26-ի աստղագուշակ!
 * սեւ ծանոթությունների կայքեր Հրազդան Հայաստան.
 * Навигация по записям;
 * այլընտրանքային ժամադրություն Աշտարակ Հայաստան?
 * | Աստղագուշակ՝ դեկտեմբերի ի համար?
 * ծանոթությունների ընկերություն Արտաշատ Հայաստան.
 * Uploaded by.

Գյուլիզարի սա~ղ ի սալամա~թ ի Բոլոր մարդիկ նրա համար հավասար էին, և ամեն անգամ
մեզ հիշեցնում էր նույն բանը. ցածր ու բարձր մարդ չկա: Կա միայն՝ չար ու բարի մարդ:
Չարից հեռու մնա, որ չվնասվես: Ամեն օր մեր այլազգի հարևանները մեծ ամաններով իրենց
այգուց միրգ ու բանջարեղեն էին բերում մեր տուն, քրդերը՝ կաթ ու մածուն- և երբեք
փող չէին վերցնում Մայրս այնքա~ն սրտացավ էր բոլորին: Ժամերով լսում էր բոլորին,
կարեկցում, եթե պետք է, կատակում ու երջանկանում՝ կիսելով ուրիշի ուրախությունը
Մայրս մայր էր բոլորին գրեց, որ տուն չի գալիս: Ուրիշ գին ա գտել Բողոքում էր մեր
հարևան Լենան, ազգությամբ Ռուս մի կին, ում ամուսինը՝ Սերոբը, գնացել էր խոպան,
Ռուսաստան, և գտել էր այնտեղ ուրիշ կին Կտեսնես, որ ետ կգա Իսկապես մեկ տարվա մեջ
այդ մարդը ետ եկավ: Բոլորը այնքան երջանիկ էին.

և ավելի շատ՝ մայրս, որ Լենայի երեք երեխաները որբ չմնացին Հանկարծ, գարնան հետ՝
սկսում էր տաք գոլորշի բարձրանալ հողից, և մի առավոտ ամբողջ այգին գտնում էինք
ծաղիկների մեջ կորած Ժրաջան մեղուների բզզոցը լսվում էր անգամ տնից: Օդը հագենում
էր քաղցր անուշաբույրով Հետո խաղողի որթն էր կանաչում ու ծաղկում եթե դրանք
շողշողում էին բաց- կանաչ գույնով, ուրեմն ամեն ինչ լավ էր, իսկ եթե կնճռոտ մակերես
ունեին — մայրս այդ գիշեր տեղեկացնում էր հորս: Հաջորդ օրը հայրս չէր գնում
աշխատանքի, այլ՝ պատրաստում էր քիմիական լուծույթ ու «սրսկում բաղը»- ինչպես ինքն
էր ասում Մեջքին դրած մի հսկա ապարատ, ոտքից գլուխ դիմակավորված՝ նա մի քանի օր
զբաղվում էր թունաքիմիկատ սրսկելով խաղողի վազերի վրա: Ես հորս հետևից վազում էի,
ստուգում աշխատանքի արդյունքը- միշտ գտնում էի խաղողի թփերի տակ ընկած բաց-կանաչ
փոքրիկ որդեր, որ սպիտակավուն փորները վեր պահած՝ կամ մեռած էին, կամ՝ գլորվում էին
արդեն կիսամեռ: Այդպես մեր խաղողի այգին փրկվում էր մահացու վարակից: Բայց դա դեռ
բոլորը չէր: Առաջին պտուղների քաղցրանալուն հետ՝ չգիտես որտեղից հայտնվում էին
հազարավոր ճնճղուկներ, որ հոշոտում էին ողկույզները՝ իրենց ետևից թողնելով միայն
դարչնագույն կիսակծված պտուղները: Հայրս անց էր կացնում երկար երկաթե լար այգու
երկայնքով մեկ ու դրանից թիթեղյա տուփեր կախում, որոնք լի էին մանր քարերով: Իմ
պարտականությունների մեջ էր մտնում ամեն օր, օրը մի քանի անգամ, գնալ և ցնցել այդ
մետաղյա լարը.

