wolnelektury.pl Open in urlscan Pro
51.83.143.148  Public Scan

Form analysis
3 forms found in the DOM

/szukaj/

<form action="/szukaj/">
  <input id="search" name="q" type="text" placeholder="szukaj tytułu, autora, motywów…" autocomplete="off" data-source="/szukaj/hint/?max=10" class="ui-autocomplete-input">
</form>

POST /i18n/setlang/

<form method="post" action="/i18n/setlang/">
  <input type="hidden" name="csrfmiddlewaretoken" value="2lm1yIO4K4rv97qEofHLEXVwjCsAxDPbMKDq2dCtqnQtTgFEJB0izJS33nVbkgzi">
  <div class="c-lang__list">
    <button type="submit" lang="de" name="language" value="de" tabindex="121" class="">Deutsch</button>
    <button type="submit" lang="en" name="language" value="en" tabindex="121" class="">English</button>
    <button type="submit" lang="es" name="language" value="es" tabindex="121" class="">español</button>
    <button type="submit" lang="fr" name="language" value="fr" tabindex="121" class="">français</button>
    <button type="submit" lang="it" name="language" value="it" tabindex="121" class="">italiano</button>
    <button type="submit" lang="lt" name="language" value="lt" tabindex="121" class="">lietuvių</button>
    <button type="submit" lang="pl" name="language" value="pl" tabindex="121" class="is-active">polski</button>
    <button type="submit" lang="ru" name="language" value="ru" tabindex="121" class="">русский</button>
    <button type="submit" lang="uk" name="language" value="uk" tabindex="121" class="">українська</button>
  </div>
</form>

POST /i18n/setlang/

<form method="post" action="/i18n/setlang/">
  <input type="hidden" name="csrfmiddlewaretoken" value="2lm1yIO4K4rv97qEofHLEXVwjCsAxDPbMKDq2dCtqnQtTgFEJB0izJS33nVbkgzi">
  <div class="c-lang__list">
    <button type="submit" lang="de" name="language" value="de" tabindex="121" class="">Deutsch</button>
    <button type="submit" lang="en" name="language" value="en" tabindex="121" class="">English</button>
    <button type="submit" lang="es" name="language" value="es" tabindex="121" class="">español</button>
    <button type="submit" lang="fr" name="language" value="fr" tabindex="121" class="">français</button>
    <button type="submit" lang="it" name="language" value="it" tabindex="121" class="">italiano</button>
    <button type="submit" lang="lt" name="language" value="lt" tabindex="121" class="">lietuvių</button>
    <button type="submit" lang="pl" name="language" value="pl" tabindex="121" class="is-active">polski</button>
    <button type="submit" lang="ru" name="language" value="ru" tabindex="121" class="">русский</button>
    <button type="submit" lang="uk" name="language" value="uk" tabindex="121" class="">українська</button>
  </div>
</form>

Text Content

Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056
i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do
końca kwietnia :)

TAK, pomogę! Nie, tym razem nie pomogę
Zaloguj się / Załóż konto
polski
Deutsch English español français italiano lietuvių polski русский українська
polski
Deutsch English español français italiano lietuvių polski русский українська
Zaloguj się / Załóż konto
 * Katalog
 * Lektury szkolne
 * Książki
 * Autorki i autorzy
 * Audiobooki
 * Kolekcje tematyczne
 * NOWOŚCI
 * Motywy literackie
 * Obrazy
 * Katalog DAISY
 * Podkasty o książkach

 * Włącz się
 * Wesprzyj Wolne Lektury
 * Zapisz się na newsletter
 * Przekaż 1,5%

 * --------------------------------------------------------------------------------

 * Damy pracę!
 * Włącz się w prace redakcyjne
 * Zgłoś błąd
 * Zgłoś brak utworu

 * Aktualności
 * Opublikowaliśmy sprawozdania z działalności fundacji w 2023 roku
 * Nowy audiobook – „Obrona Sokratesa”
 * Zatrudniamy! Szukamy koordynatorów/ek projektów do Wolnych Lektur
 * „Cudaczek-Wysmiewaczek” do słuchania na Wolnych Lekturach
 * Nowy projekt – Ręce pełne poezji
 * Blog

 * --------------------------------------------------------------------------------

 * Szkoła Poezji Wolnych Lektur
 * Szkoła Prozy Wolnych Lektur
 * E-kolekcja lektur szkolnych i literatury do słuchania dla uczennic i uczniów
   z niepełnosprawnościami
 * Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury
   feministycznej
 * Ręce pełne poezji

 * Narzędzia
 * Mapa Wolnych Lektur
 * Leśmianator
 * Przewodnik dla piszących i czytających

 * --------------------------------------------------------------------------------

 * API
 * OAI-PMH
 * Widget Wolnych Lektur
 * Przypisy
 * Katalog
 * Katalog w formacie PDF

 * O nas
 * Kontakt
 * O projekcie
 * Zespół

 * --------------------------------------------------------------------------------

 * Zasady wykorzystania Wolnych Lektur
 * Logotypy
 * Materiały promocyjne
 * Polityka prywatności
 * Regulamin biblioteki
 * Dane fundacji i sprawozdania finansowe
 * Regulamin darowizn
 * Informacja o treściach wrażliwych

Prapremiera! Dorzuć się, aby przeczytać.

