openspace-facilitation.eu Open in urlscan Pro
2a06:2ec0:1::110  Public Scan

Form analysis
0 forms found in the DOM

Text Content

OPEN SPACE: GEEF RUIMTE AAN INSPIRATIE

 * Wat is Open Space?
 * Open Space facilitatie
 * Open Space alternatieven
 * Contact


WAT IS OPEN SPACE?

Open Space is een dynamische en creatieve manier van samenwerken waarbij
deelnemers zelf bepalen wat belangrijk is. In plaats van een vaste agenda draait
het om de onderwerpen die op dat moment leven bij de groep. Iedereen is vrij om
thema’s in te brengen en bij te dragen aan gesprekken die hen echt raken. En de
enige regel? De ‘wet van de twee voeten’: voel je vrij om te gaan waar je het
meeste leert of bijdraagt. Zo blijft de energie hoog en de betrokkenheid
optimaal.


HISTORIEK VAN OPEN SPACE

Open Space Technology (OST) werd in de jaren ’80 ontwikkeld door Harrison Owen,
een organisatieadviseur en facilitator die jarenlang betrokken was bij het
organiseren van traditionele conferenties en evenementen. Na een groot congres
merkte Owen op dat de meest waardevolle en levendige gesprekken niet tijdens de
formele sessies plaatsvonden, maar juist tijdens de informele koffiepauzes. In
deze pauzes voelden mensen zich vrij om te praten over wat hen werkelijk
bezighield, zonder de druk van een strakke agenda of vaste sprekerstijden.

Dit inzicht inspireerde Owen om een nieuwe, flexibele werkvorm te creëren
waarbij deelnemers zelf de richting van het evenement bepalen, zonder vooraf
opgelegde thema’s of structuur. In plaats van een centrale agenda besloot hij
deelnemers de vrijheid te geven om zelf onderwerpen te kiezen, en om gesprekken
te starten en te verlaten op basis van hun interesse. Zo ontstond de basis van
wat we nu kennen als Open Space Technology.

Owen’s eerste Open Space-bijeenkomst was een succes en leidde tot verdere
experimenten en verfijningen van het format. In de decennia daarna verspreidde
Open Space zich wereldwijd en werd het toegepast in een breed scala aan
settings, van kleine werkgroepen tot grootschalige internationale conferenties.
De kracht van Open Space zit in de eenvoud en vrijheid die het biedt: door
mensen ruimte te geven om zelf de onderwerpen te bepalen, ontstaan authentieke,
betekenisvolle interacties en onverwachte ideeën.

Tegenwoordig wordt Open Space ingezet in tal van sectoren, waaronder het
bedrijfsleven, non-profitorganisaties, onderwijs en gezondheidszorg, om de
samenwerking te verbeteren en innovatie te stimuleren. Deze aanpak is nog steeds
gebaseerd op Owen’s oorspronkelijke visie: een werkomgeving waar de focus ligt
op de betrokkenheid en creativiteit van de deelnemers, in een sfeer van openheid
en vertrouwen.


VIJF PRINCIPES VAN OPEN SPACE

Open Space draait om vrijheid en flexibiliteit, wat wordt samengevat in deze
vijf basisprincipes:

 * Wie er ook komt, het zijn de juiste mensen – Deelnemers brengen precies de
   ervaring en inzichten mee die nodig zijn.
 * Wat er ook gebeurt, dat is het enige dat had kunnen gebeuren – Geen spijt van
   wat niet is gebeurd; focus op wat er wél is.
 * Wanneer het begint, is het de juiste tijd – Creativiteit heeft zijn eigen
   ritme.
 * Wanneer het voorbij is, is het voorbij – Stoppen als alles gezegd is.
 * Waar het ook gebeurt, dat is de juiste plek – Waar mensen samenkomen, daar
   gebeurt het.


WET VAN MOBILITEIT (DE TWEE VOETEN WET)

In Open Space ben je vrij om altijd te bewegen. Voel je dat je niet kunt
bijdragen of leren in een sessie? Dan kun je zonder probleem naar een andere
discussie gaan. Of, anders gezegd: als je merkt dat je in een ruimte bent die
geen vreugde brengt of geen dankbaarheid uitstraalt, ben je vrij om naar een
plek te gaan waar je meer waarde voelt.