ուժեղ աղմուկով թիթեղյա տուփերը զնգզնգում էին և ցրում համառ ճնճղուկներին, որոնց
երամը իսկույն վեր էր բարձրանում ու անհետանում օդում Որբ Փաթոն Ես սովորաբար
խաղում էի մեր հարևան Ալվարդի հետ, ում անվանում էինք Փաթո: Նա ինձնից երկու տարով
էր մեծ և որբ աղջիկ էր: Ծնողները շատ ծեր էին ու մահացել էին: Ապրում էր իր երկու
եղբայրների՝ Վալոդի ու Պետրոսի հետ: Վալոդը, մեծ եղբայրը, աշխատում էր կայարանի
գնացքների գծի վրա, իսկ Պետրոսը դեռ դպրոցական էր: Փաթոն՝ մոտ տաս տարեկան, միշտ
զբաղված էր տնային հոգսերով: Հիշում եմ նրան իրենց տան հատակը լվալիս- չես
հասկանում ինչու- նավթով: Ապա՝ լվացք էր անում, այն կախում.

նրանց տունը գտնվում էր մեր տնից ոչ շատ հեռու Փաթոենց տանը միշտ ամենհարմարն էր
խաղալու համար, քանզի նրանց տունը դատարկ էր կահույքից ու ազատ: Ամեն անգամ երբ
այցելում էի՝ Փաթոն տանում էր ինձ իրենց լավագույն խնձորի ծառի մոտ, և մենք միասին
խոսում էինք, խաղում, ու ճաշակում պտուղներից Միշտ տեսնում էի Պետրոսին պարսատիկով
թռչուններ խփելիս, իսկ օրվա վերջում գտնում էինք նրան նստած վառարանի մոտ, իր
սպանած ճնճղուկները խորովելիս Այդ ճնճղուկները այնքան մանր էին և համարյա՝ առանց
միս Ամեն անգամ տեսնում էի, որ Պետրոսը սխտոր է քսում չոր հացին և այդ մատի չափ
բարակ խորոված ճնճղուկների ոսկորներով ուտում Միայն տարիներ հետո հասկացա, որ այս
խեղճ որբերը քաղցում էին Միայն տարիներ հետո հասկացա, թե ինչու էր Պետրոսը այդքան
հուզիչ ու քաղցր երգում Հնդկական կինոյի երգերը Չիմանալով Հինդի լեզուն, նա ճշտորեն
կրկնում էր այս հնդկական կինոնկարների քացրածոր երգերը՝ իր գեղեցիկ բարիտոնի
այնքա~ն փափուկ ելևէջներով- կարծես նրա սիրտը համահնչյուն բաբախում էր այն հեռավոր
աղքատ մարդկանց հետ, որ ապրում էին Հնդկաստանի փողոցներում Տարիներ հետո, երբ տեսա
այդ Հնդկական ֆիլմերից մեկում Ռաջ Կապուրի դեմքը՝ մնացի ապշած.

այդ դեմքից ինձ էր նայում Պետրոսը- այնքա~ն ապշեցուցիչ նմանություն կար նրանց միջև
Իսկ այս որբերը այնքան համեստ էին. ո՛չ երբևէ բողոքում էին, ո՛չ երբևէ՝ որևէ բան
պահանջում Լինել այդքան խոնարհ Բա կատարելությունը էլ ինչպե՞ս է լինում Արդյոք
կարեկցանքի իմ ուշացած արցունքները կօգնե՞ն Պետրոսին և իր դժբախտ քրոջը Կարճ
ժամանակից Պետրոսը մահացավ, իսկ Ալվարդը դժբախտ եղավ Գևորգ րդ դ.