Dorzuć się


MARK TWAIN LUDOŻERSTWO W WAGONACH

Nietypowa w twórczości Marka Twaina nowela nasączona czarnym humorem. Narrator
spotyka w pociągu sympatycznego, inteligentnego mężczyznę w średnim wieku, który
…

 * 
 * 
 * 
 * 


Strona główna

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i
rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami
wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na
Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z
art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując
zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach,
które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi,
zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Legenda o św. Aleksym (przedruk), Chrestomatia
staropolska: teksty do roku 1543, oprac. Wiesław Wydra, Wojciech Ryszard Rzepka,
red. Wiesław Wydra, Wojciech Ryszard Rzepka, Zakład Narodowy Ossolińskich,
Wrocław 1995.

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury
(http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana dzięki uprzejmości
Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Kopeć, Wojciech Kotwica,
Aleksandra Sekuła.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Święty Aleksy w brązowej chuście, trzymający laskę,
Guercino, właśc. Giovanni Francesco Barbieri (1591-1666), domena publiczna.

ISBN-978-83-288-5866-4

Numeracja Motywy Przypisy Pinezki
Legenda o św. Aleksym

Szacowany czas do końca: 21 min

Autor nieznany


LEGENDA O ŚW. ALEKSYM


 1.  Bóg: 1
 2.  Cud: 1 2 3
 3.  Dwór: 1
 4.  Dziecko: 1
 5.  Dźwięk: 1
 6.  Grzech: 1
 7.  Jedzenie: 1
 8.  List: 1
 9.  Literat: 1
 10. Matka Boska: 1
 11. Mąż: 1
 12. Miłosierdzie: 1
 13. Ojciec: 1
 14. Pan: 1 2
 15. Pokora: 1 2 3
 16. Portret: 1
 17. Pozycja społeczna: 1
 18. Rozum: 1
 19. Serce: 1
 20. Sługa: 1
 21. Strój: 1
 22. Syn: 1
 23. Szlachcic: 1
 24. Święty: 1 2 3 4
 25. Tajemnica: 1
 26. Trup: 1
 27. Żebrak: 1 2 3 4
 28. Żona: 1

Usunięto fragmenty w nawiasach kwadratowych: [jego]; [A żenie dziano Aglijas,/
Ta była ubostwu w czas.]; pr: Zapewne pomyłkowo powtórzone wiersze 25–26.;
[niegdy]; t[e]wego > twego; [złą wodę] — pr: Jest to wtrącona przez kopistę
glosa do wyrazu pomyje.


LEGENDA O ŚW. ALEKSYMVITA SANCTI ALLEXII RIKMICE[1]