Dit principe wordt ook wel de Wet van Mobiliteit genoemd en bevordert een open,
flexibele sfeer waarin iedereen de juiste ruimte vindt om te groeien en
betrokken te blijven. De term “Twee Voeten Wet” wordt soms ook gebruikt, maar
“Wet van Mobiliteit” geeft breder weer dat elke deelnemer de vrijheid heeft om
te verplaatsen, of dat nu letterlijk of figuurlijk is. Dit is het meest bekende
principe van Open Space en benadrukt de eigen verantwoordelijkheid en vrijheid
van elke deelnemer om op de plek te zijn waar ze zich het meest betrokken
voelen.


ZELFORGANISATIE MET HET MARKTPLEINMODEL

Open Space vraagt om een open, flexibele houding zonder strikte planning. De
behoefte om een strak rooster met vaste uurslots op te stellen, zoals in
traditionele vergaderingen, is bij Open Space eigenlijk niet nodig. In een pure
Open Space begint een sessie wanneer deze klaar is om te beginnen en eindigt
wanneer alles gezegd is. Er is geen tijdslimiet en geen verplichte indeling van
sessies in vaste blokken; alles verloopt organisch. Sommige sessies ontstaan
spontaan, duren langer dan verwacht of lopen juist korter – en dat is precies de
bedoeling.

In plaats van een vaste agenda is er bij Open Space een ‘marktplein’. Hier
kunnen deelnemers onderwerpen voorstellen door ze op een bord te schrijven,
waarmee een spontane en zelfsturende structuur ontstaat. Iedereen kiest zelf
waar ze zich bij willen aansluiten, zonder dat een centraal rooster bepaalt waar
en wanneer dit plaatsvindt. Deze flexibiliteit zorgt ervoor dat elke deelnemer
een eigen, betekenisvolle ervaring kan opdoen in een omgeving waar het juiste
gesprek altijd op het juiste moment ontstaat. Dit patroon van “emergence” –
waarin het proces zich spontaan ontvouwt zonder ingrepen of beperkingen – maakt
Open Space zo effectief en geeft ruimte voor onverwachte inzichten en
waardevolle interacties.


OPEN SPACE FACILITATIE


DE ROL VAN DE FACILITATOR

Een facilitator zet de toon en creëert een veilige, uitnodigende ruimte zonder
de uitkomsten te sturen. Hun belangrijkste taak? Deelnemers helpen om hun eigen
ruimte te nemen en te vertrouwen op het proces. Door deze ‘lichte’ aanpak voelen
mensen zich vrij om ideeën te delen, en bloeit de groep op.

Kenmerkend voor een goede facilitator is dat ze niet sturen of ingrijpen, maar
juist ruimte laten voor zelforganisatie. Met een kalme en observerende houding
scheppen ze een sfeer waarin creativiteit, betrokkenheid en spontaniteit
centraal staan. Zo versterkt een goede facilitator de kwaliteit en impact van de
sessie.

Een facilitator in Open Space zorgt voor een veilige, open sfeer waarin
deelnemers vrij kunnen delen en bewegen. De voorbereiding van een facilitator
begint met het helder begrijpen van de basisprincipes van Open Space. Ze moeten
niet alleen deze principes zelf doorgronden, maar ook in staat zijn om ze op een
eenvoudige manier uit te leggen aan de deelnemers. Daarnaast zorgen ze ervoor
dat de ruimte – fysiek of online – klaar is voor zelforganisatie, met een
centraal bord (het ‘marktplein’) voor onderwerpen en voldoende plekken om
gesprekken te voeren.

Een goede facilitator bereidt zich ook mentaal voor: het is cruciaal dat zij in
staat zijn om op de achtergrond te blijven en niet in te grijpen in de inhoud
van gesprekken. In plaats daarvan richten ze zich op het ondersteunen van het
proces, bijvoorbeeld door de Wet van Mobiliteit en de kernprincipes te
benadrukken bij de start. De facilitator blijft observerend en aanwezig, klaar
om subtiel bij te springen als praktische ondersteuning nodig is, maar zonder
richting te geven aan de uitkomsten.