Կայանբերդ  ի սկզբանե՝ Ամրոց Հաղպատա Սուրբ Նշանի , գտնվում է Լոռու մարզի Հաղպատ և
Սանահին գյուղերի միջև, երկու կիրճերի միացման տեղում, հրվանդանի վրա։. ամենայն
հավանականությամբ Ակներ գյուղի մոտ գտնվելու պատճառով։ Մեծ վնաս են հասցրել
թաթարները, թ. Աստվածածին եկեղեցին։.


ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ՈՐՈՇՎԵԼ Է «ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐՏԻԿ» ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՄՐՑՈՒՅԹԻ ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ
«ԱԹԼԵՏԸ»

Կայանբերդի հիմնական մուտքը հարավային կողմից է, որտեղից հրվանդանը Ջաղացաձորով
կապվում է գյուղի հետ: Ձորում ճանապարհն անցնում է Շերեք գետի վրա կառուցված
միաթռիչք կամարակապ կամրջի վրայով XIII դ. Մանթաշաբերդ երբեմն՝ Մանթաշ ամրոց,
Մանթաշ կալա, Կարա-Կալա , հանդիսանում է ռազմական կառույց Տավուշի մարզում,
տեղակայված լինելով Իջևան քաղաքից 7 կմ հարավ, Աղստև գետի աջ ափի անտառապատ լեռան
գագաթին, շրջապատված է լայն, բրգավոր պարիսպներով։ Պատկանում է Բագրատունիների
ժամանակաշրջանին։ Այն Հայաստանի անառիկ ամրոցներից մեկն է:.

Կառուցվածքային տեսանկյունից ամրոցն ունի երկու մուտք, որոնց դռներ եղել են
ամբողջական մեծ քարերից։ Լեռան անցանելի հատվածներն ամրացված են ամուր
պարսպապատերով, որոնք ունեն բրգաձև աշտարակներ, պատերի մեջ՝ կլոր, փոքր անցքեր։
Պարսպապատերը սև քարից են, ամուր կրաշաղախով։ Սև գույնի պատճառով հետագայում օտար
նվաճողները այն կոչել են Ղարա ղալա այսինքն Սև բերդ, իսկ ԽՍՀՄ տարիներին սկսել են
կիրառել Кара Кала անունը: Ամրոցը կրկնահարկ է, սանդղավանդի ձևով, առաջին հարկը
բավական ընդհարձակ է, հյուսիսից բարձրանում է մի այլ քարաժայռ, որի վրա տեղավորված
է ամրոցի երկրորդ աստիճանը՝ միջնաբերդը, այն ամրացված է պարսպապատերով, արևելյան
կողմից ունի առանձին մուտք։ Միջնաբերդը զբաղեցնում է փոքր տարածք։ Հիմնական մուտքը
բարձրավանդակի հարավարևմտյան անկյունից է, լեռնապարսպի արևելյան կողմից։ Ամրոցի
երկու կողմերում էլ նկատվում են կառույցների հիմնապատերը։ Պատմական աղբյուրներում
Մանթաշաբերդը միշտ հիշատակվում է Աղջկա բերդի հետ միասին, որից կարելի է ենթադրել,
որ այն կառուցվել է րդ դարի առաջին քառորդում։.

Լոռի բերդը միջնադարյան անառիկ ամրոց  է Լոռու մարզում՝ Ստեփանավանից 5 կմ
հեռավորության վրա։ Գտնվում է Ձորագետ և Ուռուտ կիրճերի հատման մասում։ Ընդգրկված է
Լոռի Բերդի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։. Լոռի կամ Լոռե
բերդը գտնվում է Ստեփանավանից մոտ 5 կմ հյուսիս-արևելք՝ Ձորագետի ձախ ափին։
Հիմնադրվել է Դավիթ Անհողինի կողմից, թվագրվում է մոտավորապես՝ — թվականներին։ 
թվականին, Շամշուլդե քաղաքը վրաց Բագրատ Դ թագավորին զիջելուց հետո, Կյուրիկե Ա-ն —
թթ.


