initiative.am Open in urlscan Pro
2a00:f940:2:2:1:4:0:106  Public Scan

Form analysis
0 forms found in the DOM

Text Content

Skip to main content

ՊԱՐԶԵՑՆԵԼ ՄԻԿՐՈԲԻԶՆԵՍԻ
ՀԱՐԿՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՊԱՏՐԱՍՏՎՈՒՄ Է  ՎԵՐԱՑՆԵԼ ՀԱՐԿՄԱՆ ՊԱՐԶԵՑՎԱԾ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ ԵՒ
ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՀԱՐԿԵՐԸ։ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ԲԵՌԻ ԱՎԵԼԱՑՈՒՄԸ ԿԲԵՐԻ ԳՈՐԾԱԶՐԿՈՒԹՅԱՆ ԱՃԻ ԵՒ
ԲԱՑԱՍԱԿԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆ ԿՈՒՆԵՆԱ ՀՀ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՎՐԱ։

УПРОСТИТЬ НАЛОГ С ПРОДАЖ В АРМЕНИИ

В АРМЕНИИ ГОТОВЯТСЯ К ОТМЕНЕ УПРОЩЕННОГО НАЛОГООБЛОЖЕНИЯ И ПОВЫШЕНИЮ НАЛОГОВ.
ЭТО ПРИВЕДЕТ К ПОВЫШЕНИЮ БЕЗРАБОТИЦЫ И НЕГАТИВНО СКАЖЕТСЯ НА ЭКОНОМИКЕ.

SIMPLIFY SALES TAX
IN ARMENIA

ARMENIA IS PREPARING TO ABOLISH SIMPLIFIED TAXATION AND INCREASE TAXES. THIS
WILL LEAD TO INCREASED UNEMPLOYMENT AND A NEGATIVE IMPACT ON THE ECONOMY.

SIMPLIFIEZ LA TAXE DE VENTE EN ARMÉNIE

L'ARMÉNIE SE PRÉPARE À ABOLIR LA FISCALITÉ SIMPLIFIÉE ET À AUGMENTER LES IMPÔTS.
CELA ENTRAÎNERA UNE AUGMENTATION DU CHÔMAGE ET UN IMPACT NÉGATIF SUR L’ÉCONOMIE.



Oրենքով առաջարկվում է վերանայել շրջանառության հարկի դրույքաչափերը և նվազեցնել
հարկային համակարգերի միջև հարկային բեռի տարբերությունը. Այն է` գրեթե կրկնապատկել
ընթացիկ վաճառքի հարկի դրույքաչափերը գործունեության հիմնական տեսակների համար։

Վահե Հովհաննիսյանը
Ֆինանսների նախարար
Տեղեկատվության աղբյուրը primeminister.am

“ЗАКОН О ВНЕСЕНИИ ИЗМЕНЕНИЙ И ДОПОЛНЕНИЙ В НАЛОГОВЫЙ КОДЕКС ПРЕДЛАГАЕТ
ПЕРЕСМОТРЕТЬ СТАВКИ НАЛОГА С ОБОРОТА И УМЕНЬШИТЬ РАЗНИЦУ В НАЛОГОВОЙ НАГРУЗКЕ
МЕЖДУ СИСТЕМАМИ НАЛОГООБЛОЖЕНИЯ, В ЧАСТНОСТИ, УВЕЛИЧИТЬ ДЕЙСТВУЮЩИЕ СТАВКИ
НАЛОГА С ПРОДАЖ ПО ОСНОВНЫМ ВИДАМ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В ОСНОВНОМ В ДВА РАЗА."

Ваге Ованнисян
министр финансов
источник: primeminister.am

"The law on making amendments and additions to the Tax Code of the Republic of
Armenia proposes to revise the turnover tax rates and reduce the difference in
the tax burden between taxation systems. namely, to increase the current sales
tax rates for the main types of activities, basically by double."

Vahe Hovhannisyan
Finance Minister
The source of information: primeminister.am

"La loi sur les modifications et les ajouts au code fiscal de la République
d'Arménie propose de réviser les taux de l'impôt sur le chiffre d'affaires et de
réduire la différence de charge fiscale entre les systèmes d'imposition,
c'est-à-dire d'augmenter les taux actuels de l'impôt sur les ventes pour les
principaux types d'activités, en principe du double."

Vahé Hovhannisyan
Le ministre des Finances
La source des informations: primeminister.am

 * 
 * 
 * 
 * 


ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ՓՈՔՐ ԲԻԶՆԵՍԸ ՉԻ ԶԱՐԳԱՆՈՒՄ ՀԱՐԿԵՐԻ ՀԵՏ ԿԱՊՎԱԾ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ ՊԱՏՃԱՌՈՎ

ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ 2022 ԹՎԱԿԱՆԻՆ ԲԱՑՎԱԾ ԲԱԶՄԱԹԻՎ ՏՏ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԱՐԴԵՆ ՓԱԿՎԵԼ ԵՆ։

ԱՅԴ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՐԲ ՆՈՐ ԷԻՆ ԲԱՑՎԵԼ, ՀԱՅԵՐՆ ՈՒ ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈԳԵՒՈՐՎԱԾ
ԷԻՆ ԱՅԴ ԱՌԻԹՈՎ, ԲՈԼՈՐ ԼՐԱՏՎԱՄԻՋՈՑՆԵՐԸ ԳՐՈՒՄ ԷԻՆ ԱՅԴ ՄԱՍԻՆ։

ԵՐԲ ՓԱԿՎԵՑԻՆ, ԿԱՐԾԵՍ ԹԵ ԴԱ ՉԵՆ ՆԿԱՏՈՒՄ, ՉԵՆ ՔՆՆԱՐԿՈՒՄ։


В АРМЕНИИ НЕ РАЗВИВАЕТСЯ МАЛЫЙ БИЗНЕС ИЗ-ЗА ПРОБЛЕМ С НАЛОГАМИ

ИЗ-ЗА НИХ IT СПЕЦИАЛИСТЫ ЗАКРЫЛИ МНОГИЕ КОМПАНИИ, ОТКРЫТЫЕ В 2022 ГОДУ В
АРМЕНИИ.

КОГДА ИХ ОТКРЫВАЛИ, ЭТИМ ОЧЕНЬ ГОРДИЛИСЬ, ОБ ЭТОМ ПИСАЛИ ВСЕ СМИ.

КОГДА ИХ ЗАКРЫВАЮТ, ЭТОГО НЕ ЗАМЕЧАЮТ, ЭТО НЕ ОБСУЖДАЮТ, ЭТО НЕ ЗАМЕЧАЮТ.


SMALL BUSINESS IN ARMENIA IS NOT DEVELOPING DUE TO PROBLEMS WITH TAXES

BECAUSE OF THEM, IT SPECIALISTS CLOSED MANY COMPANIES OPENED IN 2022 IN ARMENIA.

WHEN THEY WERE OPENED, THEY WERE VERY PROUD OF IT, ALL THE MEDIA WROTE ABOUT IT.

WHEN THEY ARE CLOSED, THEY DON’T NOTICE IT, THEY DON’T DISCUSS IT, THEY DON’T
NOTICE IT.


LES PETITES ENTREPRISES EN ARMÉNIE NE SE DÉVELOPPENT PAS EN RAISON DE PROBLÈMES
FISCAUX

GRÂCE À EUX, LES INFORMATICIENS ONT FERMÉ DE NOMBREUSES ENTREPRISES OUVERTES EN
2022 EN ARMÉNIE.

LORS DE LEUR OUVERTURE, ILS EN ÉTAIENT TRÈS FIERS, TOUS LES MÉDIAS EN ONT PARLÉ.

QUAND ILS SONT FERMÉS, ILS NE LE REMARQUENT PAS, ILS N’EN DISCUTENT PAS, ILS NE
LE REMARQUENT PAS.


 * 1 ԽՆԴԻՐ
   
   Քաղաքացուն չի թույլատրվում գրանցման պահին անցնել պարզ հարկային համակարգի։


 * 1 ПРОБЛЕМА
   
   Гражданин не может зарегистрироваться сразу на простой системе
   налогообложения.


 * 1 PROBLEM
   
   A citizen cannot register immediately for a simple taxation system.


 * PROBLÈME 1
   
   Un citoyen ne peut pas s'inscrire immédiatement à un système de taxation
   simple.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 2 ԽՆԴԻՐ
   
   Հայաստանում ձեռնարկատերը պարտավոր է վճարել հաշվապահին, նույնիսկ եթե նա
   գործարքներ չունի։ Բանկի միջոցով ավտոմատ հաշվետվության հնարավորություն չկա:


 * 2 ПРОБЛЕМА
   
   В Армении предприниматель обязан платить бухгалтеру, даже если у него нет
   сделок. Автоматической отчетности через банк нет.


 * PROBLEM 2
   
   In Armenia, an entrepreneur is obliged to pay an accountant, even if he has
   no transactions. There is no automatic reporting through the bank.


 * PROBLÈME 2
   
   En Arménie, un entrepreneur est obligé de payer un comptable, même s'il
   n'effectue aucune transaction. Il n'y a pas de reporting automatique via la
   banque.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 3 ԽՆԴԻՐ
   
   Ամեն տարի հարկային վարչարարությունը փոխում է հարկային ռեժիմը պարզից բարդի`
   բիզնեսը փակելու վտանգի ենթարկելով:


 * 3 ПРОБЛЕМА
   
   Ежегодно налоговая администрация сама меняет налоговый режим с простого на
   сложный, что ставит предприятия под угрозу закрытия.


 * PROBLEM 3
   
   Every year, the tax administration changes the tax regime from simple to
   complex, putting businesses at risk of closing down.


 * PROBLÈME 3
   
   Chaque année, l’administration fiscale elle-même modifie le régime fiscal du
   simple au complexe, ce qui expose les entreprises au risque de fermeture.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 4 ԽՆԴԻՐ
   
   Հարկային հաշվետվություններն ընդունվում են միայն հայերենով։ Այլ երկրներից եկած
   հայերը չեն կարող այն տրամադրել անգլերենով։


 * 4 ПРОБЛЕМА
   
   Налоговые отчеты принимаются только на армянском языке. Армяне из других
   стран не могут предоставить его на английском языке.


 * PROBLEM 4
   
   Tax reports are accepted only in Armenian. Armenians from other countries
   cannot provide it in English.


 * PROBLÈME 4
   
   Les déclarations fiscales sont acceptées uniquement en arménien. Les
   Arméniens d'autres pays ne peuvent pas le fournir en anglais.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 5 ԽՆԴԻՐ
   
   Վճարման համար հաշիվ-ապրանքագիր կարող եք թողարկել միայն մեկ կայքի միջոցով:


 * 5 ПРОБЛЕМА
   
   Выставить счет на оплату можно только через один сайт.


 * PROBLEM 5
   
   You can issue an invoice for payment only through one site.


 * PROBLÈME 5
   
   Vous ne pouvez émettre une facture pour paiement que via un seul site.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 6 ԽՆԴԻՐ
   
   Այլ երկրներում ապրող և ֆինանսական հայերենին չտիրապետող հայերը չեն կարողանա
   հաշիվ-ապրանքագիր տրամադրել, քանի որ կայքը գործում է միայն հայերենով։


 * 6 ПРОБЛЕМА
   
   Армяне, живущие в других странах и не владеющие финансовым армянским языком,
   не смогут выставить счет на оплату, поскольку сайт работает только на
   армянском языке.


 * PROBLEM 6
   
   Armenians living in other countries and who do not speak financial Armenian
   will not be able to issue an invoice, since the site operates only in
   Armenian.


 * PROBLÈME 6
   
   Les Arméniens vivant dans d'autres pays et qui ne parlent pas l'arménien
   financier ne pourront pas émettre de facture, puisque le site fonctionne
   uniquement en arménien.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 7 ԽՆԴԻՐ
   
   Պետությունը ձեզանից պահանջում է հարկ վճարել նույնիսկ այն դեպքում, երբ հաշիվը
   չի վճարվում, և գումարը չի ստացվում ձեռնարկատիրոջ կողմից։


 * 7 ПРОБЛЕМА
   
   Государство требует платить налог даже в том случае, если счет не оплачен и
   деньги не получены предпринимателем.


 * PROBLEM 7
   
   The state requires you to pay tax even if the bill is not paid and the money
   is not received by the entrepreneur.


 * PROBLÈME 7
   
   L’État vous oblige à payer des impôts même si la facture n’est pas payée et
   que l’argent n’est pas reçu par l’entrepreneur.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 8 ԽՆԴԻՐ
   
   Հարկային ծառայությունը տուգանքները դիտարկում է որպես բյուջեն լցնելու հարմար
   միջոց։


 * 8 ПРОБЛЕМА
   
   Налоговая служба рассматривает штрафы как удобный способ пополнения бюджета.


 * 8 PROBLEM
   
   The tax service considers fines as a convenient way to fill the budget.


 * 8 PROBLÈME
   
   Le service des impôts considère les amendes comme un moyen pratique de
   remplir le budget.

 * 
 * 
 * 
 * 


 * 9 ԽՆԴԻՐ
   
   Վիճակագրական ծառայությունը տուգանում է ամսական հաշվետվություններ չտրամադրելու
   համար։


 * 9 ПРОБЛЕМА
   
   Статистическая служба штрафует за непредоставление ежемесячных отчетов.


 * PROBLEM 9
   
   The statistical service fines for not providing monthly reports.


 * PROBLÈME 9
   
   Le service statistique impose des amendes pour ne pas fournir de rapports
   mensuels.