Tijdens het voorbereidingsproces kan de facilitator ook nadenken over hoe zij
kunnen omgaan met eventuele uitdagingen, zoals stille deelnemers of technische
problemen in een online omgeving. Deze voorbereiding helpt hen om flexibel te
blijven en het proces soepel te laten verlopen, zodat deelnemers de vrijheid
ervaren om hun eigen “weg” in Open Space te volgen.


EEN ANDERE MINDSET

Open Space vraagt om een open, flexibele houding. In deze setting zijn vaste
agenda’s en strakke regels vervangen door spontane processen en eigen keuzes.
Voor sommigen kan dit proces te traag voelen, terwijl anderen het als te snel
ervaren. Bepaalde sessies trekken veel deelnemers, terwijl andere rustig
blijven, en soms sluit een sessie niet aan bij de eigen interesse. Dit vraagt om
loslaten: er is geen ingreep nodig, wat er gebeurt, gebeurt.

Ook als niet iedereen aanwezig kan zijn, gaat de Open Space gewoon door. Dit
patroon van “emergence” – waarin wat nodig is vanzelf ontstaat – is de kern van
Open Space. Het proces ontvouwt zich op zijn eigen manier, en door deze dynamiek
ontstaan natuurlijke gesprekken, verrassende inzichten en verbindingen die
anders misschien onopgemerkt waren gebleven.


WAT HEB JE NODIG OM EEN OPEN SPACE TE ORGANISEREN?

Voor een succesvolle Open Space heb je een aantal praktische zaken nodig:

 * Ruimte: Open en flexibel, met voldoende zitplekken voor kleinere
   discussiegroepen.
 * Wandruimte of Borden: Voor het verzamelen en zichtbaar houden van
   onderwerpen, zoals op flip-overs.
 * Schrijfmateriaal: Stiften, notitieblokken en papier om ideeën te noteren.
 * Eten en drinken: Koffie, thee en snacks zorgen voor een ontspannen sfeer.

Deze eenvoudige benodigdheden maken het makkelijk om een prettige, vrije
omgeving te creëren waarin deelnemers zich betrokken voelen.


HOUD HET SIMPEL

Simpel werkt het best. Open Space vermijdt ingewikkelde structuren en strakke
agenda’s die de natuurlijke stroom van ideeën kunnen belemmeren. Het gaat om een
open en ontspannen aanpak, waar deelnemers zich vrij voelen om in en uit
gesprekken te stappen. In deze eenvoud ligt de kracht van Open Space: gesprekken
ontstaan spontaan, zonder beperkingen of verwachtingen. Dit geeft ruimte voor
echte verbindingen en verrassende inzichten.


VEILIGE EN INCLUSIEVE RUIMTE

In Open Space is iedereen welkom. De facilitator en sponsor creëren een ruimte
waar respect en openheid centraal staan. Iedereen moet zich veilig voelen om
ideeën te delen, zonder oordeel of kritiek. Door een sfeer van vertrouwen te
waarborgen, ontstaat een omgeving waarin elke stem gehoord kan worden. Dit maakt
het mogelijk dat onverwachte resultaten en originele ideeën naar voren komen.
Een veilige, inclusieve ruimte vormt de basis voor samenwerking, betrokkenheid
en creativiteit.

Wat indien er “conflict” ontstaat? In een klassieke Open Space neemt de
facilitator niet deel aan gesprekken en grijpt niet in tijdens de sessies. De
verantwoordelijkheid voor het verloop van de gesprekken ligt volledig bij de
deelnemers zelf. Dit betekent dat zij zelf eventuele conflicten of verschillen
van mening moeten oplossen. De kracht van Open Space ligt juist in deze
autonomie: deelnemers zijn zelf verantwoordelijk voor de dynamiek en het respect
binnen de sessies.

In sommige gevallen kan vooraf worden afgesproken dat er bepaalde gedragsnormen
of werkafspraken gelden. Denk aan richtlijnen voor respectvolle communicatie of
specifieke omgangsvormen. Deze afspraken kunnen echter ook een punt van
discussie zijn, omdat ze in strijd kunnen zijn met het principe van volledige
zelfsturing. In een klassieke Open Space-omgeving ligt de nadruk op vertrouwen
in de deelnemers om zelf een veilige en productieve sfeer te creëren. De
facilitator bewaakt het proces en biedt een ondersteunende aanwezigheid, maar
laat de regie bewust in handen van de groep.