1
Literat, Bóg, Rozum, Serce, Grzech, ŚwiętyAch, krolu wieliki nasz,
Coż ci dzieją[2] Męszyjasz[3],
Przydaj rozumu k mej rzeczy[4],
Me sierce bostwem obleczy[5],
5
Raczy[6] mię mych grzechów pozbawić,
Bych[7] mogł o twych świętych prawić[8].
Żywot jednego świętego,
Coż[9] miłował Boga swego,
Cztę[10] w jednych księgach o nim.
10
Kto chce słuchać, ja powiem.
W Rzymie jedno panię było,
Coż Bogu rado[11] służyło.
Dwór, StrójA miał barzo wielki dwor,
Procz[12] panosz[13] trzysta rycerzow,
15
Co są mu zawżdy służyli[14],
Zawżdy k jego stołu byli[15].
Chował je na wielebności i na krasie[16]
I miał kożdy swe złote pasy.
Miłosierdzie, JedzenieChował siroty i wdowy,
20
Dał jim osobne trzy stoły,
Za czwartym pielgrzymi jedli,
Ci ji[17] do Boga przywiedli.
Eufamijan jemu dziano[18]
Wielkiemu temu panu,
25
A żenie[19] dziano Aglijas;
Ta była ubostwu[20] w czas[21].
Był wysokiego rodu,
Nie miał po sobie żadniego płodu[22].
Więc ci[23] jęli[24] Boga prosić,
30
Aby je tym darował,
Aby jim jedno plemię[25] dał —
Bog tych prośby wysłuchał.
A gdy się mu syn narodził,
Ten się w lepsze przygodził[26]:
35
Więc mu zdziano[27] Aleksy,
Ten był oćca barzo lepszy[28].
Ten więc służył Bogu rad.
Iże był star[29] dwadzieścia k temu cztyrzy lata[30],
Więc k niemu rzekł ociec słowa ta:
40
«Miły synu, każę tobie,
Pojim zajegoć[31] żonę sobie;
Której jedno[32] będziesz chcieć,
Ślubię[33] tobie, tę masz mieć».
Syn odpowie oćcu swemu,
45
Wszeko[34] słusza[35] starszemu:
«Oćcze, wszekom ja twoje dziecię[36],
Wiernie dałbych[37] swoj żywot prze cię[38].
Cokole[39] mi chcesz kazać,
Po twej woli[40] ma się to zstać».
50
A więc mu cesarz dziewkę[41] dał —
A papież ji s nią oddał[42].
A w ten czas papieża miano,
Innocencyjusz mu dziano;
To ten był cesarz pirwy,
55
Archodonijusz niżli[43] —
Ktorej królewnie Famijana dziano,
Co ją Aleksemu dano.
A gdy się s nią pokładał,
Tej nocy s nią gadał.
60
Wrocił zasię[44] pirścień jej,
A rzekł tako do niej:
«Ostawiam cię przy twym dziewstwie[45],
Wroć mi ji[46], gdy będziewa oba[47] w niebieskim krolewstwie.
Jutroć się bierzę[48] od ciebie
65
Służyć temu, coż ci jest w niebie.
A gdyć wszytki stoły osiędą,
Tedyć ja już w drodze będę.
Miła żono, każę tobie:
Służy[49] Bogu w każdej dobie,
70
Ubogie karmi[50] i odziewaj,
Swych starszych nigdy nie gniewaj,
Chowaj się we czci i w kaźni,
Nie traci nijednej[51] przyjaźni»”.
Królewna odpowie jemu:
75
«Mam też dobrą wolą k temu,
Namilejszy mężu moj,
Tego się po mnie nic nie boj.
Każdy członek w mym żywocie
Chcę chować w kaźni i w cnocie;
80
Jinako[52] po mnie nie wzwiesz[53],
Dojąd[54] ty żyw, ja też».
A jeko[55] zajutra[56] wstał,
Od obiada się precz brał[57];
O tym nikt nie wiedział,
85
Jedno[58] żona jego,
Ta wiedziała od niego.
Nabrał sobie śrebra, złota dosyć,
Co go mogł piechotą nosić;
Więc się na morze wezbrał,
90
A ociec w żałości ostał.
I mać miała dosyć żałości,

(Przypuszczalnie w rkps. brak dwóch wierszy)