 * 
 * 
 * 
 * 



Ալիկսան Թելնով
+374 41-20-36-10

Аликсан Тельнов
+374 41-20-36-10

Բարև Ձեզ: Այսօրվա արդիական թեմաներից մեկն աշխարհով մեկ սփռված հայերի դեպի
հայրենիք վերադարձն է: Ես այն հազարավոր հայրենադարձներից մեկն եմ, ով վերադարձել է
հայրենիք Ռուսաստանից: Եվ այսօր, ես ցանկանում եմ Ձեր հետ քննարկել
<<Ձեռնարկատիրությունը Հայաստանում >> թեման:     

Մենք բոլորս տեսնում ենք էկոնոմիկայի արագ աճ և կարդում ենք մեզ ուրախացնող
խորագրերով նորություններ այն մասին, թե ինչպես են զարգանում էկոնոմիկայի տարբեր
ճյուղերը Հայաստանում: Բայց ես կխնդրեմ Ձեզ անցնենք ընդհանուրից մասնավորի, սկսած
մեծ թվերից, որոնք ստեղծում են մեծ ընկերությունները և անդրադառնանք այն
օրենքներին, որոնք վերաբերվում են ՀՀ բոլոր այն քաղաքացիներին, ովքեր սկսում են
իրենց բիզնեսը զրոյից:

Վերադարձել եմ 2022թ.ին,  հայ հորս շնորհիվ 2023թ.ին ստացել եմ ՀՀ քաղաքացիություն
և փորձում եմ կյանքս կառուցել նոր հայրենիքում: Առաջին բանը, որը ես արել եմ
քաղաքացիություն ստանալուց հետո, բնականաբար Ա/Ձ/Անհատ Ձեռներեց/ բացելն էր: Եվ ես
շատ տհաճ անակնկալի եկա, երբ իմացա այն կանոնները, որոնցով ՀՀ Կառավարությունը
կարգավորում է բիզնեսը: Ցանկանում եմ Ձեր հետ քննարկել այն բոլոր դժվարությունները,
որի մասին Դուք չգիտեք, և որի հետ առնչվում է յուրաքանչյուր ձեռնարկատեր, սկսելով
բիզնես ՀՀ-ում: Դժվարություններ, որոնք ստեղծել է ՀՀ Կառավարությունբ ինձ
անհասկանալի պատճառներով, իր քաղաքացիների համար: Ես կբերեմ օրինակ, թե ինչպես
կարելի է վերացնել այդ դժվարությունները:Հրավիրում եմ Ձեզ մտածել այն մասին, թե
ինչպես է ազդում հարկային և վիճակագրական տեսչությունների ներկայիս պահանջները փոքր
բիզնեսի վրա:

Մենք բոլորս ականատես ենք եղել տնտեսության արագ աճին ի շնորհիվ Ռուսաստանից
ժամանած ՏՏ ոլորտի մասնագետների: Իսկ հիմա մամուլում հաճախ են շրջանառվում լուրեր
թե՛կապիտալի արտահոսքի, և թե՛ տեղափոխությունների մասին: Ամենայն հավանականությամբ,
այս տեսանյութի վերջում Դուք կհասկանաք թե ինչու են նրանցից շատերը փակում իրենց
ընկերություններն ու հեռանում ՀՀ-ից: Բայց մեր երկխոսության գլխավոր հերոսը
հայրենադարձը չէ, նույնիսկ ՏՏ ոլորտի ներկայացուցիչները կարող են իրենց իրերը
վերցնել ու գնալ, այլ ՀՀ քաղաքացիներ են, Ձեր ընկեր Կարենն ու մորաքույր Շուշանիկն
են, որոնք գնալու տեղ չունեն: Երբ սկսենք քննարկումը ՀՀ-ում գործող կարգ ու կանոնի
մասին, Ձեզանից կխնդրեմ մտածեք հենց իրենց մասին:

Բիզնես գործունեությունը կարգավորվում է պետության կողմից հարկերի միջոցով: Ե՛վ
առաջին շփումը, և՛ առաջին դժվարությունն առաջանում է հենց բիզնեսի գրանցման պահին։
Հայաստանում, ինչպես և շատ ուրիշ երկրներում, բիզնեսի համար գործում է հատուկ
պարզեցված հարկային ռեժիմ՝ շրջանառության հարկ, կամ այլ կերպ ասած՝ վաճառքի հարկ։
Եթե Դուք աշխատում եք այս ռեժիմով, ապա Ձեզ պետք չէ վարել հաշվապահություն, ընկնել
ձևականությունների հետևից, հավաքել փաստաթղթեր և կատարել ծախսերի խիստ հաշվառում:
Քանի որ այս հարկատեսակով աշխատողները ցույց են տալիս միայն վաճառքի ծավալը, իսկ
ամբողջ ներքին խոհանոցը պետությանը չի հետաքրքրում: Այս ռեժիմը շատ հեշտացնում է
աշխատանքը և հարմար է այն բոլոր փոքր ձեռնարկատերերին, ովքեր աշխատում են վերջնական
հաճախորդի հետ: Այն հարմար է սպասարկման, շինարարության, վերանորոգման, բժշկության
ոլորտին, հարմար է ֆերմերների համար, հարմար է մանրածախ վաճառքի կետերի,
ստեղծագործողների, արվեստագետների և երաժիշտների համար: Այսինքն՝ այն հարմար է
բոլորի համար, բացառությամբ մեծածախ ընկերությունների և խոշոր մանրածախ խանութների:
Եվ, երբ Դուք գնում եք Կոմիտաս 49 հասցե, որպեսզի գրանցեք Ձեր բիզնեսը,
ընկերությունը, Դուք կզարմանաք, երբ Ձեզ պատասխանեն, որ չեն կարող միանգամից Ձեզ
գրանցել, որպես պարզեցված հարկ վճարողի: Միայն հիմնականի հիման վրա, որի համար պետք
է վարել խիստ հաշվապահություն և վճարել տարբեր հարկեր: Այսպիսով, ևս մեկ անգամ ձեր
ուշադրությունը հրավիրելու եմ այն փաստի վրա, որ ավելի հեշտ աշխատանքի համար
պատրաստվել է հատուկ պարզեցված ռեժիմ։ Բայց դուք չեք կարող գրանցվել և անմիջապես
անցնել դրան: Ձեզ տրվում է 20 օր ժամանակ, որպեսզի ՊԵԿ կայքում պարզեցված հարկով
աշխատելու համար Ձեր ID /նույնականացման քարտ/ քարտի միջոցով դիմում ներկայացնեք։

Թույլ տվեք անցկացնել անալոգիա, որպեսզի պարզ դառնա վրդովմունքիս պատճառը:
Պատկերացրեք, որ կա երկու ճանապարհ, որը տանում է նույն տեղը: Մի Ճանապարհը երկար
է, դժվարանցանելի, ժայռերով և կտրուկ շրջադարձերով լի: Մարդկանց մեծ մասը սկսում է
այդտեղից և չի հասնում մինչև վերջ: Այդ ճանապարհով գնալը դժվար է և վտանգավոր, պետք
է մեծ փորձ և հմտություն: Հասկանալով նշված բոլոր բարդությունները, ստեծվել է
երկրորդ՝ լայն, լավ լուսավորված, լավ ծածկույթով, ավելի կարճ ճանապարհը:

Իսկ հիմա գուշակեք, թե հարկայինը ո՞ր ճանապարհով կուղարկի հային, երբ նա գրանցվի
որպես ձեռնարկատեր: Այո՛, ցավոք նա Ձեզ կուղարկի առաջին՝ դժվար ճանապարհով: Եվ պետք
է լինեք խելացի, որպեսզի գտնեք միջոց շեղվելու դրանից և գնալու ավելի հարմարավետ
ճանապարհով: Ինչու՞ է այդպես. Ես չգիտեմ ճշգրիտ պատասխանը, բայց կարող եմ ենթադրել,
որ դա պայմանավորված է նրանով, որ ավելի բարդ ռեժիմում դուք ավելի շատ հարկեր և
տուգանքներ եք վճարում: Այսինքն՝ պետությունը հենց բիզնեսի սկսելու պահին, երբ Դուք
նոր եք քայլեր կատարում, երբ կանգնած եք մեծ դժվարությունների և անորոշության
առջև,  ոչ մի աջակցություն չի ցուցաբերում, չի պաշտպանում կամ օգնում Ձեզ, այլ
միանգամից անցնում է բարդ ռեժիմին, դրանով իսկ ցույց տալով, որ մեծ հաճույքով
կպատժի և կտուգանի: Իսկ, եթե Դուք էլ իմ նման չեք հասցրել ստանալ Ձեր նոյնականացման
քարտը, ապա կհայտնվեք փակուղում: Դուք ընդհանուր ռեժիմում եք, դե իսկ հարկայինը
փակում է աչքերը և տեղյակ չէ , թե արդյո՞ք Դուք ստացաք Ձեր նույանականցման քարտը,
թե ոչ: Նրանք այն պահանջում են և միևնույն ժամանակ տեղյակ չեն անձնագրային
բաժինների հերթերի մասին: Չեն լսել նաև քարտերի համար դիմող բազմահազար հոսքի
մասին: 2023 թ-ի ընթացքում դիմել եմ տարբեր անձնագրային բաժանմունքներ առավոտյան
ժամը 10-ին, սակայն չեմ կարողացել հերթագրվել այդ նույն քարտը ստանալու համար, բայց
դա հարկայինին ամենևին չի հետաքրքրում: Պարզեցված հարկային համակարգին անցնելու
համար, անհրաժեշտ է նույնականացման քարտ, առանց որի չեք կարող գնալ հարկային մարմին
և ստորագրելլ որևէ փաստաթուղթ: Փաստացի, հարկային տեսչությունը զրկել է քաղաքացուն
ֆիզիկապես ստորագրելու իրավունքից, փոխարենը պահանջելով միայն էլեկտրոնային
ստորագրություն:

Էլեկտրոնային փաստաթղթաշրջանառությունն անխոս օգուտ է տնտեսության համար, և պետք է
միայն ուրախանալ դրա ներդրմամբ, եթե միայն անձնագրային բաժանմունքներում չլինեին
մեծաքանակ հերթեր, այդքան անհրաժեշտ նույնականացման քարտը ստանալու համար:

Այժմ եկեք քննարկենք, թե դա ինչպես կարող էր աշխատել: Գրանցման ժամանակ կարելի է
տալ հնարավորություն ընտրելու, թե կոնկրետ ո՞ր հարկատեսակով եք ցանկանում աշխատել:
Դուք պարզապես նշում եք կատարում Ձեր համար ցանկալի վանդակում և վերջ: Օրինակ
Ռուսաստանում դա արվում է այդպես: Այսինքն գրանցման պահին չկա որևէ խոչընդոտ
հարկային ռեժիմն ընտրելու համար: Ասեմ ավելին, ինձ թվում էր Հայաստանում այն կարող
էին դարձնել էլ ավելի հարմարավետ: Պետք էր առաջնորդվել վիճակագրությամբ, եթե ինչպես
ես եմ մտածում ձեռնարկատերերի մեծամասնությունն անցնում է պարզեցված հարկային
ռեժիմին, ապա գրանցման պահին հենց այդ կարգը պետք է լինի լռելյայն, քանի որ այն
համապատասխանում է մեծամասնության պահանջներին կամ աշխատելու կարգին: Ցավոք սրտի,
հարկային ռեժիմների փոփոխման տարօրինակությունն այսքանով չի սահմանափակվում։

Պարզվում է հարկայինն ամեն տարի հարկ վճարողներին հետ է տանում ընդհանուր հարկային
ռեժիմ և դրանով իսկ, այսպես ասած փաստացի սպանում է Ձեր բիզնեսը: Ես չեմ
չափազանցնում, ես ինքս այդ ամենին չէի հավատում, սակայն մի քանի անգամ հարցնելուց
հետո, պարզեցի, որ ցավոք սրտի այդպես է: Նորմալ կանոնների համաձայն, մենք ենք
ընտրում մեզ հարմար ռեժիմը և այն գորժում է այնքան ժամանակ, մինչ անցում կատարելու
դիմում չենք ներկայացնում: Դա նորմալ կանոնների դեպքում, որը ցավոք սրտի
Հայաստանում բացակայում է: Այստեղ հարկային մարմինն ամեն տարի Ձեզ կտեղափոխի
ընդհանուր հարկման դաշտ, որից խուսափելու համար, դուք պետք է հաստատեք, որ
ցանկանում եք աշխատել պարզեցված հարկով: Ինչ կլինի, եթե Դուք չգիտեք, որ ամեն տարի
պետք է դիմեք, օրինակ ես՝ չգիտեի: Վերջ, այսպես ասած Ձեր բիզնեսի վերջը կգա, որի
արդյունքում կփակեք այն և չեք կարողանա աշխատել: Երբ դուք պարզեցված հարկման
դաշտում եք Ձեզ պետք չէ հաշվապահություն վարել և հավաքել փաստաթղթեր:Իսկ երբ Ձեզ
տեղափոխում են ընդհանուր հարկման դաշտ, բնականաբար արդեն պետք են այդ փաստաթղթերը,
բայց դրանք դու չունես, որի արդյունքում ահռելի հարկերի և տուգանքների ես
ենթարկվում: Այսինքն, ես ուզում եմ Ձեզ ասել, որ մենք գործ ունենք երկու տարբեր
հարկատեսակների հետ, առաջինի դեպքում դուք վճարում եք ընդամենը մեկ հարկատեսակ և
չկա ավելորդ փաստաթղթաշրջանառություն, իսկ երկրորդի դեպքում ընկերությունը վճարում
է բազմաթիվ հարկեր և վարում է հաշվապահություն: Սրանք բոլորովին տարբեր
հարկատեսակներ են: Պարզեցված հարկային դաշտից ընդհանուր հարկային դաշտ հարկադրաբար
անցնելն ինքնին առաջացնում է հարկերի շատացում և բիզնեսի փակում: ՀՀ հարկային
մարմինը քաջատեղյակ է դրանից և դա անում է ամեն տարի: Ես ինքս դրան չէի հավատում,
բայց ստիպված էի հավատալ: Հարկային մարմնի այս որոշումը ենթակա է հրատապ չեղարկման:

Հիմա անդրադառնանք բիզնես վարելու ծախսերին: Ձեռնարկատիրոջ գրանցումը Հայաստանում
անվճար է, հաճելի է, այնպես չէ՞: Մի շտապեք ուրախանալ, քանի որ պետությունը գտել է,
որ Դուք անպայման  պետք է ունենաք հաշվապահ կամ ինքներդ պետք է այն անեք: Այսինքն,
ամեն ամիս անկախ նրանից, թե դուք ունեցել եք դրմական հոսքեր թե ոչ, դուք պարտավոր
եք վճարել հաշվապահության գումար 10-50 000 ՀՀ դրամի սահմաններում: Հիմա, խնդրում
եմ մտածեք, դուք նոր-նոր սկսում եք Ձեր ուղին, գրանցվել եք որպես ձեռնարկատեր,
միգուցե դեռ չունեք ապրանք, փնտրում եք մատակարարներ, սովորում եք ձեր գործը,
ստեղծում ձեր սեփական առևտրային առաջարկը, սկսում եք հաճախորդներ փնտրել և ունեք
մեծ դժվարություններ: .Եվ այս ամենին գումարվում է զրոյական հաշվետվություն
ներկայացնող հաշվապահության գումար: Չե՞ք կարծում, որ սա տարօրինակ է: Չե՞ք
կարծում, որ սա խոչընդոտ է, որը չպետք է լինի: Եթե այդպես եք մտածում, ուրեմն
միանգամայն իրավացի եք։ Պարզեցված հարկային դաշտը ստեղծվել է նրա համար, որպեսզի իր
համար աշխատող անձը կարողանա հաճախորդներից գումար ստանալ և հարկեր վճարել՝ առանց
հաշվապահի և օգնականի։

Հիմա հիշեք Ձեր ընկեր Կարենին, նա արդեն հասուն կայացած վարպետ է, ով քրտնաջան
աշխատում է, օրինակ՝ վերանորոգում է բնակարաններ, կամ Ձեր մորաքույր Շուշանիկին, ով
ամբողջ օրն անկացնում է վառարանի առաջ: Պատկերացրեք մոտ հիսուն տարեկ հայ կնոջ և
տղամարդու: Արդյո՞ք նրանք ուժ կունենան հաշվետվություն լրացնելու: Նրանք ամբողջ օրը
քրտնաջան աշխատել են, իսկ հիմա պետք է նստեն և ճշգրիտ լրացնեն հաշվետվությունները:
Ոչ, նրանք դա անել չեն կարող: Նրանք, ամենայն հավանականությամբ նույնիսկ համակարգիչ
չունեն, և եթե ունեն էլ, ապա այնքան էլ վարժ չեն տիրապետում օգտվելու կանոններին և
չեն կարող գնել ու տեղադրել microsoft office ծրագիրը, որի միջոցով էլ լրացվում են
հայտարարագրերը: Այսինքն՝ օբյեկտիվորեն վերցրած, վարպետը կգա ձեզ մոտ
վերանորոգելու, բայց ինքը չի կարողանա ճշգրիտ հաշվետվություն ներկայացնել։ Այսպես
չպետք է լինի։

Հզոր տնտեսությունն աճում է այնտեղ, որտեղ սովորական մարդիկ ունեն հնարավորություն
իրենց համար աշխատելու և ստեղծված են պայմաններ, բիզնես հեշտ մուտք գործելու համար:
Մարդկանց 5 տոկոսը կունենա իր բզինեսը, մյուս 5 երբեք այն ունենալու մասին չի էլ
մտածի, իսկ մնացած 90 տոկոսը կգործի ըստ անհրաժեշտության: Եթե դա հեշտ է, նրանք
կփորձեն, իսկ եթե պետք է պայքարեն պետության հետ, ապա նրանք կմնան ստվերում:

Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում իրավիճակը Հայաստանում այսօր։ Պատասխանը շատ հեշտ է,
բացեք լիստ.ամ կայքը, ընտրեք ծառայություններ բաժինը և հարցրեք վարպետներին նրանց,
որպես ձեռնարկատեր գրանցված լինելու մասին: Ես վիճակագրական ուսումնասիրություն չեմ
անցկացրել, բայց օգտվել եմ սանտեխնիկի, պատուհանների և բաքսի համակարգի տեղադրող,
ինպես նաև կահույքագործ վարպետների ծառայություններից: Նրանցից ոչ մեկը գրնացված
չէ, որպես ձեռնարկատեր և վճարն ընդունում են միայն կանխիկ դրամով: Հասկանու՞մ եք
ինչի մասին եմ խոսում։ Սեփական հաշվապահական հաշվառում վարելու կամ հաշվապահին
վճարելու պահանջը օբյեկտիվորեն ծանր բեռ է, որից բոլորը փորձում են խուսափել: Այd
բիզնեսն այնքան փոքր է, որ չի կարող իրեն թույլ տալ հաշվապահի ամսական 30000 դրամ
ծախսը։ Նա չի կարող, և իրականում պետք էլ չէ:

Եթե այս պահին Ձեզ հետ ապրում են Ռուսաստանից տեղափոխվածներ, հարցրեք նրանց՝ արդյոք
նրանք հաշվապահ ունե՞ն: Մի ծուլացեք, մոտեցեք և հարցրեք, թե ինչպես են նրանք
հաշվետվություն ներկայացնում հարկային մարմիններին: Նրանք Ձեզ կասեն, որ բանկը
պատրաստում է հարկային հայտարարագիրը՝ ավտոմատ և բացարձակապես անվճար։ Ի վերջո,
շրջանառության հարկի ամբողջ իմաստն այն է, որ այն հեշտ է վճարել, պարզեցված ռեժիմի
ամբողջ իմաստն այն է, որ այն պետք է լինի պարզ և չպահանջի հաշվապահ։ Այդ դեպքում
ինչո՞ւ է դա պահանջվում Հայաստանում։ Իսկապե՞ս շրջանառության 5 տոկոսը հաշվարկելն
այնքան բարդ խնդիր է, որ դա հնարավոր չէ ավտոմատ կերպով անել, չէ՞ որ բանկը գիտի
ձեր հաշվում եղած ամբողջ շրջանառությունը։

Ինչպես է այս պրոցեսն իրականացվում Ռուսաստանում իմ բանկի հետ: Երբ ժամանակը գալիս
է, ինձ սպսարկող բանկը նամակ է ուղարկում և հայտնում, որ հայտարարագիր լրացնելու
ժամանակն է: Ես հետևում եմ հղմանը, բանկը ցույց է տալիս, թե որքան գումար է
մուտքագրվել իմ հաշվին հաճախորդներից և ինքս ինձանից, հաշվարկում է տոկոսը և ինձ
հնարավորություն է տալիս էլեկտրոնային բանալիով ստորագրել ստեղծված հայտարարագիրը և
այն իմ փոխարեն ուղարկում է հարկային մարմնին: Այս ամենի համար հաշվապահ չի
պահանջվում: 5 տոկոս հաշվարկելը տարրական է: Դա պետք է արվի ավտոմատ կերպով, ամեն
ամիս պետք չէ տասնյակ հազարավոր դրամներ վճարել՝ 5 տոկոսը հաշվարկելու և պետությանը
փոխանցելու համար։

Դե իսկ հարկային մարմնի համար շատ ավելի հեշտ է ստուգել ինքնաշխատ եղանակով
ստեղծված հայտարարագրերը՝ առանց ձեռքի աշխատանքի։ Քանի որ դրանք սխալներ չեն
պարունակում, ստեղծվել են մի համակարգչի կողմից, որը հաշվարկներում սխալներ չի
անում: Ամենից զայրացնողն այն է, որ Հայաստանի հարկային ծառայությունը հավանաբար
գիտի, թե ինչպես պետք է հայտարարագիր ներկայացնել Ռուսաստանում գործող
ձեռնարկատերերի համար։ Նրանք գիտեն, որ բանկը հավանաբար 5-6 տարի ավտոմատ կերպով
պատրաստում է այդ հայտարարագրերը։ Եվ դա իմանալով՝ շարունակում են պնդել, որ
Հայաստանում դա պետք է ձեռքով անել։ Իսկ եթե ես ինքս փորձեմ դա անել, ապա հաստատ
չեմ կարողանա գլուխ հանել, քանի որ հայտարարագիրը կարող է ներկայացվել միայն
հայերենով։ Պետք չէ անտեսել այլ երկրներից Հայաստան տեղափոխված վերաբնակիչների
խնդիրները, հաճախ դրանք հայտնվում են այնտեղ, որտեղ դրան չես սպասում: Ստեղծվել է
հայրենադարձության և ինտեգրման մի ամբողջ կենտրոն, որը տեսականորեն պետք է օգնի
հայերին վերադառնալ հայրենիք։ Եվ այսպես, ես ժամանեցի և փորձում եմ զբաղվածությունս
կազմակերպել Հայաստանում։ Ինձ աշխատանք պետք չէ, ես լավ գումար եմ վաստակում և
պատրաստ եմ աշխատանքով ապահովել ուրիշներին: Բայց ինձանից պահանջում են
հաշվետվություններ ներկայացնել, որոնք ես ինքս չեմ կարող անել, քանի որ դրանք
ընդունվում են միայն հայերենով։ Հաշվի չի առնվում այն հանգամանքը, որ այժմ
Հայաստանում ապրում են բազմաթիվ տարբեր երկրներից ժամանած հայեր, ոչ միայն
Ռուսաստանից, ես խոսում եմ Սիրիայից, Լիբանանից եկած հայերի մասին, որոնք բոլորը
լավ  խոսում են անգլերեն և տեսականորեն հնարավոր է հնարավորություն ընձեռել նրանց
հաշվետվությունները ներկայացնել միջազգային ֆինանսական լեզվով, որը մեկն է և դա
անգլերենն է։ Բայց Հայաստանի հարկային ծառայության ղեկավարությունը որոշել է, որ
մեզ նման հնարավորություն չի կարելի տալ՝ ըստ երևույթին ակնարկելով, որ հայերեն
սովորելը պետք է սկսել հայտարարագրեր լրացնելուց և հաշվետվություն ներկայացնելուց։

Խոսեցինք բիզնեսի գրանցման մասին, խոսեցինք հաշվետվության մասին, հիմա հաջորդ ցավոտ
թեման այն է, թե ինչպես կարելի է հաշիվ-ապրանքագիր ներկայացնել և գումար ստանալ
հաճախորդից։ Անմիջապես ասեմ, որ այս հարցում ես դեռևս անփորձ եմ: Ես դեռևս ոչ մի
հաշիվ ապրանքագիր չեմ ներկայացրել իմ Ա/Ձ-ով և չեմ ստացել որևէ վճարում: Բայց ես
խոսեցի երկու մարդու հետ, ովքեր ունեն բիզնեսներ և իրենց խոսքերից հասկացա, որ
գոյություն ունի հարկային համակարգ, որի միջոցով ընեկրությունները ստեղծում են
հաշիվ-ապրանքագրեր: Այդ մեթոդով հարկային մարմինը վերահսկում է, թե ով ումից ինչ է
գնում: Առաջին հայացքից լավ գաղափար է վերահսկել ապրանքաշրջանառությունը՝ դրանով
իսկ բարձրացնելով թափանցիկությունը։ Սա կիրառելի է ավելացված արժեքի հարկի վճարման
դեպքում: Երբ ընկերությունը վճարում է ԱԱՀ և հաշվանցում/ծախսագրում/ այն բյուջեից,
իսկ պետությունը պետք է տեսնի այս ամբողջ հարկատուների շղթան: Բայց այնտեղ, որտեղ
ընկերությունը ԱԱՀ վճարող չէ, այլ աշխատում է շրջանառության հարկով, նման պահանջ
ներկայացնելն ավելորդ խոչընդոտ է: Պարզեցված հարկատեսակով աշխատելու ընթացքքում, ես
պետությանը հաշվետվություն եմ ներկայացնում իմ շրջանառության մասով:Ստացել եմ
հարյուր հազար դրամ, վճարում եմ դրա 5 տոկոսը և ազատ եմ: Հենց սա է պարզեցված
հարկային ռեժիմի էությունը: Բայց Հայաստանում կան կանոններ, որոնց համաձայն
պարզեցված հարկային ռեժիմն ավելի է բարդանում։ Դուք չեք կարող պարզապես ասել
հաշիվ-ապրանքագրի համարը և ստանալ վճարումը, դուք պետք է ստեղծեք վճարման ենթակա
 բոլոր հաշիվ-ապրանքագրերը հատուկ կայքում: Սա շատ տարօրինակ լուծում է, ես դեռ
չգիտեմ, թե ինչպես է այն աշխատում գործնականում: Ակնհայտ է, որ պահեստում
ապրանքները հաշվառվում են հատուկ ծրագրով, և ես պետք է հարկային մարմնի կայքում
ստեղծեմ հաշիվ-ապրանքագիր։ Եվ ի՞նչ, հաշիվ ապրանքագրի յուրաքանչյուր տվյալ պետք է
պատճենվի ծրագրից և ձեռքով փոխանցվի կայք։ Ես ինքս դա դեռ չեմ արել, չեմ կարող
հստակ ասել, թե ինչպես է դա արվում, բայց այն, որ պարզեցված հարկային համակարգում
ինձ պետք է հարկային ծառայության կայքը՝ վճարման հաշիվ-ապրանքագիր տրամադրելու
համար, արդեն իսկ փաստ է, որն էլ իր հերթին անհեթեթություն է, այդպես չպետք է լինի։
Կրկին նայենք Ռուսաստանի ինքազբաղված մարդկանց, այն ամենն ինչ իրենց պետք է
փոխանցում կատարելու համար, դա քարտի թվերն է, որը կցված է հաշվին և վերջ: Նա
ստանում է վճարումն իր հաշվին, իսկ բանկն ամբողջ ինֆորմացիան շրջանառության մասով
փոխանցում է հարկային մարմին և բոլորը գոհ ու երջանիկ են: Գումար ստանալը հեշտ է,
հարկային մարմին փոխանցվող ինֆորմացիան ավտոմատ, հարկերը վճարվում են հեշտ և արագ՝
առանց հաշվապահի: Ի՞նչ իմաստ ունի բարդացնել ամեն ինչ, ծանրաբեռնել բիզնեսի
ներկայացուցիչներին ավելորդ հաշվապահությամբ և փաստաթղթաշրջանառությամբ: Այս ամենն
անհասկանալի է, այն իրոք խանգարում է աշխատանքին, իսկ ովքեր այս սխեման մտածել են,
նրանք իրենց հարմարավետությունն ավելի վեր են դասել ՀՀ-ում գործող բոլոր
ընկերությունների շահերից:

Եվ այստեղ պետք է նշեմ, որ ոչ բոլոր հաշիվներն են վճարվում։ Դուք կարող եք
պայմանավորվել հաճախորդի հետ, նրան հաշիվ-ապրանքագիր դուրս գրել, սակայն որոշ
պլաններ փոխվում են և նա չի կարողանում վճարել գումարը: Ի՞նչ է անում հարկայինը այս
դեպքում։ Ես դեռ չգիտեմ այս հարցի պատասխանը, բայց հաշվի առնելով այն, ինչ գիտեմ
Հայաստանում հարկայինի աշխատանքի մասին, կարծում եմ, որ նրանք ինձանից կպահանջեն
վճարել դուրս գրված  հաշիվ-ապրանքագրի հարկը, նույնիսկ եթե իմ հաճախորդը այն չի
վճարել։ Ուրախ կլինեմ սխալվել, այս հարցը դեռևս ճշտման կարիք ունի: Այսպիսով,
Հայաստանում մեկ միասնական հարթակի միջոցով առևտրային գործունեություն իրականացնելը
բեռ է, որից խուսափում են գործարարները: Եվ դա ոչ թե այն պատճառով, որ նրանք այնքան
ագահ ու ծույլ են և ցանկանում են ամեն ինչ թաքցնել, այլ այն պատճառով, որ պահանջն
ինքնին խոչընդոտ է, որը խանգարում է նրանց աշխատել։ Ըստ օնլայն հարթակներում
շրջանառվող տեղեկությոնների /զրույցի/ գործարարների մեծ մասը վարձում են
հաշվապահներ հարկային համակարգում աշխատելու համար, հիշեցնեմ, որ կայքն աշխատում է
միայն հայերեն լեզվով: Այս ամենը Ձեզ ինչ որ բան չի՞ հիշեցնում: Այնպիսի
տպավորություն է, որ հարկայինն արել է ամեն բան դժվարացնելու բիզնեսի վարումը,
որպեսզի բոլորը թաքնվեն պետությունից ոչ այն պատճառով, որ դժվար է հարկեր տալը,
տեղից այն բարձր է Հայաստանում, այլ այն պատճառով, որ նրանց ստեղծած կանոներով
աշխատելը շատ անհարմար է: Այն ուղեկցվում է բազմաթիվ ձևականություններով,
փաստաթղթերով և հաշվետվություններով յուրաքանչյուր գործարքի համար: Աշխատելու համար
անհրաժեշտ է հայոց լեզվի և համապատասխան գիտելիքների իմացություն և սկսել ուղղակի
աշխատել չի ստացվի:

Եվ սա մենք խոսեցինք միայն հարկային մարմինների պահանջներից և դեռ չենք առնչվել
վիճակագրական ծառայության պահանջներին: Ըստ հաշվապահի պետք է ամեն ամիս նրանց ևս
ներկայացնել հաշվետվություն, այլապես կրկին կտուգանվեք:

Այս մասին չեմ կարող լռել։ Ինձ ցավ է պատճառում բակում անգործ երիտասարդ տղաների
տեսնելը։ Ես մի անալոգիա կանցկացնեմ, որը պետք է որ ազդի Ձեզ վրա։ Հայաստանում
երեխաները մեծանում են սիրով և հոգատարությամբ լի, այստեղ ընդունված չէ բռնություն
կիրառելը: Սա ձեզ նորմալ է թվում, բայց գիտե՞ք, որ որոշ երկրներում երեխաներին
մեծացնում են վախով, շալվարի գոտու օգնությամբ /ծեծով/: Ինչպե՞ս կարձագանքեիք, եթե
տեսնեիք, թե ինչպես է հայրը ծեծում երեխային։ Այսպիսով, տեղափոխվելով Հայաստան՝ ես
տեսնում եմ, թե ինչպես են հայ ձեռներեցներին վախի մեջ պահում, պատժելով ու
տուգանելով նրանց, արդյոք դա ճիշտ  է համարվում: Եվ ես ուզում եմ խնդրել երկրի
հայրենասերներին տե՛ր կանգնել փոքր բիզնեսին, հանուն Հայաստանի երեխաների և խնդրել
իշխանություններին փոխել վերաբերմունքը մարդկանց նկատմամբ, պարզեցնել աշխատանքը և
թույլ տալ բոլոր այն մարդկանց, ովքեր ցանկանում են, փորձեն իրենց փոքր բիզնեսում:

Ես խնդրում եմ լրագրողներին զրուցել արհեստավորների հետ, ովքեր աշխատում են և
թաքցնում այդ փաստը պետությունից, պարզել պատճառը: Նրանք ուղղակի չեն ուզում 5
տոկոս հարկ վճարել, թե՞ պատճառն այլ է: Ես անձամբ վստահ եմ, որ հարցը բարձր հարկերը
չեն: Մենք տեսնում ենք, որ կառուցվում են գյուղական դպրոցներ, միջպետական և
քաղաքային լավ ճանապարհներ, որոնք կապում են երկրներն իրար, բանակը վերազինվում է,
առողջապահական բարեփոխումներ են կատարվում և այս ամենի համար անհրաժեշտ է բյուջե:
Հայաստանի քաղաքացիների մեծ մասը պատրաստ է վճարել հարկերը, այն Հայաստանում այդքան
էլ բարձր չէ, բայց նրանք վախենում են առնչվել հարկային և վիճակագրական
ծառայությունների հետ, որովհետև առանց հաշվապահի չեն կարող կազմել հաշվետվություն,
իսկ հաշվապահ ունենալու համար գումար է պետք, նույնիսկ հաշվապահի կատարած սխալների
համար պետք է վճարել:

Խոսեք այն հաշվապահների հետ, որոնք հանդիսանում են կապող օղակ պետության և բիզնեսի
միջև և իմացեք, թե արդյո՞ք ազդում է հարկային և վիճակագրական ծառայությունների
կողմից բարձրացվող կամ իջացվող պահանջները բիզնեսի վրա: Իսկ հետո, կատարեք Ձեր
համար ամենակարևոր աշխատանքը.

Հարց տվեք այդ ծառայություններին Հայաստանի քաղաքացիների անունից: Ես մտածում եմ,
որ Դուք կստանաք պատասխան այն մասին, որ ամեն ինչ արվում է ճիշտ և դեռ  պետք է
ավելի սեղմել պտուտակները, խստացնել վերահսկողությունը և բարձրացնել հարկերը: Այդ
միտումը չի փոխվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ չեք սկսել այլ կարծիք հայտնել: Մենք մեր
երկրում քիչ աշխատատեղեր ունենք, իսկ գործազրկությունը նվազեցնելու
ամենաարդյունավետ միջոցը դա ինքնազբաղվածությունն է, որի համար պետք է պարզեցնել
միկրոձեռնարկությունների աշխատանքը:

Դադարեք հրապուրվել տնտեսական աճով, դա տեղի է ունեցել արտաքին գործոնների
պատճառով: Մի ասացվածք կա՝ բարձրացող ալիքները բարձրացնում են բոլոր նավակները։
Տեղի ունեցավ ալիք /մակընթացություն/ և էկոնոմիկա կոչված նավակը Հայաստանում
բարձրացավ: Բայց եթե երկրի ներսում կանոնները ճնշեն տնտեսական ակտիվությանը, այն
արագ հետ կիջնի: Եթե փաստաթղթերը կարևոր են աշխատանքից, եթե ձևականությունները
վախեցնում և խանգարում են մարդկանց բիզնես սկսելուն, ուրեմն դուք անպայման տեսնում
եք, որ թեև նավակը դեռևս պահում է նրանց, սակայն այն շուտով խորտակվելու է:
Փաստորեն, այս ամենն արդեն կարելի է տեսնել ՀՆԱ-ի աճի անկման թվերում։
Խոսակցություններից մեկի ժամանակ, ծանոթ հաշվապահներից մեկը նշեց, որ հայրենիք
վերադարձած անձինք դադարեցնում են իրենց աշխատանքը, փակում են իրենց Հայաստանյան
ընկերությունները և հեռանում են այնպիսի երկրներ, որտեղ ստեղծված են հարմար
պայմաններ բիզնես ծավալելու համար: Նայեք այս իրավիճակին այն մարդկանց աչքերով,
ովքեր ունեն ընտրության հնարավորություն:Կհանդուրժի նա պետության կողմից կիրառվող
ճնշումները, թե՞ կընտրի ավելի հարմարավետ երկիր, բիզնես գործունեություն ծավալելու
համար:Ահա և Ձեզ պատասխանը:

Մի կարևոր պահ ևս.

Դուք տեսե՞լ եք մամուլում շրջանառվող լուրերն այն մասին, թե որքան գումար է
հարկային մարմինը հավաքագրել տնտեսվարողներից տուգանքի տեսքով: Այն ներկայացվում է,
որպես լավ աշխատանքի արդյունք: Իսկ ես ինքս ինձ հարց եմ տալիս: Հասկանու՞մ եք, որ
տուգանքներից  աշխատած փողերն անհեռանկար են: Մենք ընդունում ենք
ճանապարհատրանսպորտային կանոններն այն պատճառով, որպեսզի երթևեկենք անվտանգ և
հարմարավետ, այլ ոչ թե, որ պետությունը գումար աշխատի վարորդների կատարած
խախտումների արդյունքում: Եթե դուք տեսնում եք մեծ թվով տուգանքներ ՃԵԿ կանոնները
խախտելու համար, ապա հնարավոր է, որ Ձեր մոտ առաջանան հարցեր տվյալ կանոնների
վերաբերյալ: Ինչո՞ւ են դրանք այդքան դժվար պահպանելը, որ հետո ստիպված եք այդքան
հաճախ տուգանվել կատարած խախտումների համար: Նույնը նաև բիզնեսում է: Երբ հայ
մարդը, որը պատրաստվում է սեփական բիզնես սկսել, տեսնում է մամուլում շրջանառվող
լուրերն այն մասին, թե ինչպես է հարկայինը միլիոնավոր դրամներով բիզնեսներ
տուգանում, իհարկե չիմանալով մանրամասները սկսում է վախենալ հարկայինից։ Իսկ
արդյունքում թաքցնում է բիզնեսը և մնում ստվերում: Հետևաբար, մամուլում հայտնված
գովասանքի այս հոդվածները, թե հարկայինը բյուջեն լցնում է բիզնեսին տուգանելով, ինձ
թվում է, ավելի շատ վնասում է քան օգնում, որովհետև առաջացնում է վախ և հետ պահում
նախաձեռնությունից, բոլոր այն մարդկանց, ովքեր ցանկանում են իրենց ծավալած
գործունեությունն օրինականցնել կամ նոր սկսել:

Հարգելի՛ հայ հայրենասերներ, եթե դուք համաձայն եք իմ բերած փաստարկների հետ, ապա
գործե՛ք: Հայերը չունեն տեղ ուր կարող են տեղափոխվել, մեզ պետք է փոխել իրավիճակը
երկրի ներսում: Այն ավելի լավը դարձնելու համար դուք ինքներդ պետք է նախձեռնող
լինեք: Խոսեք բիզնեսով զբաղվող Ձեր ընկերների հետ, պարզեք թե ինչ խնդիրների են
բախվում պետական կառավարման համակարգի հետ առնչվելիս, նամակներ գրեք ՀՀ վարչապետին,
Ազգային ժողովի անդամներին և ՀՀ նախագահին: Կարծիք գոյություն ունի միայն այն
ժամանակ, երբ դրա մասին բարձրաձայնում ես: Երբ լռում ես, համաձայն ես ներկա
իրավիճակի հետ և հավանություն ես տալիս դրան։ Եթե ցանկանում եք փոփոխություն
մտցնել, իմացեք ավելին այս խնդրի մասին ա՛յն աղբյուրներից, որոնց վստահում եք և
արտահայտեք Ձեր կարծիքը: Կարծում եմ՝ հարկայինին նամակներ գրելն անիմաստ է, քանի որ
իրենք են սահմանել այդ կանոնները։ Բայց պետք է կապ հաստատել վարչապետի,
պատգամավորների և նախագահի հետ։ Եվ ոչ թե մեկ անձի, այլ միանգամից բոլորի, որպեսզի
հանդիպմանը նրանցից յուրաքանչյուրն ունենա ակտիվ քաղաքացիների հարցերով ու
առաջարկներով լի հազարավոր նամակներ։ Այդ ժամանակ, քաղաքական կամքն ուղղված կլինի
դեպի ձեռնարկատերերի աշխատանքի բարելավմանը և մենք կտեսնենք խնդրանք, որն ուղղված
կլինի փաստաթղթաշրջանառության պարզեցմանն ու հեշտացմանը: Արդյունքում կունենանք
մարդկանց մեծ ներգրավվածություն դեպի Հայաստանի տնտեսություն և այդ ժամանակ
շնորհակալություն կհայտնենք, ոչ թե Հայաստանում վերահաստատված բնակիչներին, այլ այն
հայրենասեր և աշխատող մարդկանց, որոնց մեջ են նաև Կարենն ու մորաքույր Շուշանիկը,
հանուն որոնց դուք գնացիք այս քայլին և հասաք Ձեր ուզածին:

Այսպիսով, ահա փոփոխությունների այն ցանկը, որոնք կարծում եմ պետք է առաջարկել մեր
երկրի ղեկավարներին.