TOP-RATED IMAGES

Լոռին դարձրեց Կյուրիկյան թագավորության մայրաքաղաք: Գտնվելով հյուսիսային
առևտրական ճանապարհի վրա՝ Լոռին եղել է առևտրաարհեստագործական խոշոր կենտրոն
միջնադարյան Հայաստանում. առևտրական ճանապարհներով կապված էր Անիի, Դվինի, Դմանիսի,
Տփղիսի և այլ քաղաքների հետ: XI— XIII դդ. ունեցել է շուրջ 10 հզ. բնակիչ: Քաղաքի
առաջին պարսպի մեջ պարփակված տարածությունը մոտ 9 հա միջնաբերդի դեր է կատարել:
թվականին Լոռին կարճ ժամանակով գրավեցին սելջուկները, թվականին՝ վրացական զորքերը,
այն իր շրջակա հողերով դարձավ վրաց Օրբելիների կալվածքը: թվականին անցավ Սարգիս
Զաքարյանին, իսկ նրա մահից հետո՝ որդիներին՝ Իվանե և Զաքարե Զաքարյաններին: թվականի
հունիսին մոնղոլական բանակը Չաղատա Նուինի գլխավորությամբ գրավեց և հիմնահատակ
ավերեց քաղաքը, կողոպտեց Շահնշահ Զաքարյանի գանձերը, ավերեց Դավիթ Անհողինի կնոջը
վերագրվող մատուռ-դամբարանը: ին Լոռիին տիրում էին հայ Օրբելյանները: — թվականներին
Լոռին, որպես ռազմական կարևոր ամրոց, անցել է մե՛րթ թուրքերին, մե՛րթ պարսիկներին,
երբեմն՝ վրացիներին: XVIII դ.

վերջին Լոռին կորցրեց բերդի նշանակությունը, դարձավ սովորական ամրոց, ուր
բնակություն հաստատեցին տարբեր վայրերից տեղահանված գաղթականներ, և հենց
միջնաբերդում առաջացավ համանուն գյուղը, որը — թվականներին ամայացավ այժմ Լոռիից
մոտ 2 կմ հեռավորության վրա տարածված է Լոռի բերդ գյուղը :. Լոռիում թվականից
հնագիտական ուսումնասիրություններ է կատարում Երևանի պետական համալսարանի
արշավախումբը: Պեղվել են XI—XIII դդ.


ԱՆԺԵԼԱ ՍԱՐԱՖՅԱՆԻՑ՝ ՊՐԻՅԱՆԿԱ ՉՈՊՐԱՅԻ ՄՈՏ

են Նոյեմբերյանի «Քամուտ» եւ Իջեւանի « Իջեւան ստուդիա» հեռուստաընկերություններ եւ
դեպի այլ կայքեր, նրանց բովանդակության ստույգության, արժանահավատության

Для комментария используется ваша учётная запись WordPress. Для комментария
используется ваша учётная запись Google. Այս տարվա մարտին հայտնում էին, որ
դերասանուհի Անժելա Սարաֆյանը հանդիպում է Նիք Ջոնասի հետ։ ամյա երգիչն ու ամյա
դերասանուհին այն ժամանակ չէին մեկնաբանել այդ նորությունը, բայց աղբյուրների
տեղեկություններով՝ դերասանները ծանոթացել էին իրենց ընդհանուր ընկերոջ՝ ոճաբան Ավո
Երմագյանի միջոցով։.

ինչպես են ոստիկանները հեռանում նախագահական շենքի դիմացից Բողոքի ակցիան ավարտվեց
Այդ սողունը նախագահականից նույնպես ճողոպրել է. Գերասիմ Վարդանյան տեսանյութ Ինքը
սե՞նց վարչապետ էր ուզում լիներ. Հայկ Մամիջանյան տեսանյութ Տղե՛րք, լավ.

 * Back to top
 * Twitter
 * Facebook

Արմավիրի մարզ, մարզի կարգավիճակ ունեցող վարչատարածքային միավոր Հայաստանում։