Żonę po nim jeko spyta.
Więc to święte plemię[59]
Przyszło w jednę ziemię.
95
Rozdał swe rucho[60] żebrakom,
Śrzebro, złoto popom, żakom.
Żebrak, Szlachcic, PokoraWięc sam pod kościołem siedział,
A o jego księstwie[61] nikt nie wiedział.
Więc to zawżdy wstawał reno,
100
Ano kościoł zamkniono,
Więc tu leżał podle[62] proga
Falę[63], proszę[64] swego Boga.
Cud, Matka Boska, Portret, Żebrak, ŚwiętyAno z wirzchu szła przygoda:
Niegdy[65] mroz, niegdy woda,
105
Eż[66] się zstało[67] w jeden czas,
Wstał z obraza Matki Bożej obraz[68].
Szedł do tego człowieka,
Jen[69] się kluczem opieka[70],
I rzekł jest[71] tako do niego:
110
«Wstań, puści[72] człowieka tego,
Otemkni[73] mu kościoł Boży,
Ać[74] na tym mrozie nie leży».
Żak się tego barzo[75] lęknął,
Wstawszy, kościoł otemknął.
115
To się nie jedno[76] dziejało,
Ale się często dziejało.
Więc żak powiedał każdemu,
I staremu, i młodemu.
A gdyż to po nim uznali,
120
Wieliką mu fałę[77] dali.
Za świętego ji trzymano[78]
I wiele mu prze Bog[79] dawano.
Pan, Sługa, Żebrak, PokoraSteskszy[80] sobie ociec jego,
Prze swego syna jedynego,
125
Rozsłał po wszym ziemiam[81] lud
I zadał jim wielki trud;
Strawili wieliki pieniądz,
Swego księdza[82] szukając.
Tu ji nadjeli[83]
130
W jednym mieście, w Jelidocni[84].
Nie znał go jeden, jeko drugi,
A on poznał wszytki swe sługi.
Brał od nich jełmużny jich,
Więc wiesioł[85] był,
135
Iż ji[86] tym Bog nawiedził.
Tu są jechali[87] od niego,
A nie poznał żadni[88] jego,
A oćcu są powiedzieli:
«Nigdziejsmy go nie widzieli».
140
A gdy to ociec usłyszał ta słowa,
Tedy jego żałość była nowa.
Tu jął płakać, narzekać,
Mać nie mogła płaczu przestać.
A więc świętemu Aleksemu,
145
Temu księdzu[89] wielebnemu,
Nieluba[90] mu fała[91] była,
Co się mu ondzie[92] wodziła[93].
Tu się wezbrał jeko mogę,
Wsiadł na morze w kogę[94],
150
Brał[95] się do ziemie, do jednej,
Do miasta Tarsa[96] w Syryjej.
Tam był czuł[97] świętego Pawła,
Tu była[98] jego myśl padła.
Więc się wietr obrocił,
155
Ten ci ji[99] zasię[100] nawrócił.
A gdy do Rzyma przyjął[101], Bogu dziękował,
Iż ji do swej ziemie przygnał.
A rzekąc[102]: «Już tu chcę cirzpieć[103]
Mękę i wsztki[104] złe file[105] jimieć[106]
160
U mego oćca na dworze,
Gdym nie przebył za morze».
Ojciec, Syn, Pan, Żebrak, Tajemnica, PokoraPotkał[107] na żorawiu[108] przed
grodem
Oćca swego i jął go prosić:
«W jimię Syna Bożego
165
I dla syna twego, Aleksego,
A racz mi swą jełmużnę dać,
Bych mógł ty odrobiny brać,
Co będą z twego stoła padać».
Jego ociec to usłyszał,
170
Iż jemu synowo[109] jimię wspomionął[110]:
Tu silno rzewno zapłakał,
Więc ji Boga dla[111] chował[112].
A gdy usłyszał taką mowę,
Zawinął sobie płaszczem głowę;
175
Tu się był weń zamęt[113] wkradł,
Mało eże[114] z mostu nie spadł
Podał[115] mu szafarza[116] swego,
Ten mu czynił wiele złego.
Tu pod wschodem[117] leżał,
180
Każdy nań pomyje lał.
A leżał tu sześćnaćcie lat,
Wsztko cirpiał prze Bog rad;
Siodmegonaćcie lata za morzem był[118],
Co sobie nic nie czynił.
185
List, Mąż, Żona, Święty, CudA więc gdy już umrzeć miał,
Sam sobie list napisał
I ścisnął ji[119] twardo w ręce,
Popisawszy swoje wsztki męki
I wsztki skutki[120], co je płodził,
190
Jako się na świat narodził.
DźwiękA gdy Bogu duszę dał,
Tu się wielki dziw zstał[121]:
Samy[122] zwony[123] zwoniły[124],
Wsztki, co w Rzymie były.
195
Więc się po nim pytano,
Po wsztkich domiech[125] szukano;
Nie mogli go nigdziej najć[126],
A wżdy[127] nie chcieli przestać.
Dziecko, Pozycja społecznaJedno młode dziecię było,
200
To jim[128] więc wzjawiło[129],
A rzekąc[130]: «Aza[131] wy nie wiecie o tym,
Kto to umarł? Jać[132] wam powiem.
U Eufamijanać leży,
O jimże[133] ta fała[134] bieży;
205
Pod wschodem[135] ji[136] najdziecie,
Acz go jedno[137] szukać chcecie».
Więc tu papież z kardynały[138],
Cesarz z swymi kapłany
Szli są k niemu z chorągwiami,
210
A zwony wżdy[139] zwoniły samy;
Tu więc była ludzi siła[140],
Silno[141] wielka ciszczba[142] była.
Cud, Trup, ŚwiętyKogokole[143] para[144] zaleciała
Od tego świętego ciała,
215
Który le[145] chorobę miał,
Natemieście[146] zdrow ostał.
Tu są[147] krasne cztyrzy[148] świece stały,
Co są[149] więc w sobie święty ogień miały.
Chcieli mu list z ręki wziąć,
220
Nie mogli go mu wziąć.
Ani cesarz, ani papież,
Ani wsztko kapłaństwo takież[150],
I wsztek lud k temu[151],
Nie mógł rozdrzeć[152] nicht[153] ręki jemu.
225
Więc wsztcy prosili Boga za[154] to,
Aby jim Bog pomogł na to,
By mu mogli list otjąć[155],
A wżdy[156] mu go nie mogli otjąć,
Eżby[157] ale[158] poznali mało[159],
230
Co by na tym liście stało[160].
Jedno[161] przyszła żona jego,
A wściągła[162] rękę do niego,
Eż jej w rękę upadł list,
Przeto, iż był jeden do drugiego czyst[163].
235
A gdy ten list oglądano,
Natemieście uznano,
Iż był syn Eufamijanow[164],
A księdza[165] rzymskiego cesarzow.
A gdy to ociec […]