 1. Պարզեցված հարկային ռեժիմը դարձնել լռելյայն բոլոր ձեռնարկատերերի համար
 2. Դադարեցնել պարզեցված հարկային ռեժիմի տակ գտնվողներին ամեն տարի բարդ ռեժիմի
    տեղափոխելու գործընթացը
 3. Ազատել փոքր բիզնեսին վիճակագրական ծառայությանը տեղեկատվություն չտրամադրելու
    համար տուգանքներից և տույժերից
 4. Պարտավորեցնել բանկերին շրջանառության հարկի պարզեցված ռեժիմով աշխատող
    ընկերությունների համար ավտոմատ կերպով ստեղծել հաշվետվություններ և դրանից
    կատարել պետական/հարկային վճարումները
 5. Ֆինանսական փաստաթղթերում հայերենի հետ մեկտեղ ներմուծել անգլերենը՝ դրանով իսկ
    թույլ տալով այլ երկրների հայերին բիզնես վարել առանց հայերենի իմացության
 6. Ձեռնարկատիրոջը հնարավորություն տալ ցանկացած ծրագրում ստեղծել վճարման
    հաշիվ-ապրանքագրեր և ընդունել վճարումներ՝ օգտագործելով բիզնես հաշվին կցված
    քարտի համարը
 7. Իրականացնել ձեռներեցության գովազդային արշավ ամբողջ Հայաստանում: Պատմել այն
    մասին, որ մեր երկրում ձեռներեցները չեն տուգանվում, հաշվետվությունները
    ստեղծվում, իսկ հարկերը վճարվում են ավտոմատ համակարգով: Այժմ յուրաքանչյուրը
    կարող է կենտրոնանալ իր աշխատանքի վրա, զարգացնել իր բիզնեսը և պաշտոնապես
    գրանցել այն։ Որպեսզի հայ երիտասարդները չսպասեն թափուր հաստիքի ազատվելուն,
    այլ ակտիվ լինեն և իրենք փնտրեն եկամուտների աղբյուր և զարգացնեն իրենց
    հնարավորությունները:

Վստահ չեմ, որ երկրի ղեկավարությունն անգամ տեղյակ է այս խնդիրների մասին։ Ամենայն
հավանականությամբ, մեր նամակները նրանց համար անակնկալ կլինեն։ Իսկ մեր խնդիրն է
փոխանցել այդ տեղեկատվությունը և համոզվել, որ այն ստացվել է և հետևել արձագանքին։

Հայաստանի Հանրապետության հարգելի լրագրողներ և բիզնես ասոցիացիաների
ներկայացուցիչներ, խնդրում եմ Ձեզ մեկ առ մեկ.

Այս հարցի շուրջ քննարկումները տանել ավելի լայն հարթակ։ Սրանք կարող են փոքր
հարցեր թվալ, բայց մարդկանց մասնագիտության հարցը և բիզնեսի սկզբի ամենադժվար փուլը
հենց դրանցից են կախված: Հավանականություն կա, որ ինչ-որ բան սխալ եմ հասկացել,
բայց եթե ճիշտ եմ հասկացել, ուրեմն առաջանում է մեկ այլ մեծ խնդիր, բոլորը
հարմարվել են գործելաոճի ներկա վիճակին, սրա մեջ խնդիր չեն տեսնում և կարծում են,
որ սա նորմալ է։ Բայց դա, այդպես չէ: Դուք բոլորդ էլ տեսել եք Ռուսաստանից եկած ՏՏ
ոլորտի մասնագետների և ստեղծագործ մարդկանց, նրանք չունեն հաշվապահներ, և գրեթե
բոլորն ունեն կամ անհատ ձեռներեցներ, կամ ինքնազբաղված են։ Պետք է ոչ թե
փոքրամասնության հարկերը բարձրացնել, այլ այնպես անել, որ մեծամասնությունը
քրտնաջան աշխատի, իսկ մասնակիցների թվի ավելացումից բյուջեի եկամուտներն ավելանան։
Բարձրացրեք այս թեման Ձեր սոցիալական էջերում, այն շատ կարևոր է: Այս հարցի շուրջ
պետք է կատարել լայնամասշտաբ հրապարակումներ, այնքան շատ, որպեսզի լսելի դառնա
հանրության և պետության կողմից և հնարավոր չլինի անտեսել կամ մոռանալ այն:

Շնորհակալություն!

Репатриация на родину Армян из других стран сейчас актуальная тема. Я один из
десятков тысяч репатриантов из России. И сегодня я хотел бы обсудить с вами
предпринимательство в Армении.

Мы все видим быстрый рост экономики Армении, и читаем радующие нас заголовки о
том насколько выросли разные отрасли экономики страны. Но я попрошу вас перейти
от общего к частному, от больших цифр, которые создают крупные компании, к
правилам, которые касаются каждого гражданина Армении, когда он начинает свой
путь предпринимательства.

Я прилетел в 22 году, получил гражданство в 23-м, благодаря отцу армянину, и
пытаюсь устроить свою жизнь на новой родине. Первым, что я сделал после
получения гражданства Армении, естественно, открыл ИП. И я очень неприятно
удивился, узнав правила, которыми армянское правительство регулирует
предпринимательство.

Я хочу обсудить с вами трудности, о которых вы скорее всего не знаете, но с
которыми сталкивается каждый предприниматель в Армении. Трудностями, которые
Армянское правительство, по непонятным мне причинам, создало своим же гражданам.
И я приведу пример того, как эти трудности можно убрать. Я приглашаю вас
подумать о том, как сказываются текущие требования налогового и статистического
ведомства на малый бизнес в Армении.

Мы все стали свидетелями бурного роста благодаря притоку айтишников из России. И
сейчас нередко проскакивают в прессе сообщения об оттоке и капитала и
релокантов. Скорее всего, к концу этого видео вы поймете, почему многие из них
закрывают юридические лица и уезжают из Армении.
Но главным персонажем нашего диалога будет не релокант, айтишники могут взять
вещи и уехать, а граждане Армении ваш друг Карен и тётя Шушаник, которым ехать
некуда. Вот о них я и прошу вас думать, когда мы будем обсуждать нормы и правила
действующие в Армении.

Предпринимательская деятельность регулируется государством через налоги. И
первый контакт и первая трудность возникает прямо в момент регистрации. В
Армении, как и во многих других странах, есть специальный упрощенный режим
налогообложения для предпринимателей с налогом на оборот, или по-другому говоря
налогом с продаж. Если вы работаете в этом режиме вам не нужно вести бухгалтерию
и отвлекаться на формальности, собирать документы и вести строгий учёт расходов.
Поскольку предприниматели отчитываются в этом режиме показывая только объем
продаж, то вся внутренняя кухня государство не интересует. Это сильно упрощает
работу. Этот режим подходит всем малым предприятиям кто работает с конечным
клиентом. Он подходит сфере услуг, строительства, ремонта, медицины, он подходит
фермерам, он подходит небольшим продавцам, творческим специальностям, художникам
и музыкантам. То есть он подходит всем, за исключением оптовых компаний и
крупных розничных магазинов. И когда вы приедете на Комитаса 49 для регистрации
как предприниматель, вы будете удивлены, но оказывается, вас не могут сразу
зарегистрировать на упрощенном режиме. Только на основном, который требует от
вас строгое ведение бухгалтерского учета и уплаты разнообразных налогов. Итак, я
еще раз заострю ваше внимание, был сделан специальный упрощенный режим для более
легкой работы. Но зарегистрироваться и перейти на него сразу нельзя. Вам дается
20 дней на то, чтобы подать заявление о переходе на него на сайте налоговой
используя ID карту.

 

Давайте я проведу аналогию, чтобы было понятнее, почему у меня это вызывает
сильное возмущение. Представьте пожалуйста, что у вас есть две дороги ведущие в
одно место. Одна долгая, сложная, с обрывами, острыми неожиданными поворотами и
узкими местами. Множество людей стартовало по ней и не доехало до конца. Ехать
на ней трудно и опасно, нужен большой опыт и навыки. И понимая всю сложность,
была создана вторая дорога, приводящая туда-же, широкая, хорошо освещенная, с
хорошим покрытием, более короткая. Угадайте по какой дороге налоговая направит
армянина, когда он зарегистрируется как предприниматель? Да, к сожалению, она
направит вас по первой, более сложной. И надо проявить смекалку, и найти способ
свернуть с нее и повернуть на более комфортную. Почему так? Достоверного ответа
я не знаю, но я могу предположить, что это связано с тем, что на более сложном
режиме вы платите больше налогов и штрафов. То есть государство сразу в момент
старта, в самый уязвимый и сложный момент бизнеса, когда он только делает первые
шаги, когда у него много неопределенности, сложностей и трудностей, государство
не пытается ему помочь, поддержать и защитить, государство сразу-же переводит на
сложный режим и показывает тем самым, что оно с радостью будет его наказывать и
штрафовать.

А если вы, как и я, не успели получить ID карту, то вы в тупике. Вы останетесь
на общем режиме. И конечно налоговая закрывает глаза и ничего не знает о
проблемах с получением ID карт. Она их требует, но при этом ничего не знает об
очередях в паспортных столах. Она ничего не слышала о притоке людей, которые
массово обращаются за картами. В 23 году я приезжал в разные паспортные столы к
10 часам утра и не мог записаться в очередь на получение той самой ID карты, но
это конечно налоговую не интересует. ID карта для перехода на упрощенку
обязательна, зайти в филиал налоговой и подписать документ о переходе на
упрощенку нельзя. Фактически налоговая лишила гражданина права живой подписи
требуя только электронную. Электронный документооборот это безусловно благо для
экономики, и можно только порадоваться за его внедрение в Армении, если бы в
паспортных столах не было бы таких очередей и проблем с выдачей необходимых для
этого ID карт.

Теперь, давайте обсудим как это могло бы работать. Можно ведь предоставить
возможность указать желаемый режим в процессе регистрации. Просто ставишь
галочку в одной из пунктов и всё. Так сделано в России. Нет никаких преград,
чтобы выбрать режим налогообложения в момент регистрации. И даже более того, мне
кажется в Армении могли бы сделать еще удобнее. Надо посмотреть статистику,
если, как я думаю, большинство предпринимателей переходят на упрощенный режим,
то в момент регистрации именно он и должен быть активным по умолчанию, то есть
стандартным режимом в момент регистрации предпринимателя должен быть упрощенный
режим, потому что он подходит большинству граждан. К сожалению, на этом
странности смены режимов налогообложения не заканчиваются.

Оказывается, налоговая каждый год переводит предпринимателей обратно на общий
режим и фактически убивает ваш бизнес. Я не преувеличиваю, я сам в это не
поверил, я несколько раз переспросил, к сожалению, но это так. При нормальных
правилах мы выбираем режим, и он действует пока мы не заявим о другом. Это при
нормальных правилах, к сожалению, не в Армении. Здесь налоговая будет каждый год
переводит вас на общий режим, и нужно каждый год подтверждать, что вы хотите
оставаться на упрощённом. А что будет если вы не знаете, что это нужно сделать,
например я не знал. Всё, вашему бизнесу конец, закрывайте ИП, вы не сможете
работать. Когда вы на упрощённом режиме, вы не собираете документы и не ведете
бухгалтерию. А когда вас переводят на общий режим, вам они резко становятся
нужны, а у вас их нет, и вы нарываетесь на огромные налоги и штрафы. То есть я
хочу сказать, что упрощённый режим, в котором ты платишь только один налог и
основной режим, где компания платит множество налогов и кропотливо ведет
документооборот, это совершенно разные режимы. Насильный перевод из упрощенного
режима на основной означает штрафы и закрытие бизнеса. И налоговая Армении знает
это и делает это каждый год с предпринимателями. Я сам в это не верил, но
пришлось поверить. Это решение налоговой требует срочной отмены.

Теперь давайте коснемся расходов на ведение деятельности. Регистрация
предпринимателя в Армении бесплатна, это приятно неправда-ли? Только не спешите
радоваться, оказывается, государство решило, что вам обязательно нужен
бухгалтер, или вы сами должны им стать. То есть каждый месяц, вне зависимости от
того были у вас поступления денег от клиентов или нет, вы обязаны оплачивать
бухгалтерские услуги в размере от 10 до 50 тыс драм. Теперь подумайте
пожалуйста, вы только начинаете свой путь, вы только зарегистрировались как
предприниматель, возможно у вас еще нет продукта, возможно вы ищите поставщиков,
учитесь своему ремеслу, создаете свое коммерческие предложения, начинаете поиск
клиентов. У вас много сложностей. И прибавьте к этому еще расходы на бухгалтера,
который сдает нулевую отчетность. Вам не кажется это странным? Вам не кажется,
что это помеха, которой быть не должно? Если кажется, то вы абсолютно правы!
Упрощенный режим создан для того, чтобы человек работающий на себя мог получить
деньги от клиентов и заплатить налоги, без бухгалтера и помощников.