GROOTTE VAN OPEN SPACE

Open Space kan op elke schaal worden toegepast, van kleine teams tot grote
conferenties met honderden deelnemers. Dankzij de zelfsturende structuur en de
open agenda blijft de energie behouden, ongeacht de groepsgrootte. Of het nu
gaat om een intieme bijeenkomst of een groot event, de principes van Open Space
zorgen voor een organische en inspirerende ervaring.


OPEN SPACE ONLINE

Ook in een online omgeving werkt Open Space verrassend goed. Dankzij digitale
platforms kunnen deelnemers met hetzelfde gemak samenkomen in virtuele ruimtes.
Met behulp van breakout rooms en een digitaal ‘marktplein’ kunnen deelnemers
online sessies creëren, kiezen en vrij bewegen tussen verschillende gesprekken –
precies zoals in een fysieke Open Space.

De kernprincipes blijven ook digitaal intact: elke deelnemer heeft de vrijheid
om onderwerpen aan te dragen en sessies bij te wonen of te verlaten. Breakout
rooms fungeren hierbij als flexibele, virtuele ruimtes waarin de interactie net
zo natuurlijk kan verlopen als in een fysieke setting. Een facilitator kan hier
zorgen voor een heldere start en uitleg van de principes, waarna de sessies
zelfstandig vorm krijgen.

Deze online aanpak geeft deelnemers wereldwijd de kans om deel te nemen en
ideeën uit te wisselen, ongeacht hun locatie. Of je nu fysiek of virtueel
samenkomt, de kracht en flexibiliteit van Open Space blijven behouden, wat zorgt
voor een open, productieve ervaring waar verbinding en spontane creativiteit
centraal staan.


OPEN SPACE ALTERNATIEVEN


VARIANTEN OP OPEN SPACE

Options Space/Options Place: Bij deze variant is er extra ondersteuning in de
vorm van begeleiding om discussies te structureren en inzichten vast te leggen.
Denk aan het aanwijzen van een notulist of visuele notities. In Options Space
kan een facilitator bijdragen aan evenwichtigere deelname, zonder zelf in de
gesprekken in te grijpen. Dit helpt om zowel stille als uitgesproken deelnemers
ruimte te geven.

Extra facilitatie bij gevoelige thema’s: Bij gevoelige onderwerpen kan extra
ondersteuning wenselijk zijn, bijvoorbeeld met ervaren facilitators die
emotionele onderwerpen kunnen begeleiden of voor een veilige omgeving zorgen.
Afhankelijk van de behoeften van de sponsor kan deze extra facilitatie bijdragen
aan een respectvolle, effectieve verkenning van het thema.

Het is belangrijk op te merken dat Open Space niet altijd de meest geschikte
methode is voor elke situatie. Alternatieven zoals World Café en Conversation
Café kunnen effectievere opties zijn, afhankelijk van de context en de
doelstellingen van de bijeenkomst. Deze methoden bieden ook mogelijkheden voor
samenwerking en dialoog, maar met verschillende structuren en benaderingen die
beter kunnen aansluiten bij specifieke behoeften.


CONTACT


OPEN SPACE FACILITATOR MET BREDE ERVARING

Frederik Vannieuwenhuyse brengt uitgebreide ervaring mee in het faciliteren van
Open Space Technology (OST) binnen uiteenlopende omgevingen. Hij heeft Open
Space toegepast in diverse contexten, van unconferenties en conferenties tot
retreats en internationale bijeenkomsten.

Frederik heeft zijn ervaring versterkt door training in onder andere de Open
Space Leadership Workshop van Steve Holyer, wat hem extra vaardigheden heeft
gegeven in het faciliteren van Open Space-sessies die toegankelijk en
stimulerend zijn voor deelnemers. Zijn brede ervaring en opgeleide achtergrond
maken hem geschikt voor organisaties die interesse hebben in het inzetten van
Open Space Technology binnen hun eigen context.

Je kunt contact met ons opnemen via e-mail: frederik@openspace-facilitation.eu

© 2024 Open Space Facilitatie. Alle rechten voorbehouden.