(dalszego ciągu w rkps. brak)


PRZYPISY

[1]

Vita sancti Allexii rikmice (łac.) — żywot świętego Aleksego (pisany) rytmem
(tj. wierszowany); ostatni wyraz zniekształcony, powinno być prawdopodobnie:
rhytmicae. [przypis edytorski]

[2]

dziać komu (starop.) — nadawać imię; nazywać. [przypis edytorski]

[3]

Męszyjasz (starop.) — Mesjasz. [przypis edytorski]

[4]

k mej rzeczy (starop.) — tu: do mej mowy, mojej mowie (tj. „temu, co mam rzec”).
[przypis edytorski]

[5]

obleczy (starop.) — forma trybu rozkazującego; dziś: oblecz, przyodziej.
[przypis edytorski]

[6]

raczy (starop.) — forma trybu rozkazującego; dziś: racz. [przypis edytorski]

[7]

bych (starop.) — bym, abym. [przypis edytorski]

[8]

prawić (starop.) — mówić, opowiadać. [przypis edytorski]

[9]

coż (starop.) — tu: który. [przypis edytorski]

[10]

cztę (starop.) — czytam; forma 1 os.lp od czas. cześć: czytać. [przypis
edytorski]

[11]

rado (starop.) — forma r.n.; dziś: rade; rado służyło: służyło chętnie. [przypis
edytorski]

[12]

procz (starop.) — oprócz. [przypis edytorski]

[13]

panosza (starop.) — drobny szlachcic; dworzanin, giermek. [przypis edytorski]

[14]

są mu (…) służyli (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis
edytorski]

[15]

k stołu (starop.) — do stołu, dla stołu; tu: przy stole; zawżdy k jego stołu
byli: zawsze siadywali u jego stołu. [przypis edytorski]

[16]

chował je na wielebności i na krasie (starop.) — utrzymywał ich wspaniale i
pięknie. [przypis edytorski]

[17]

ji (starop. forma) — go. [przypis edytorski]

[18]

dziano jemu (starop.) — nazywano go. [przypis edytorski]

[19]

żenie (starop. forma) — żonie. [przypis edytorski]

[20]

ubostwo (starop.) — rzecz. zbiorowy: ludzie ubodzy. [przypis edytorski]

[21]

być (…) w czas (starop.) — tu: śpieszyć z pomocą; być pomocnym. [przypis
edytorski]

[22]

płod (starop.) — tu: dziecko, potomek. [przypis edytorski]

[23]

ci (starop.) — partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

[24]

jąć (starop.) — zacząć. [przypis edytorski]

[25]

plemię (starop.) — dziecko, potomek. [przypis edytorski]

[26]

w lepsze się przygodzić (starop.) — być zdatnym do (czegoś) lepszego. [przypis
edytorski]

[27]

zdziano mu (starop.) — nadano mu imię. [przypis edytorski]

[28]

był oćca barzo lepszy (starop.) — był dużo lepszy od ojca. [przypis edytorski]

[29]

był star (starop.) — miał lat; był w wieku. [przypis edytorski]

[30]

dwadzieścia k temu cztyrzy lata (starop.) — dwadzieścia i do tego cztery lata;
dwadzieścia cztery lata. [przypis edytorski]

[31]

zajegoć (starop.) — zaraz; pojim zajegoć żonę: weź (sobie) niezwłocznie żonę.
[przypis edytorski]

[32]

jedno (starop.) — tylko. [przypis edytorski]

[33]

ślubić komu (starop.) — ślubować komu, przysięgać komu; dawać komu słowo.
[przypis edytorski]

[34]

wszeko (starop.) — wszak, wszelako; przecież. [przypis edytorski]

[35]

słusza (starop.) — przystoi, wypada; wszeko słusza starszemu tu: jak przystoi
(odpowiadać) osobie starszej. [przypis edytorski]

[36]

wszekom ja twoje dziecię (starop.) — przecież jestem twoim dzieckiem. [przypis
edytorski]