Вспомните о вашем друге Карене, он уже взрослый состоявшийся мастер, он занят
тяжелым трудом, например ремонтом квартир, или ваша тётя Шушаник проводит весь
день у плиты. Представьте себе армянина и армянку в возрасте около 50-ти лет.
Будут у них силы заполнять декларации? Они весь день тяжело работали, а потом
должны сесть и безошибочно заполнить декларацию? Нет, они этого сделать не
смогут. У них скорее всего даже компьютера нет, а если он есть, они не очень
уверено им пользуются и не могут купить и установить программу макрософт офис в
котором эти декларации заполняются. То есть объективно, мастер придет к вам
делать ремонт, не сможет сам безошибочно подать декларацию. Так быть не должно!

Сильная экономика развивается там, где у обычных людей есть возможность
попробовать работать на себя. Где созданы условия для легкого входа. 5 процентов
людей будут вести свой бизнес всегда, 5 процентов никогда не откроют свой
бизнес, а большинство - 90 процентов будут действовать по обстоятельствам. Если
легко – будут пробовать, если приходится бороться с государством – они уйдут в
тень.
И как вы сейчас оцениваете ситуацию в Армении?
А ответ очень прост, откройте ЛИСТ АМ, посмотрите раздел с услугами, и спросите
мастеров, вы зарегистрированы как предприниматель? Я не проводил большого и
статистически значимого исследования, но мне оказывали услуги сантехник, мастер
по окнам, установщик бакси и сборщик мебели. Ни один из них не зарегистрирован
как предприниматель, они принимают только наличные.

Понимаете, о чем я говорю? Требование вести бухгалтерский учет самому или
платить бухгалтеру это объективно тяжелое обременение, которого все пытаются
избежать. Этот бизнес настолько мал, что он не может позволить расходы в 30 000
драм в месяц на бухгалтера. Не может, и на самом деле он и не должен.

Если у вас сейчас живут релоканты из России, спросите их, есть ли у них
бухгалтер? Не поленитесь, подойдите и спросите, как они отчитываются перед
налоговой. Вам ответят, что налоговую декларацию готовит банк, автоматически и
абсолютно бесплатно. Ведь вся суть налога с продаж, что его легко платить, вся
суть упрощенного режима, что он должен быть простой и не требовать бухгалтера.
Тогда почему в Армении он требуется? Неужели посчитать 5 процентов от оборота
такая сложная задача, что её нельзя сделать автоматически, ведь банк знает все
ваши обороты по счету.

Как это происходит с моим банком в России. Когда приходит время, мой банк
присылает мне письмо о том, что надо сдать декларацию. Я перехожу по ссылке,
банк показывает сколько поступило денег мне на счет от клиентов и от меня
самого, рассчитывает процент и дает возможность подписать сформированную
декларацию электронным ключом и отправляет её за меня в налоговую. Никакой
бухгалтер для этого не требуется, посчитать 5 процентов элементарно. Это должно
делаться автоматически, не нужно платить каждый месяц десятки тысяч драм за то,
чтобы рассчитать 5 процентов и перечислить их государству.

Да и самому налоговому органу намного легче проверять декларации созданные
автоматически, без ручного труда. Потому что они не содержат ошибок, их создал
компьютер который не ошибается в расчетах. Самое обидное в том, что налоговая
служба Армении наверняка знает как устроена подача декларации предпринимателей в
России. Они знают, что эти декларации готовит банк в автоматическом режиме уже
наверное лет 5-6. И зная это, они продолжают настаивать на том, что в Армении мы
должны это делать в ручную. А если я попробую сделать это сам, то я почти
наверняка с этим не справлюсь, потому что декларация может подаваться только на
армянском. Игнорирование проблем релокантов из других стран в Армении часто
всплывает там, где ты этого не ждешь. С одной стороны, создан целый центр
репатриации и интеграции, который по идее должен помогать Армянам возвращаться
на родину. И вот я прилетел и пробую организовать свою занятость в Армении. Мне
не нужная работа, я хорошо зарабатываю и сам готов предоставить работу другим.
Но меня обязывают сдавать отчетность, которую я не могу составить сам, потому
что она принимается только на Армянском. При том, что в Армении сейчас живут
Армяне из множества разных стран, не только из России, я говорю про армян из
Сирии, из Ливана. Все они хорошо говорят на английском, и по идее, можно дать
возможность сдавать отчетность на международном финансовом языке, он один, это
английский язык. Но руководство налоговой службы Армении решило, что нам нельзя
давать такую возможность, видимо намекая, что изучение армянского надо начинать
с заполнение деклараций и отчетности.

Про регистрацию поговорили, про отчетность поговорили, теперь следующая больная
тема, как выставить счет и получить деньги от клиента.

Оговорюсь сразу, у меня пока нет опыта в этом вопросе. Я еще не выставил ни один
счет на мой армянский ИП и не получил ни одного платежа. Но я поговорил с двумя
людьми, которые ведут бизнес, и с их слов, я понял, что есть портал, на котором
все компании создают счета на оплату. Таким образом налоговая контролирует кто у
кого что покупает. На первый взгляд это хорошая идея, контролировать
товарооборот тем самым повышая прозрачность. Это применимо там, где платится
Налог на Добавленную Стоимость. Когда компании платят НДС и возмещают НДС из
бюджета.  И государство должно видеть всю цепочку налогоплатильщиков. Но там где
НДС не платится и не возмещается, там где мы платим упрощённый налог с продаж,
там такое требование является лишним препятствием. В случае упрощенного
налогообложения я отчитываюсь перед государством своим оборотом по счету.
Получил 100 тыс, 5 процентов заплатил налог и свободен. В этом и суть
упрощенного налогового режима. Но в Армении действую правила, при которых
упрощенный налоговый режим становится усложненным. Вы не можете просто так
сообщить номер счета и получить платеж, вы обязаны создавать каждый счет на
оплату на специальном сайте.

Это очень странное решение, я пока не знаю как это работает на практике.
Очевидно, что учет товара на складе происходит в специальной программе, а
выставлять счет я должен на сайте. И что, каждую позицию в счете надо копировать
в из программы и переносить на сайт вручную? Я пока сам это не делал, не могу
точно сказать, как это делается, но уже то, что на упрощенной системе
налогообложения мне требуется государственный сайт для выставления счёта на
оплату, это уже нонсенс, так быть не должно. Опять-же посмотрите на самозянятых
в России, все что им нужно для перевода оплаты – сказать номер свой карты
привязанной с счету, это 12 цифр, и сумму, и все! Он получает на свой счёт
оплату, банк передает информацию по оборотам в налоговую и все счастливы, и все
довольны. Деньги получить легко, передача информации в налоговую автоматически,
налоги платятся легко и быстро без бухгалтера. Зачем усложнять, обременять
бизнес лишней работой, расходами на бухгалтерию и бумагами, я не понимаю. Это
точно мешает работе, а те, кто эту схему придумывал, поставили свое удобство
контроля выше интересов всех компаний в Армении.

И тут я должен заметить, что далеко не все счета оплачиваются. Вы можете
договориться с клиентом, выставить ему счет, который он не оплатит, планы
изменились. Как в таком случае поступает налоговая? Я пока не знаю ответа на
этот вопрос, но учитывая то, что я знаю о работе налоговой в Армении, я полагаю,
что они потребуют с меня оплаты налога по выставленному счета даже если мой
клиент его не оплатил. Буду рад ошибаться, это надо уточнять.

Итак, вести коммерческую деятельность через один единственный портал это
обременение, которое избегают предприниматели в Армении. И это не потому, что
они такие жадные и ленивые и всё хотят скрывать, а потому что само по себе
требование это препятствие, которое мешает работать.
Я прочитал в чате предпринимателей, о том, что обычно для работы на этом портале
нанимается бухгалтер, и этот сайт работает только на армянском. Ничего вам не
напоминает? Такое ощущение, что налоговая сделала всё возможное, чтобы вести
бизнес было сложно. Чтобы все скрывались от государства, но не потому, что нам
жалко платить налоги, сами налоги в Армении не высокие. А потому что действовать
по тем правилам, которые создало государство очень не удобно. Оно сопровождается
множеством формальностей, бумаг и отчетностей за каждую сделку. Для работы
обязательно глубокое знание армянского финансового языка, а просто взять и
начать работать не получится.

И это мы поговорили только о требовании налоговой и не коснулись запросов
статистической службы. Отчеты в которую, как мне сказал бухгалтер, требуется
подавать каждый месяц и которая штрафует и наказывает всех, кто не предоставляет
информацию.

Молчать об этом я не могу. Мне больно видеть безработных молодых парней во
дворе. Я проведу аналогию, которая должна на вас подействовать. В Армении дети
растут в любви и заботе, их не принято бить, наказывать, воспитывать с помощью
насилия. Вам кажется это нормальным, но вы ведь знаете, что в некоторых странах
детей воспитывают в страхе, с помощью ремня? Как бы вы повели себя, увидев отца
избивающего ребенка? Так вот, переехав в Армению, я вижу как армянских
предпринимателей держат в страхе и воспитывают наказывая и штрафуя их и считают
это правильным. И я хочу попросить патриотов Армении заступиться за малый
бизнес, за детей Армении,  и попросить власти поменять отношение к людям,
упростить работу и позволить каждому желающему попробовать себя в малом бизнесе.

Я прошу журналистов, поговорить с мастерами, которые работают и скрывают это от
государства. Узнать у них в чем причина! Они не хотят платить 5 процентов или
причина в другом? Я лично уверен, что дело не в высоких налогах. Мы видим, что
строятся сельские школы, страна соединяется широкими и хорошими дорогами, идет
перевооружение нашей армии, проводится реформа здравоохранения, это все требует
бюджетных денег. И граждане Армении, в большинстве своем, готовы платить налоги
во благо своей страны, налоги в Армении не высокие. Но они боятся связываться с
налоговой и статистической службой, потому что они не могут составить
отчетность, и у них нет денег на оплату бухгалтера, и на оплату ошибки
бухгалтера.

Поговорите с бухгалтерами, которые являются связующим звеном между государством
и бизнесом, и узнайте, как меняются требования налоговой и статистической
службы, они снижаются или растут, как это сказывается на бизнесе?

А потом сделайте свою самую важную работу, задайте вопросы этим службам от лица
граждан Армении. Я думаю, вы получите ответ, что все делается правильно и надо
закручивать гайки еще сильнее, усиливать контроль и повышать налоги. И этот
тренд не изменится пока вы не начнете выражать другое мнение, о том что у нас в
стране мало рабочих мест и самозанятость это самый быстрый и эффективный способ
снизить безработность, а для этого надо упростить ведение микробизнеса.

Хватит наслаждаться экономическим ростом, он случился из-за внешних факторов.
Есть такая поговорка, прилив поднимает все лодки. Случился прилив, и лодку под
названием экономика Армении подняло. Но, если внутри страны правила подавляют
экономическую активность она быстро вернётся назад. Если документы стали важнее
работы, если формальности пугают и останавливают начинающих свой путь людей, то
вы видите, что лодка хоть и держится, но уже протекает. Собственно говоря, вы
уже видите это по цифрам снижения роста ВВП. В разговорах знакомый бухгалтер
отметила, что релоканты приостанавливают работу и закрывают свои предприятия в
Армении переезжая в более удобные страны для ведения бизнеса. Посмотрите на эту
ситуацию глазами тех, кто может выбирать. Будет ли он терпеть такое давление со
стороны государства или выберет более комфортную страну для ведения бизнеса? Вот
вам и ответ.

 

И вот еще один момент.

Вы видите в прессе сообщения какие суммы налоговая собрала с бизнеса в качестве
штрафов? Подается это всегда как хорошая работа налоговой. А я все время задаюсь
вопросом. Вы понимаете, что зарабатывать на штрафах недальновидно? Мы принимаем
правила дорожного движения для того, чтобы ездить было комфортно и безопасно, а
не для того, чтобы государство зарабатывало на штрафах с водителей. Если вы
видите большое количество штрафов за нарушение правил, у вас наверняка возникают
вопросы к правилам. Почему их так сложно соблюдать, что приходится так часто
штрафовать за их нарушения. То же самое в бизнесе. Когда планирующий начать свое
дело армянин видит в прессе сообщения о том, что налоговая штрафует бизнес на
миллионы драм, он не знает всех деталей, но он начинает бояться налоговой.
Бояться и пытаться скрыть свой бизнес в тень. Поэтому эти хвалебные статьи в
прессе о том, что налоговая наполняет бюджет штрафуя бизнес, мне кажется,
наносят больше вреда, угнетая инициативу и развивая страх в тех, кто хочет
начать официально торговать, начать официально оказывать услуги, открыть для
государства свою деятельность.

Если вы согласны с моими доводами, уважаемые патриоты Армении, действуйте!
У армян нет места куда они могут переехать, нам нужно менять ситуацию внутри
страны. Чтобы было лучше, надо самим проявлять инициативу. Поговорите с
друзьями, которые ведут бизнес о том, как у них складываются отношения с
государством и пишите письма Премьеру, Депутатам народного собрания и Президенту
Армении. Мнение есть только тогда, когда вы о нем заявляете. Когда вы молчите,
вы соглашаетесь с текущим положением и одобряете его. Хотите перемен к лучшему,
узнайте больше об этой проблеме от источников, которым вы доверяете и заявите о
своем мнении.

Я полагаю писать письма в налоговую бесполезно, потому что они сами эти правила
установили. Но вот обращаться к Премьеру, Депутатам и Президенту нужно. Причем
не к кому-то одному, а ко всем сразу, чтобы на собрании у каждого из них были
тысячи писем с вопросами и предложениями активных граждан. Тогда политическая
воля будет направлена в сторону облегчения работы предпринимателей, и мы увидим
запрос на упрощением и облегчение документооборота, и как следствие вовлечение в
экономику большего числа граждан и рост экономики Армении, и не благодаря
релокантам, а благодаря десяткам тысяч активных и трудолюбивых патриотов и
вашему другу Карену и тёте Шушаник, ради которых вы этого добивались.

Итак, вот список изменений, которые мне кажется нужно предложить руководителям
нашей страны.

 * Сделать упрощенный режим налогообложения по умолчанию для всех
   предпринимателей.
 * Перестать переводить на сложный режим каждый год тех, кто находится на
   упрощенном режиме налогообложения.
 * Избавить малый бизнес от штрафов и наказаний за непредоставление информации
   статистической службе.
 * При упрощенном режиме налога с продаж обязать банки автоматически формировать
   отчетность и проводить платежи в пользу государства.
 * Ввести в финансовые документы английский язык наравне с армянским, тем самым
   позволив армянам с других стран вести бизнес не зная армянский язык.
 * Дать возможность предпринимателю создавать счета на оплату в любой программе
   и принимать платежи по номеру карты привязанной к бизнес счету.
 * Провести рекламную компанию предпринимательства по всей Армении. Рассказать о
   том, что в нашей стране предпринимателей не штрафуют, отчетность создается и
   налоги оплачиваются автоматически. Теперь каждый может сосредоточиться на
   своей работе, развивая свое дело и работая официально. Чтобы молодые армяне
   не ждали, когда появится вакансия, а проявляли активность и сами искали
   возможности для заработка и самореализации.

 

Я не уверен, что в руководства страны вообще знает об этих проблемах. Скорее
всего наши письма станут для них сюрпризом. И наша задача донести эту
информацию, и убедившись, что она получена, следить за реакцией.

Уважаемые журналисты и бизнес ассоциации Армении, Гор (RadioVan) тебя прошу
отдельно. Выведите обсуждение этого вопроса на широкий уровень. Может
показаться, что это маленькие вопросы, но от них зависит самый сложный этап,
старт человека в профессии и бизнесе. Есть вероятность, что я что-то понял
неправильно, но если я понял верно, то возникает другая большая проблема, все
привыкли к текущему положению дел, не видят в этом проблемы и считают, что это
нормально. Но это не так! Вы же все видели приехавших из России айтишников и
творческих людей, у них нет бухгалтеров, и почти у всех есть или ИП или
самозанятость. Надо не поднимать налоги с меньшинства, а сделать так, чтобы
большинство работало в белую, и от роста числа участников росли поступления в
бюджет. Поднимите эту тему на своих страницах, это очень важно!

Надо придать этому вопросу широкую огласку, чтобы его нельзя было замолчать.

Спасибо Вам!

Репатриация на родину Армян из других стран сейчас актуальная тема. Я один из
десятков тысяч репатриантов из России. И сегодня я хотел бы обсудить с вами
предпринимательство в Армении.

Мы все видим быстрый рост экономики Армении, и читаем радующие нас заголовки о
том насколько выросли разные отрасли экономики страны. Но я попрошу вас перейти
от общего к частному, от больших цифр, которые создают крупные компании, к
правилам, которые касаются каждого гражданина Армении, когда он начинает свой
путь предпринимательства.

Я прилетел в 22 году, получил гражданство в 23-м, благодаря отцу армянину, и
пытаюсь устроить свою жизнь на новой родине. Первым, что я сделал после
получения гражданства Армении, естественно, открыл ИП. И я очень неприятно
удивился, узнав правила, которыми армянское правительство регулирует
предпринимательство.

Я хочу обсудить с вами трудности, о которых вы скорее всего не знаете, но с
которыми сталкивается каждый предприниматель в Армении. Трудностями, которые
Армянское правительство, по непонятным мне причинам, создало своим же гражданам.
И я приведу пример того, как эти трудности можно убрать. Я приглашаю вас
подумать о том, как сказываются текущие требования налогового и статистического
ведомства на малый бизнес в Армении.

Мы все стали свидетелями бурного роста благодаря притоку айтишников из России. И
сейчас нередко проскакивают в прессе сообщения об оттоке и капитала и
релокантов. Скорее всего, к концу этого видео вы поймете, почему многие из них
закрывают юридические лица и уезжают из Армении.
Но главным персонажем нашего диалога будет не релокант, айтишники могут взять
вещи и уехать, а граждане Армении ваш друг Карен и тётя Шушаник, которым ехать
некуда. Вот о них я и прошу вас думать, когда мы будем обсуждать нормы и правила
действующие в Армении.

Предпринимательская деятельность регулируется государством через налоги. И
первый контакт и первая трудность возникает прямо в момент регистрации. В
Армении, как и во многих других странах, есть специальный упрощенный режим
налогообложения для предпринимателей с налогом на оборот, или по-другому говоря
налогом с продаж. Если вы работаете в этом режиме вам не нужно вести бухгалтерию
и отвлекаться на формальности, собирать документы и вести строгий учёт расходов.
Поскольку предприниматели отчитываются в этом режиме показывая только объем
продаж, то вся внутренняя кухня государство не интересует. Это сильно упрощает
работу. Этот режим подходит всем малым предприятиям кто работает с конечным
клиентом. Он подходит сфере услуг, строительства, ремонта, медицины, он подходит
фермерам, он подходит небольшим продавцам, творческим специальностям, художникам
и музыкантам. То есть он подходит всем, за исключением оптовых компаний и
крупных розничных магазинов. И когда вы приедете на Комитаса 49 для регистрации
как предприниматель, вы будете удивлены, но оказывается, вас не могут сразу
зарегистрировать на упрощенном режиме. Только на основном, который требует от
вас строгое ведение бухгалтерского учета и уплаты разнообразных налогов. Итак, я
еще раз заострю ваше внимание, был сделан специальный упрощенный режим для более
легкой работы. Но зарегистрироваться и перейти на него сразу нельзя. Вам дается
20 дней на то, чтобы подать заявление о переходе на него на сайте налоговой
используя ID карту.

 

Давайте я проведу аналогию, чтобы было понятнее, почему у меня это вызывает
сильное возмущение. Представьте пожалуйста, что у вас есть две дороги ведущие в
одно место. Одна долгая, сложная, с обрывами, острыми неожиданными поворотами и
узкими местами. Множество людей стартовало по ней и не доехало до конца. Ехать
на ней трудно и опасно, нужен большой опыт и навыки. И понимая всю сложность,
была создана вторая дорога, приводящая туда-же, широкая, хорошо освещенная, с
хорошим покрытием, более короткая. Угадайте по какой дороге налоговая направит
армянина, когда он зарегистрируется как предприниматель? Да, к сожалению, она
направит вас по первой, более сложной. И надо проявить смекалку, и найти способ
свернуть с нее и повернуть на более комфортную. Почему так? Достоверного ответа
я не знаю, но я могу предположить, что это связано с тем, что на более сложном
режиме вы платите больше налогов и штрафов. То есть государство сразу в момент
старта, в самый уязвимый и сложный момент бизнеса, когда он только делает первые
шаги, когда у него много неопределенности, сложностей и трудностей, государство
не пытается ему помочь, поддержать и защитить, государство сразу-же переводит на
сложный режим и показывает тем самым, что оно с радостью будет его наказывать и
штрафовать.

А если вы, как и я, не успели получить ID карту, то вы в тупике. Вы останетесь
на общем режиме. И конечно налоговая закрывает глаза и ничего не знает о
проблемах с получением ID карт. Она их требует, но при этом ничего не знает об
очередях в паспортных столах. Она ничего не слышала о притоке людей, которые
массово обращаются за картами. В 23 году я приезжал в разные паспортные столы к
10 часам утра и не мог записаться в очередь на получение той самой ID карты, но
это конечно налоговую не интересует. ID карта для перехода на упрощенку
обязательна, зайти в филиал налоговой и подписать документ о переходе на
упрощенку нельзя. Фактически налоговая лишила гражданина права живой подписи
требуя только электронную. Электронный документооборот это безусловно благо для
экономики, и можно только порадоваться за его внедрение в Армении, если бы в
паспортных столах не было бы таких очередей и проблем с выдачей необходимых для
этого ID карт.

Теперь, давайте обсудим как это могло бы работать. Можно ведь предоставить
возможность указать желаемый режим в процессе регистрации. Просто ставишь
галочку в одной из пунктов и всё. Так сделано в России. Нет никаких преград,
чтобы выбрать режим налогообложения в момент регистрации. И даже более того, мне
кажется в Армении могли бы сделать еще удобнее. Надо посмотреть статистику,
если, как я думаю, большинство предпринимателей переходят на упрощенный режим,
то в момент регистрации именно он и должен быть активным по умолчанию, то есть
стандартным режимом в момент регистрации предпринимателя должен быть упрощенный
режим, потому что он подходит большинству граждан. К сожалению, на этом
странности смены режимов налогообложения не заканчиваются.

Оказывается, налоговая каждый год переводит предпринимателей обратно на общий
режим и фактически убивает ваш бизнес. Я не преувеличиваю, я сам в это не
поверил, я несколько раз переспросил, к сожалению, но это так. При нормальных
правилах мы выбираем режим, и он действует пока мы не заявим о другом. Это при
нормальных правилах, к сожалению, не в Армении. Здесь налоговая будет каждый год
переводит вас на общий режим, и нужно каждый год подтверждать, что вы хотите
оставаться на упрощённом. А что будет если вы не знаете, что это нужно сделать,
например я не знал. Всё, вашему бизнесу конец, закрывайте ИП, вы не сможете
работать. Когда вы на упрощённом режиме, вы не собираете документы и не ведете
бухгалтерию. А когда вас переводят на общий режим, вам они резко становятся
нужны, а у вас их нет, и вы нарываетесь на огромные налоги и штрафы. То есть я
хочу сказать, что упрощённый режим, в котором ты платишь только один налог и
основной режим, где компания платит множество налогов и кропотливо ведет
документооборот, это совершенно разные режимы. Насильный перевод из упрощенного
режима на основной означает штрафы и закрытие бизнеса. И налоговая Армении знает
это и делает это каждый год с предпринимателями. Я сам в это не верил, но
пришлось поверить. Это решение налоговой требует срочной отмены.

Теперь давайте коснемся расходов на ведение деятельности. Регистрация
предпринимателя в Армении бесплатна, это приятно неправда-ли? Только не спешите
радоваться, оказывается, государство решило, что вам обязательно нужен
бухгалтер, или вы сами должны им стать. То есть каждый месяц, вне зависимости от
того были у вас поступления денег от клиентов или нет, вы обязаны оплачивать
бухгалтерские услуги в размере от 10 до 50 тыс драм. Теперь подумайте
пожалуйста, вы только начинаете свой путь, вы только зарегистрировались как
предприниматель, возможно у вас еще нет продукта, возможно вы ищите поставщиков,
учитесь своему ремеслу, создаете свое коммерческие предложения, начинаете поиск
клиентов. У вас много сложностей. И прибавьте к этому еще расходы на бухгалтера,
который сдает нулевую отчетность. Вам не кажется это странным? Вам не кажется,
что это помеха, которой быть не должно? Если кажется, то вы абсолютно правы!
Упрощенный режим создан для того, чтобы человек работающий на себя мог получить
деньги от клиентов и заплатить налоги, без бухгалтера и помощников.

Вспомните о вашем друге Карене, он уже взрослый состоявшийся мастер, он занят
тяжелым трудом, например ремонтом квартир, или ваша тётя Шушаник проводит весь
день у плиты. Представьте себе армянина и армянку в возрасте около 50-ти лет.
Будут у них силы заполнять декларации? Они весь день тяжело работали, а потом
должны сесть и безошибочно заполнить декларацию? Нет, они этого сделать не
смогут. У них скорее всего даже компьютера нет, а если он есть, они не очень
уверено им пользуются и не могут купить и установить программу макрософт офис в
котором эти декларации заполняются. То есть объективно, мастер придет к вам
делать ремонт, не сможет сам безошибочно подать декларацию. Так быть не должно!

Сильная экономика развивается там, где у обычных людей есть возможность
попробовать работать на себя. Где созданы условия для легкого входа. 5 процентов
людей будут вести свой бизнес всегда, 5 процентов никогда не откроют свой
бизнес, а большинство - 90 процентов будут действовать по обстоятельствам. Если
легко – будут пробовать, если приходится бороться с государством – они уйдут в
тень.
И как вы сейчас оцениваете ситуацию в Армении?
А ответ очень прост, откройте ЛИСТ АМ, посмотрите раздел с услугами, и спросите
мастеров, вы зарегистрированы как предприниматель? Я не проводил большого и
статистически значимого исследования, но мне оказывали услуги сантехник, мастер
по окнам, установщик бакси и сборщик мебели. Ни один из них не зарегистрирован
как предприниматель, они принимают только наличные.

Понимаете, о чем я говорю? Требование вести бухгалтерский учет самому или
платить бухгалтеру это объективно тяжелое обременение, которого все пытаются
избежать. Этот бизнес настолько мал, что он не может позволить расходы в 30 000
драм в месяц на бухгалтера. Не может, и на самом деле он и не должен.

Если у вас сейчас живут релоканты из России, спросите их, есть ли у них
бухгалтер? Не поленитесь, подойдите и спросите, как они отчитываются перед
налоговой. Вам ответят, что налоговую декларацию готовит банк, автоматически и
абсолютно бесплатно. Ведь вся суть налога с продаж, что его легко платить, вся
суть упрощенного режима, что он должен быть простой и не требовать бухгалтера.
Тогда почему в Армении он требуется? Неужели посчитать 5 процентов от оборота
такая сложная задача, что её нельзя сделать автоматически, ведь банк знает все
ваши обороты по счету.