[37]

dałbych (starop. forma) — dałbym. [przypis edytorski]

[38]

prze cię (starop.) — za ciebie; dałbych swoj żywot prze cię: swoje życie
oddałbym za ciebie. [przypis edytorski]

[39]

cokole (starop.) — cokolwiek. [przypis edytorski]

[40]

po twej woli (starop.) — zgodnie z twoją wolą. [przypis edytorski]

[41]

dziewka (starop.) — dziewczyna, tu: córka. [przypis edytorski]

[42]

ji s nią oddał (starop.) — połączył go z nią (ślubem). [przypis edytorski]

[43]

A w ten czas (…) Archodonijusz niżli — Niewykluczone, że kolejność wierszy 52–53
oraz 54–55 powinna być odwrócona [tj. „To ten był cesarz pirwy, / Archodonijusz
niżli / A w ten czas papieża miano, / Innocencyjusz mu dziano”; red. WL].
[przypis redakcyjny]

[44]

zasię (starop.) — tu: z powrotem. [przypis edytorski]

[45]

dziewstwo (starop.) — dziewictwo. [przypis edytorski]

[46]

ji (starop.) — go; wroć mi ji: zwróć mi go (tj. pierścień). [przypis edytorski]

[47]

będziewa oba (starop.) — będziemy oboje. [przypis edytorski]

[48]

bierzę od ciebie (starop.) — odchodzę od ciebie; bierzyć: brać się, zbierać się
wyruszać (w drogę). [przypis edytorski]

[49]

służy (starop. forma) — daw. forma trybu rozkazującego lp; dziś: służ. [przypis
edytorski]

[50]

karmi (starop. forma) — daw. forma trybu rozkazującego lp; dziś: karm. [przypis
edytorski]

[51]

nijednej (starop.) — żadnej. [przypis edytorski]

[52]

jinako (starop.) — inaczej. [przypis edytorski]

[53]

jinako po mnie nie wzwiesz (starop.) — nic innego o mnie nie usłyszysz. [przypis
edytorski]

[54]

dojąd (starop.) — dokąd; póki. [przypis edytorski]

[55]

jeko (starop.) — jak; tu: gdy, skoro. [przypis edytorski]

[56]

zajutra (starop.) — nazajutrz. [przypis edytorski]

[57]

się precz brał (starop.) — zebrał się do drogi; ruszał w drogę. [przypis
edytorski]

[58]

jedno (starop.) — tylko. [przypis edytorski]

[59]

plemię (starop.) — tu: potomek; dziecko. [przypis edytorski]

[60]

rucho (starop.) — szaty, odzienie. [przypis edytorski]

[61]

księstwo (starop.) — tu: książęce pochodzenie. [przypis edytorski]

[62]

podle (starop.) — pod, u (progu). [przypis edytorski]

[63]

falić (starop.) — chwalić. [przypis edytorski]

[64]

falę, proszę (starop.) — forma imiesłowowa: chwaląc, prosząc. [przypis
edytorski]

[65]

niegdy (starop.) — czasem. [przypis edytorski]

[66]

eż (starop.) — aż. [przypis edytorski]

[67]

zstać się (starop.) — stać się; przydarzyć się (czas. dokonany). [przypis
edytorski]

[68]

wstał z obraza Matki Bożej obraz — postać Matki Bożej zeszła z obrazu. [przypis
edytorski]

[69]

jen (starop.) — który. [przypis edytorski]

[70]

opiekać się (starop.) — opiekować się. [przypis edytorski]

[71]

rzekł jest (starop.) — forma złożonego czasu przeszłego dokonanego. [przypis
edytorski]

[72]

puści (starop.) — puść. [przypis edytorski]

[73]

otemkni (starop.) — odemknij; otwórz. [przypis edytorski]

[74]

ać (starop.) — tu: niech. [przypis edytorski]

[75]

barzo (starop.) — bardzo. [przypis edytorski]

[76]

nie jedno (starop.) — nie jeden raz. [przypis edytorski]

[77]

fała (starop.) — chwała; wieliką mu fałę dali: oddali mu cześć, otoczyli go
wielką czcią. [przypis edytorski]

[78]

trzymać kogo za co (starop.) — uważać kogo za co. [przypis edytorski]

[79]

prze Bog (starop.) — w imię Boga; w imię boże. [przypis edytorski]

[80]

steskszy sobie (starop.) — forma imiesłowowa: stęskniwszy się. [przypis
edytorski]

[81]

po wszym ziemiam (starop.) — po wszech ziemiach; po wszystkich krajach. [przypis
edytorski]

[82]

ksiądz (starop.) — książę. [przypis edytorski]