Как это происходит с моим банком в России. Когда приходит время, мой банк
присылает мне письмо о том, что надо сдать декларацию. Я перехожу по ссылке,
банк показывает сколько поступило денег мне на счет от клиентов и от меня
самого, рассчитывает процент и дает возможность подписать сформированную
декларацию электронным ключом и отправляет её за меня в налоговую. Никакой
бухгалтер для этого не требуется, посчитать 5 процентов элементарно. Это должно
делаться автоматически, не нужно платить каждый месяц десятки тысяч драм за то,
чтобы рассчитать 5 процентов и перечислить их государству.

Да и самому налоговому органу намного легче проверять декларации созданные
автоматически, без ручного труда. Потому что они не содержат ошибок, их создал
компьютер который не ошибается в расчетах. Самое обидное в том, что налоговая
служба Армении наверняка знает как устроена подача декларации предпринимателей в
России. Они знают, что эти декларации готовит банк в автоматическом режиме уже
наверное лет 5-6. И зная это, они продолжают настаивать на том, что в Армении мы
должны это делать в ручную. А если я попробую сделать это сам, то я почти
наверняка с этим не справлюсь, потому что декларация может подаваться только на
армянском. Игнорирование проблем релокантов из других стран в Армении часто
всплывает там, где ты этого не ждешь. С одной стороны, создан целый центр
репатриации и интеграции, который по идее должен помогать Армянам возвращаться
на родину. И вот я прилетел и пробую организовать свою занятость в Армении. Мне
не нужная работа, я хорошо зарабатываю и сам готов предоставить работу другим.
Но меня обязывают сдавать отчетность, которую я не могу составить сам, потому
что она принимается только на Армянском. При том, что в Армении сейчас живут
Армяне из множества разных стран, не только из России, я говорю про армян из
Сирии, из Ливана. Все они хорошо говорят на английском, и по идее, можно дать
возможность сдавать отчетность на международном финансовом языке, он один, это
английский язык. Но руководство налоговой службы Армении решило, что нам нельзя
давать такую возможность, видимо намекая, что изучение армянского надо начинать
с заполнение деклараций и отчетности.

Про регистрацию поговорили, про отчетность поговорили, теперь следующая больная
тема, как выставить счет и получить деньги от клиента.

Оговорюсь сразу, у меня пока нет опыта в этом вопросе. Я еще не выставил ни один
счет на мой армянский ИП и не получил ни одного платежа. Но я поговорил с двумя
людьми, которые ведут бизнес, и с их слов, я понял, что есть портал, на котором
все компании создают счета на оплату. Таким образом налоговая контролирует кто у
кого что покупает. На первый взгляд это хорошая идея, контролировать
товарооборот тем самым повышая прозрачность. Это применимо там, где платится
Налог на Добавленную Стоимость. Когда компании платят НДС и возмещают НДС из
бюджета.  И государство должно видеть всю цепочку налогоплатильщиков. Но там где
НДС не платится и не возмещается, там где мы платим упрощённый налог с продаж,
там такое требование является лишним препятствием. В случае упрощенного
налогообложения я отчитываюсь перед государством своим оборотом по счету.
Получил 100 тыс, 5 процентов заплатил налог и свободен. В этом и суть
упрощенного налогового режима. Но в Армении действую правила, при которых
упрощенный налоговый режим становится усложненным. Вы не можете просто так
сообщить номер счета и получить платеж, вы обязаны создавать каждый счет на
оплату на специальном сайте.

Это очень странное решение, я пока не знаю как это работает на практике.
Очевидно, что учет товара на складе происходит в специальной программе, а
выставлять счет я должен на сайте. И что, каждую позицию в счете надо копировать
в из программы и переносить на сайт вручную? Я пока сам это не делал, не могу
точно сказать, как это делается, но уже то, что на упрощенной системе
налогообложения мне требуется государственный сайт для выставления счёта на
оплату, это уже нонсенс, так быть не должно. Опять-же посмотрите на самозянятых
в России, все что им нужно для перевода оплаты – сказать номер свой карты
привязанной с счету, это 12 цифр, и сумму, и все! Он получает на свой счёт
оплату, банк передает информацию по оборотам в налоговую и все счастливы, и все
довольны. Деньги получить легко, передача информации в налоговую автоматически,
налоги платятся легко и быстро без бухгалтера. Зачем усложнять, обременять
бизнес лишней работой, расходами на бухгалтерию и бумагами, я не понимаю. Это
точно мешает работе, а те, кто эту схему придумывал, поставили свое удобство
контроля выше интересов всех компаний в Армении.

И тут я должен заметить, что далеко не все счета оплачиваются. Вы можете
договориться с клиентом, выставить ему счет, который он не оплатит, планы
изменились. Как в таком случае поступает налоговая? Я пока не знаю ответа на
этот вопрос, но учитывая то, что я знаю о работе налоговой в Армении, я полагаю,
что они потребуют с меня оплаты налога по выставленному счета даже если мой
клиент его не оплатил. Буду рад ошибаться, это надо уточнять.

Итак, вести коммерческую деятельность через один единственный портал это
обременение, которое избегают предприниматели в Армении. И это не потому, что
они такие жадные и ленивые и всё хотят скрывать, а потому что само по себе
требование это препятствие, которое мешает работать.
Я прочитал в чате предпринимателей, о том, что обычно для работы на этом портале
нанимается бухгалтер, и этот сайт работает только на армянском. Ничего вам не
напоминает? Такое ощущение, что налоговая сделала всё возможное, чтобы вести
бизнес было сложно. Чтобы все скрывались от государства, но не потому, что нам
жалко платить налоги, сами налоги в Армении не высокие. А потому что действовать
по тем правилам, которые создало государство очень не удобно. Оно сопровождается
множеством формальностей, бумаг и отчетностей за каждую сделку. Для работы
обязательно глубокое знание армянского финансового языка, а просто взять и
начать работать не получится.

И это мы поговорили только о требовании налоговой и не коснулись запросов
статистической службы. Отчеты в которую, как мне сказал бухгалтер, требуется
подавать каждый месяц и которая штрафует и наказывает всех, кто не предоставляет
информацию.

Молчать об этом я не могу. Мне больно видеть безработных молодых парней во
дворе. Я проведу аналогию, которая должна на вас подействовать. В Армении дети
растут в любви и заботе, их не принято бить, наказывать, воспитывать с помощью
насилия. Вам кажется это нормальным, но вы ведь знаете, что в некоторых странах
детей воспитывают в страхе, с помощью ремня? Как бы вы повели себя, увидев отца
избивающего ребенка? Так вот, переехав в Армению, я вижу как армянских
предпринимателей держат в страхе и воспитывают наказывая и штрафуя их и считают
это правильным. И я хочу попросить патриотов Армении заступиться за малый
бизнес, за детей Армении,  и попросить власти поменять отношение к людям,
упростить работу и позволить каждому желающему попробовать себя в малом бизнесе.

Я прошу журналистов, поговорить с мастерами, которые работают и скрывают это от
государства. Узнать у них в чем причина! Они не хотят платить 5 процентов или
причина в другом? Я лично уверен, что дело не в высоких налогах. Мы видим, что
строятся сельские школы, страна соединяется широкими и хорошими дорогами, идет
перевооружение нашей армии, проводится реформа здравоохранения, это все требует
бюджетных денег. И граждане Армении, в большинстве своем, готовы платить налоги
во благо своей страны, налоги в Армении не высокие. Но они боятся связываться с
налоговой и статистической службой, потому что они не могут составить
отчетность, и у них нет денег на оплату бухгалтера, и на оплату ошибки
бухгалтера.

Поговорите с бухгалтерами, которые являются связующим звеном между государством
и бизнесом, и узнайте, как меняются требования налоговой и статистической
службы, они снижаются или растут, как это сказывается на бизнесе?

А потом сделайте свою самую важную работу, задайте вопросы этим службам от лица
граждан Армении. Я думаю, вы получите ответ, что все делается правильно и надо
закручивать гайки еще сильнее, усиливать контроль и повышать налоги. И этот
тренд не изменится пока вы не начнете выражать другое мнение, о том что у нас в
стране мало рабочих мест и самозанятость это самый быстрый и эффективный способ
снизить безработность, а для этого надо упростить ведение микробизнеса.

Хватит наслаждаться экономическим ростом, он случился из-за внешних факторов.
Есть такая поговорка, прилив поднимает все лодки. Случился прилив, и лодку под
названием экономика Армении подняло. Но, если внутри страны правила подавляют
экономическую активность она быстро вернётся назад. Если документы стали важнее
работы, если формальности пугают и останавливают начинающих свой путь людей, то
вы видите, что лодка хоть и держится, но уже протекает. Собственно говоря, вы
уже видите это по цифрам снижения роста ВВП. В разговорах знакомый бухгалтер
отметила, что релоканты приостанавливают работу и закрывают свои предприятия в
Армении переезжая в более удобные страны для ведения бизнеса. Посмотрите на эту
ситуацию глазами тех, кто может выбирать. Будет ли он терпеть такое давление со
стороны государства или выберет более комфортную страну для ведения бизнеса? Вот
вам и ответ.

 

И вот еще один момент.

Вы видите в прессе сообщения какие суммы налоговая собрала с бизнеса в качестве
штрафов? Подается это всегда как хорошая работа налоговой. А я все время задаюсь
вопросом. Вы понимаете, что зарабатывать на штрафах недальновидно? Мы принимаем
правила дорожного движения для того, чтобы ездить было комфортно и безопасно, а
не для того, чтобы государство зарабатывало на штрафах с водителей. Если вы
видите большое количество штрафов за нарушение правил, у вас наверняка возникают
вопросы к правилам. Почему их так сложно соблюдать, что приходится так часто
штрафовать за их нарушения. То же самое в бизнесе. Когда планирующий начать свое
дело армянин видит в прессе сообщения о том, что налоговая штрафует бизнес на
миллионы драм, он не знает всех деталей, но он начинает бояться налоговой.
Бояться и пытаться скрыть свой бизнес в тень. Поэтому эти хвалебные статьи в
прессе о том, что налоговая наполняет бюджет штрафуя бизнес, мне кажется,
наносят больше вреда, угнетая инициативу и развивая страх в тех, кто хочет
начать официально торговать, начать официально оказывать услуги, открыть для
государства свою деятельность.

Если вы согласны с моими доводами, уважаемые патриоты Армении, действуйте!
У армян нет места куда они могут переехать, нам нужно менять ситуацию внутри
страны. Чтобы было лучше, надо самим проявлять инициативу. Поговорите с
друзьями, которые ведут бизнес о том, как у них складываются отношения с
государством и пишите письма Премьеру, Депутатам народного собрания и Президенту
Армении. Мнение есть только тогда, когда вы о нем заявляете. Когда вы молчите,
вы соглашаетесь с текущим положением и одобряете его. Хотите перемен к лучшему,
узнайте больше об этой проблеме от источников, которым вы доверяете и заявите о
своем мнении.

Я полагаю писать письма в налоговую бесполезно, потому что они сами эти правила
установили. Но вот обращаться к Премьеру, Депутатам и Президенту нужно. Причем
не к кому-то одному, а ко всем сразу, чтобы на собрании у каждого из них были
тысячи писем с вопросами и предложениями активных граждан. Тогда политическая
воля будет направлена в сторону облегчения работы предпринимателей, и мы увидим
запрос на упрощением и облегчение документооборота, и как следствие вовлечение в
экономику большего числа граждан и рост экономики Армении, и не благодаря
релокантам, а благодаря десяткам тысяч активных и трудолюбивых патриотов и
вашему другу Карену и тёте Шушаник, ради которых вы этого добивались.

Итак, вот список изменений, которые мне кажется нужно предложить руководителям
нашей страны.

 * Сделать упрощенный режим налогообложения по умолчанию для всех
   предпринимателей.
 * Перестать переводить на сложный режим каждый год тех, кто находится на
   упрощенном режиме налогообложения.
 * Избавить малый бизнес от штрафов и наказаний за непредоставление информации
   статистической службе.
 * При упрощенном режиме налога с продаж обязать банки автоматически формировать
   отчетность и проводить платежи в пользу государства.
 * Ввести в финансовые документы английский язык наравне с армянским, тем самым
   позволив армянам с других стран вести бизнес не зная армянский язык.
 * Дать возможность предпринимателю создавать счета на оплату в любой программе
   и принимать платежи по номеру карты привязанной к бизнес счету.
 * Провести рекламную компанию предпринимательства по всей Армении. Рассказать о
   том, что в нашей стране предпринимателей не штрафуют, отчетность создается и
   налоги оплачиваются автоматически. Теперь каждый может сосредоточиться на
   своей работе, развивая свое дело и работая официально. Чтобы молодые армяне
   не ждали, когда появится вакансия, а проявляли активность и сами искали
   возможности для заработка и самореализации.

 

Я не уверен, что в руководства страны вообще знает об этих проблемах. Скорее
всего наши письма станут для них сюрпризом. И наша задача донести эту
информацию, и убедившись, что она получена, следить за реакцией.

Уважаемые журналисты и бизнес ассоциации Армении, Гор (RadioVan) тебя прошу
отдельно. Выведите обсуждение этого вопроса на широкий уровень. Может
показаться, что это маленькие вопросы, но от них зависит самый сложный этап,
старт человека в профессии и бизнесе. Есть вероятность, что я что-то понял
неправильно, но если я понял верно, то возникает другая большая проблема, все
привыкли к текущему положению дел, не видят в этом проблемы и считают, что это
нормально. Но это не так! Вы же все видели приехавших из России айтишников и
творческих людей, у них нет бухгалтеров, и почти у всех есть или ИП или
самозанятость. Надо не поднимать налоги с меньшинства, а сделать так, чтобы
большинство работало в белую, и от роста числа участников росли поступления в
бюджет. Поднимите эту тему на своих страницах, это очень важно!

Надо придать этому вопросу широкую огласку, чтобы его нельзя было замолчать.

Спасибо Вам!