[83]

nadjeli ji (starop.) — znaleźli go, spotkali go. [przypis edytorski]

[84]

w Jelidocni — w Laodycei; św. Aleksy miał przebywać w Edessie w Syrii (obecnie:
w Turcji). [przypis edytorski]

[85]

wiesioł był (starop.) — był wesoły. [przypis edytorski]

[86]

ji (starop.) — go. [przypis edytorski]

[87]

są jechali (starop.) — pojechali; złożona forma czasu przeszłego. [przypis
edytorski]

[88]

żadni (starop.) — żaden. [przypis edytorski]

[89]

ksiądz (starop.) — tu: książę. [przypis edytorski]

[90]

nieluby (starop.) — niemiły. [przypis edytorski]

[91]

fała (starop.) — chwała. [przypis edytorski]

[92]

ondzie (starop.) — w onym miejscu; tam. [przypis edytorski]

[93]

wodzić się (starop.) — wieść się, powodzić się; fała (…) co się mu ondzie
wodziła: chwała, która go tam spotykała. [przypis edytorski]

[94]

koga (starop.) — statek. [przypis edytorski]

[95]

brać się do (starop.) — tu: wybierać się do (jednej ziemie: pewnego kraju).
[przypis edytorski]

[96]

Tars — Tars (dziś: Tarsus w Turcji), miejsce urodzenia, a następnie
chrześcijańskiego kultu św. Pawła Apostoła. [przypis edytorski]

[97]

był czuł (starop.) — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: czuł wcześniej,
uprzednio. [przypis edytorski]

[98]

była (…) padła (starop.) — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: padła
wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

[99]

ji (starop.) — go. [przypis edytorski]

[100]

zasię (starop.) — tu: z powrotem; nazad. [przypis edytorski]

[101]

przyjąć (starop.) — tu: przybyć. [przypis edytorski]

[102]

rzekąc (starop.) — forma imiesłowowa; dziś: mówiąc. [przypis edytorski]

[103]

cirzpieć (starop.) — cierpieć. [przypis edytorski]

[104]

wsztki — w rkps. tu i w ośmiu jeszcze innych miejscach występuje forma „wsztki”,
co nasuwa przypuszczenie, że pisarz tak ją wymawiał. [przypis redakcyjny]

[105]

file (starop.) — chwile. [przypis edytorski]

[106]

jimieć (starop.) — mieć, posiadać. [przypis edytorski]

[107]

potkać (starop.) — spotkać. [przypis edytorski]

[108]

na żorawiu przed grodem (starop.) — na moście zwodzonym pod miastem. [przypis
edytorski]

[109]

synowo jimię (starop.) — imię syna. [przypis edytorski]

[110]

wspomionął (starop.) — wspomniał. [przypis edytorski]

[111]

Boga dla (starop.) — dla Boga; z powodu Boga, ze względu na przykazania
pobożności. [przypis edytorski]

[112]

Więc ji Boga dla chował — Niewykluczone, że wiersz ten powinien następować po w.
178 [tj. po „Mało eże z mostu nie spadł”]. [przypis redakcyjny]

[113]

zamęt (starop.) — smutek, troska. [przypis edytorski]

[114]

eże (starop.) — tu: że. [przypis edytorski]

[115]

podał mu szafarza swego (starop.) — tu: oddał go w opiekę swego szafarza,
rządcy. [przypis edytorski]

[116]

szafarz (daw.) — osoba odpowiedzialna za gospodarstwo domowe, w szczególności
spiżarnię, na daw. dworze magnackim. [przypis edytorski]

[117]

wschod (starop.) — schody. [przypis edytorski]

[118]

Siodmegonaćcie lata za morzem był — lub: „Siodmegonaćcie lata zamorzon był”.
[przypis redakcyjny]

[119]

ji (starop.) — go. [przypis edytorski]

[120]

skutki (starop.) — tu: dzieła, czyny. [przypis edytorski]

[121]

zstać się (starop.) — stać się (czas. dokonany). [przypis edytorski]

[122]

samy (starop. forma) — forma lm r.ż.; dziś: same. [przypis edytorski]

[123]

zwon (starop.) — dzwon. [przypis edytorski]

[124]

zwonić (starop.) — dzwonić. [przypis edytorski]

[125]

domiech (starop. forma) — N.lm r.m.; dziś: (po) domach. [przypis edytorski]

[126]

najć (starop.) — znaleźć. [przypis edytorski]

[127]

wżdy (starop.) — przecież, zawsze; tu: ciągle. [przypis edytorski]

[128]

jim (starop.) — im. [przypis edytorski]

[129]

wzjawić (starop.) — wyjawić. [przypis edytorski]

[130]

rzekąc (starop.) — forma imiesłowowa; dziś: mówiąc. [przypis edytorski]

[131]

aza (starop.) — czy, czy też. [przypis edytorski]

[132]

jać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć.
[przypis edytorski]

[133]

o jimże (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: o nim to
(właśnie). [przypis edytorski]

[134]

fała (starop.) — chwała; fała bieży: rozchodzi się sława, rozgłos. [przypis
edytorski]

[135]

pod wschodem (starop.) — pod schodami. [przypis edytorski]

[136]

ji (starop. forma) — go. [przypis edytorski]

[137]

jedno (starop.) — jedynie, tylko. [przypis edytorski]

[138]

kardynały (starop. forma) — N.lm; dziś (z) kardynałami. [przypis edytorski]

[139]

wżdy (starop.) — przecież, zawsze; tu: ciągle. [przypis edytorski]

[140]

siła (starop.) — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]

[141]

silno wielka (starop.) — bardzo wielka; bardzo duża. [przypis edytorski]

[142]

ciszczba (starop.) — ciżba; tłum. [przypis edytorski]

[143]

kogokole (starop.) — kogokolwiek. [przypis edytorski]

[144]

para (starop.) — opary, zapach. [przypis edytorski]

[145]

le (starop.) — li, tylko; ktory le: którykolwiek, który tylko. [przypis
edytorski]

[146]

natemieście (starop.) — natychmiast. [przypis edytorski]

[147]

są (…) stały (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis
edytorski]

[148]

cztyrzy (starop.) — cztery. [przypis edytorski]

[149]

są (…) miały (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis
edytorski]

[150]

takież (starop.) — także. [przypis edytorski]

[151]

k temu (starop.) — do tego; tu: w dodatku. [przypis edytorski]

[152]

rozdrzeć (starop.) — tu: otworzyć. [przypis edytorski]

[153]

nicht (starop.) — nikt. [przypis edytorski]

[154]

prosić za co (starop.) — prosić o co. [przypis edytorski]

[155]

otjąć (starop.) — odebrać. [przypis edytorski]

[156]

wżdy (starop.) — przecież; tu: jednak. [przypis edytorski]

[157]

eżby (starop.) — iżby, żeby. [przypis edytorski]

[158]

ale a. ali (starop.) — tu: oto. [przypis edytorski]

[159]

mało (starop.) — trochę; poznać mało: trochę się dowiedzieć. [przypis edytorski]

[160]

co by na tym liście stało (starop.) — co jest napisane w tym liście. [przypis
edytorski]

[161]

jedno (starop.) — jedynie, tylko; tu: dopiero. [przypis edytorski]

[162]

wściągła (starop. forma) — 3 os.lp r.ż od czas. wściągać; tu: wyciągnęła.
[przypis edytorski]

[163]

cześć (starop.) — czytać; był czyst: był czytany; przeto iż był jeden do
drugiego czyst tu: ponieważ był pisany przez jedno do drugiego a. ponieważ był
przez jedno przeznaczony do czytania dla drugiego (przez męża dla żony).
[przypis edytorski]

[164]

syn Eufamijanow (starop.) — syn Eufamijanowy, czyli syn Eufamijana. [przypis
edytorski]

[165]

ksiądz (starop.) — książę. [przypis edytorski]

Zamknij
Proszę czekać...


x


Pora na chwilę przerwy :)

Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz
wcześniejszy dostęp do prapremier!


Jeśli wciąż chcesz mieć nasze książki zawsze pod ręką — wesprzyj Wolne Lektury
1,5%!
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur
szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Miejsca takie jak Wolne Lektury są bezwzględnie potrzebne. To port lotniczy skąd
każdy, niezależnie od wieku i zawartości portfela, może wyruszyć na poszukiwanie
przygody.

Paulina Holtz

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz
Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz
zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i
zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Bez wsparcia czytelników Wolne Lektury nie będą się rozwijać. Nie pozwól na to!
Kliknij i dorzuć się!

W 2020 roku z biblioteki Wolne Lektury skorzystało za darmo blisko 12 milionów
użytkowników, jednak wspiera nas na stałe tylko mniej niż 1% czytelników. Zmień
to! Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może
symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie -
wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.


 * Fundacja Wolne Lektury
 * ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125
 * 00-514 Warszawa
 * tel. +48 22 621 30 17
 * email fundacja@wolnelektury.pl

 * NIP: 952-187-70-87
 * KRS: 0000070056
 * REGON: 017423865
 * Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.


Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji
Kultury – państwowego funduszu celowego.